Vừa qua, Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đã đăng tải hai bài viết nêu băn khoăn của độc giả về thành viên Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế năm 2024 và 2025 đến từ Đại học Kinh tế Quốc dân, gồm:
"Lý lịch khoa học GS Trần Thị Vân Hoa: NEU xác nhận nhưng khai công tác lại ở nơi khác" (đăng tải ngày 14/8/2025).
"Nơi công tác GS Trần Thị Vân Hoa linh hoạt, dấu hỏi về thành viên NEU ở HĐGS Kinh tế" (đăng tải ngày 16/8/2025)
Hàng năm, danh sách thành viên Hội đồng Giáo sư ngành, liên ngành và bản tóm tắt lý lịch khoa học của các thành viên được công bố công khai trên trang thông tin điện tử của Hội đồng Giáo sư nhà nước.
Theo quy định tại Khoản 3, Điều 14, Thông tư 04/2019/TT-BGDĐT ban hành quy chế tổ chức và hoạt động của Hội đồng Giáo sư nhà nước, các Hội đồng giáo sư ngành, liên ngành và Hội đồng giáo sư cơ sở, số lượng thành viên của cùng một cơ sở giáo dục đại học tham gia trong một Hội đồng Giáo sư ngành không quá 3 người.
Tuy nhiên trong danh sách công khai thành viên Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế năm 2024 (đăng tải trên trang thông tin điện tử của Hội đồng Giáo sư nhà nước, ngày 25/6/2024), Trường Đại học Kinh tế Quốc dân (nay là Đại học Kinh tế Quốc dân) có 3/15 thành viên, gồm: Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Hồng Chương - Chủ tịch Hội đồng; Giáo sư, Tiến sĩ Trần Thọ Đạt và Giáo sư, Tiến sĩ Lê Quốc Hội - Ủy viên Hội đồng. Nhưng khi đối chiếu với lý lịch khoa học của 12 thành viên còn lại thấy xuất hiện thêm trường hợp Giáo sư, Tiến sĩ Trần Thị Vân Hoa - Ủy viên Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế cũng đến từ Đại học Kinh tế Quốc dân nhưng lý lịch khoa học linh hoạt.
Cụ thể, Giáo sư Hoa khai đơn vị công tác là “Giảng viên cao cấp, Khoa Khoa học quản lý, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân”. Lý lịch khoa học này có xác nhận của đơn vị quản lý sử dụng viên chức là Trường Đại học Kinh tế Quốc dân và thủ trưởng cơ quan là Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân Phạm Hồng Chương. Nhưng danh sách công khai do Hội đồng Giáo sư nhà nước đăng tải lại ghi đơn vị công tác của Giáo sư Hoa tại Hội đồng Lý luận Trung ương.
Theo danh sách thành viên Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế năm 2025 (ban hành kèm theo Quyết định số 22/QĐ-HĐGSNN ngày 12/6/2025), 4 thành viên: Giáo sư Phạm Hồng Chương, Giáo sư Trần Thọ Đạt, Giáo sư Trần Thị Vân Hoa và Giáo sư Lê Quốc Hội tiếp tục có tên trong Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế. Lần này, lý lịch khoa học tự khai, Giáo sư Trần Thị Vân Hoa ghi chức vụ và đơn vị công tác hiện tại là: Thành viên Hội đồng Lý luận Trung ương; Giảng viên cao cấp, Khoa Khoa học quản lý. Phần xác nhận vẫn do Giám đốc Đại học Kinh tế Quốc dân Phạm Hồng Chương ký, đóng dấu của Đại học Kinh tế Quốc dân.
Chính những thông tin khập khiễng đó khiến độc giả lo ngại rằng, căn cứ vào lý lịch khoa học đã được xác nhận, thì số thành viên của Đại học Kinh tế Quốc dân trong Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế năm 2024 và 2025 là 4 người, vượt quá quy định (3 người) mà Thông tư 04/2019/TT-BGDĐT cho phép.
Điều này không chỉ khiến dư luận đặt ra băn khoăn về kết quả bỏ phiếu tín nhiệm xét duyệt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư tại Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế năm 2024 có hợp lệ? Quy trình xét duyệt chức danh giáo sư, phó giáo sư tại Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế năm 2024 có đảm bảo công bằng, khách quan? Trách nhiệm của người đứng đầu là Giáo sư Phạm Hồng Chương vừa là Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế vừa là Giám đốc Đại học Kinh tế Quốc dân ra sao?
Cần giải trình rõ vì sao một cơ sở vượt quá 3 thành viên trong Hội đồng Giáo sư ngành
Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Giáo sư, Tiến sĩ Trần Văn Sung - nguyên Chủ tịch Hội đồng Giáo sư liên ngành Hóa học - Công nghệ thực phẩm cho biết, quy định mỗi cơ sở giáo dục đại học không được có quá 3 thành viên trong cùng một Hội đồng Giáo sư ngành nhằm đảm bảo yếu tố công bằng, đa dạng về quan điểm và đại diện học thuật.
Thầy Sung đặt giả thiết, với những hội đồng chỉ có 7-8 thành viên, nếu một trường lại có tới 3-4 người thì sự khách quan rất khó được đảm bảo, bởi số lượng thành viên đến từ cùng một đơn vị quá đông sẽ tạo ra sự chi phối trong quá trình bỏ phiếu.
Về những trường hợp các thành viên kiêm nhiệm hoặc làm việc ở nhiều nơi, theo Giáo sư Sung, cần phải dựa vào biên chế chính thức, tức là đơn vị nào quản lý và sử dụng viên chức thì đó mới là đơn vị để tính theo quy định.
Liên quan đến trường hợp của Giáo sư Trần Thị Vân Hoa, thầy Sung nhận định, mặc dù Giáo sư Trần Thị Vân Hoa có công tác tại Hội đồng Lý luận Trung ương, nhưng ở bản lý lịch khoa học kê khai, phần xác nhận đơn vị quản lý sử dụng viên chức lại là chữ ký và con dấu của Hiệu trưởng/Giám đốc Đại học Kinh tế Quốc dân.
“Như vậy là Đại học Kinh tế Quốc dân đang có 4 thành viên trong Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế. Vậy đúng là có hơi lăn tăn”, Giáo sư Sung nói.
Cùng quan điểm, Tiến sĩ Hoàng Ngọc Vinh - nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục chuyên nghiệp (Bộ Giáo dục và Đào tạo) nhận định, việc để một cơ sở giáo dục có tới 4 người tham gia hội đồng không chỉ vi phạm quy định của Thông tư 04/2019/TT-BGDĐT, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến nguyên tắc đại diện và sự cân bằng trong hội đồng.
Ông Vinh cho rằng trong trường hợp này, Chủ tịch Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế phải giải trình rõ vì sao lại có 4 người đến từ một đơn vị? Đây không chỉ dừng lại ở chuyện “đúng - sai” về mặt quy định, mà còn liên quan đến kết quả bỏ phiếu trong quá trình xét công nhận giáo sư, phó giáo sư. “Nếu một đơn vị chiếm tỷ lệ lớn trong hội đồng thì việc bỏ phiếu sẽ khó đảm bảo khách quan như quy chế đặt ra”, Tiến sĩ Hoàng Ngọc Vinh nhấn mạnh.
Theo Khoản 5, Điều 19, Quyết định 37/2018/QĐ-TTg về trình tự xét tại Hội đồng Giáo sư ngành, liên ngành quy định: Mỗi hồ sơ của ứng viên phải đạt ít nhất 2/3 số phiếu tín nhiệm của tổng số thành viên Hội đồng Giáo sư ngành, liên ngành. Kết quả bỏ phiếu tín nhiệm được công bố công khai tại phiên họp Hội đồng.
Không tuân thủ quy chế từ khâu tổ chức hội đồng sẽ khó bảo đảm sự nghiêm túc
Còn theo quan điểm của Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Tất Dong - nguyên Phó Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam cũng cho rằng cần phải rà soát và giải trình rõ ràng nội dung mà độc giả phản ánh.
“Quy chế quy định là không quá 3 người thì phải tuyệt đối tuân thủ, sao lại để đến 4? Tôi nghĩ, nguồn chuyên gia trình độ cao trên cả nước không thiếu đến mức để phải làm như vậy khi tham gia vào Hội đồng Giáo sư ngành”, Giáo sư Phạm Tất Dong nói.
Giáo sư Dong lưu ý, nếu ngay từ khâu tổ chức hội đồng, những người “cầm cân nảy mực” đã không tuân thủ quy định, không thực sự trung thực thì sẽ khó đảm bảo sự công bằng ở các bước tiếp theo như thẩm định hồ sơ hay bỏ phiếu công nhận chức danh.
Giáo sư Phạm Tất Dong cũng lưu ý, không phải hội đồng cứ càng đông thành viên thì càng tốt. Quan trọng nhất là chất lượng, uy tín học thuật và sự khách quan của từng cá nhân. Nếu chọn thành viên theo kiểu “quen biết”, “nể nang” hoặc chỉ để đủ số lượng, thì hội đồng sẽ rất dễ bỏ sót người xứng đáng hoặc chấp nhận những hồ sơ chưa đủ thuyết phục.
Giáo sư Dong nhấn mạnh, điều mà dư luận trông đợi là một quy trình minh bạch, rõ ràng và công bằng, bởi đây chính là yếu tố quyết định đến chất lượng và uy tín của đội ngũ giáo sư, phó giáo sư trên cả nước.
Năm 2024, ngành Kinh tế có tổng cộng 108 ứng viên được các Hội đồng Giáo sư cơ sở đề nghị xét công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư, trong đó 5 ứng viên đến từ Đại học Kinh tế Quốc dân.
Sau vòng xét duyệt của Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế, có số lượng ứng viên từ 108 giảm xuống còn 104. Và ở vòng xét cuối cùng, tức Hội đồng Giáo sư nhà nước, số ứng viên được công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư còn 100 người.
Trong đó, cả 5 ứng viên đến từ Đại học Kinh tế Quốc dân đều vượt qua cả 3 vòng xét duyệt và được công nhận đạt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư.
