Vừa qua, xã hội bàng hoàng về một cuốn từ điển Tiếng Việt dành cho học sinh của tác giả Vũ Chất với nhiều cách giải thích từ ngô nghê, khó hiểu, thậm chí không đúng, sai sự thật.
Tuy nhiên không chỉ có Từ điển Tiếng Việt của tác giả Vũ Chất, trên thị trường sách còn xuất hiện nhiều cuốn từ điển tương tự với cách giải thích nghĩa "độc và lạ" không kém.
Theo thông tin từ trang cá nhân của anh Hoàng Tuấn Công (Thanh Hóa) có chia sẻ, không chỉ có cuốn Từ điển Tiếng Việt dành cho học sinh của tác giả Vũ Chất mắc nhiều lỗi, mà các cuốn Từ điển Tiếng Việt dành cho học sinh lớp 1,2,3 và lớp 4, lớp 5 của hai tác giả Khắc Trí – Trọng Tấn do Nhà xuất bản Đồng Nai phát hành cũng có nhiều lỗi.
Anh Công có chia sẻ một số lỗi sai trong cuốn từ điển như sau:
Ai điếu (dt) Bài văn chia buồn với người đã chết.
Ẩy (đgt) 1.Xúi giục. Ẩy mèo bắt chuột.
Bắc thang (đgt) Xúi giục, giúp đỡ. Bắc thang cho con leo.
Bắt rể (đgt) Đem rể về nuôi tại nhà mình.
Bần đạo (dt) Kẻ đạo sĩ nghèo.
Bỡn (đgt) Đùa một cách không nghiêm chỉnh.
Cảnh giác (đgt) Báo cho biết trước, thức tỉnh.
Chết (đgt) Hết sống.
Chị (dt) Người con gái cùng cha, cùng mẹ sinh ra trước mình
Anh chị (dt) (lóng) Đàn anh sừng sỏ trong bọn lưu manh
……
Để xác minh thông tin, phóng viên Báo Giáo dục Việt Nam đã khảo sát tại các hiệu sách trên phố Đinh Lễ, phố Trần Quốc Hoàn (hai phố bán nhiều sách của Hà Nội) và tìm được các cuốn từ điển này. Sau khi xem nội dung, xác nhận thông tin đúng như những gì mà anh Hoàng Tuấn Công đã phát hiện.
Để kiểm chứng, chúng tôi đã khảo sát tại Hà Nội cuối tuần qua và đã tìm được cuốn Từ điển Tiếng Việt dành cho học sinh lớp 1,2,3 có in ở mặt sau do NXB Đồng Nai cấp ngày 25/4/2014 với nhiều lỗi như nêu trên.
 |
| Từ điển Tiếng Việt dành cho học sinh lớp 1,2,3 và lớp 4,5 được NXB Đồng Nai phát hành. Ảnh: Hồng Nhung |
Bắc thang (đgt): Xúi giục, giúp đỡ. Bắc thang cho con leo
 |
| Một số từ dẫn trong cuốn Từ điển Tiếng Việt dành cho học sinh của hai tác giả Khắc Trí và Trọng Tấn. Ảnh Hồng Nhung |
Bắt rể (đgt): Đem rể về nuôi tại nhà
Cào cấu (đgt): Cào và cấu
 |
| Một số từ dẫn trong cuốn Từ điển Tiếng Việt dành cho học sinh của hai tác giả Khắc Trí và Trọng Tấn. Ảnh Hồng Nhung |
Cổ kính (tt): Rất cổ với vẻ y nghi. Tòa nhà cổ kính
Chờm (đgt): Áp vào da thịt một vật gì cho bớt đau. Chờm nước nóng (Trong khi cũng trong cuốn từ điển này, từ “Chườm” được giải thích “Áp vật nóng hoặc lạnh vào da để làm giảm đau hoặc giảm sốt. Chườm nước nóng”)
Dờn (tt): Có màu xanh mét. Nước da xanh dờn.
Dằng co (đt): Lôi kéo dây dưa không dứt
Đền (dt): Chỗ vua ở, chỗ thờ phụng lớn. Đền đài
Ếch (dt): Loại nhái mình lớn, thịt ngon. Chụp ếch
 |
| Một số từ dẫn trong cuốn Từ điển Tiếng Việt dành cho học sinh của hai tác giả Khắc Trí và Trọng Tấn. Ảnh Hồng Nhung |
Nhái (dt): Loại ếch nhỏ. Nhái bén
 |
| Một số từ dẫn trong cuốn Từ điển Tiếng Việt dành cho học sinh của hai tác giả Khắc Trí và Trọng Tấn. Ảnh Hồng Nhung |
Bậy bạ (tt): Quá sai lầm, xấu hổ
Ca khúc (dt): Bài hát ngắn gọn, mạch lạc
Thậm chí có những từ được giải thích với một nghĩa duy nhất gây sự khó hiểu:
Anh em (tt): Những người cùng một thế hệ có quan hệ ruột thịt với nhau. Nhà có hai anh em.
Anh chị (dt) (lóng): Đàn anh sừng sỏ trong bọn lưu manh
Bách diệp (dt): trắc bách diệp
Bảnh mắt (đgt): Bảnh mắt thức dậy. Mới bảnh mắt ra đã đi chơi
Tâm thần (dt): Tâm trí, tình thần. Tâm thần bấn loạn.
Tấm lòng (dt): Bụng dạ. Tấm lòng son sắt.
......
Sự khó hiểu của cuốn từ điển này còn thế hiện ngay ở sự thiếu thống nhất giữa bìa sách "Từ điển Tiếng Việt dành cho học sinh lớp 1,2,3" và ở phần dẫn lời Nhóm biên tập ngay trang 3: “Do yêu cầu của học sinh lớp 2 & 3, chúng tôi biên soạn cuốn “Từ điển Tiếng Việt dành cho học sinh lớp 2&3” mong góp thêm một phần nào mong muốn của quý độc giả”.
Không chỉ có cuốn Từ điển Tiếng Việt 1,2,3, hai tác giả Khắc Trí và Trọng Tấn còn là đồng tác giả của hai cuốn từ điển đã xuất bản “Từ điển Tiếng Việt dành cho học sinh lớp 4” và “Từ điển Tiếng Việt dành cho học sinh lớp 5” của NXB Đồng Nai phát hành 2014.
Trong hai cuốn từ điển xuất bản sau (lớp 4,5) có lặp lại toàn bộ những cái sai của cuốn trước (lớp 1,2,3), bổ sung thêm từ mới nhưng nhiều từ vẫn giải thích sai hoặc không chính xác.
Còn nhớ, trước vụ Từ điển Tiếng Việt của tác giả Vũ Chất, PGS.TS Phạm Văn Tình (Viện Từ điển học và Bách khoa thư Việt Nam) từng bày tỏ quan điểm rằng: "Từ điển là một trong những công cụ tra cứu đòi hỏi sự chuẩn xác và có tính điển mẫu, về giải thích, về chính tả đến việc chọn lựa từ. Đối với mọi người trong xã hội đã cần cẩn thận, thì nhóm đối tượng là học sinh thì cần phải làm cẩn thận hơn".
Vậy mà với 3 cuốn từ điển trên, đối tượng được hướng đến là học sinh, cụ thể là học sinh tiểu học từ lớp 1 đến lớp 5, không hiểu hai tác giả Khắc Trí và Trọng Tấn dựa vào cơ sở nào để giải thích nghĩa các từ, vai trò của cơ quan thẩm định và xuất bản ở đâu khi những cuốn từ điển không đúng chuẩn mực, sai sự thật vẫn được lưu hành rộng khắp.
Từ khi phát hành đến giờ, không biết có bao nhiêu học sinh đã đọc và ghi nhớ những gì được viết trong ba cuốn từ điển này, cũng không thể hình dung hậu quả từ cách hiểu sai, không đúng có thể xảy ra?....
Cuốn “Từ điển Tiếng Việt dành cho học sinh” của tác giả Vũ Chất được báo chí phản ánh có rất nhiều sai sót, định nghĩa “ngây ngô” nhưng vẫn được đội ngũ biên tập viên và quản lý xuất bản để in lại dưới logo của nhiều nhà xuất bản và tồn tại suốt 13 năm qua.
Một số từ trong cuốn từ điển trên được giải thích như sau: Đồn trưởng là trưởng đồn; Lâu đài là lầu và đền đài; Thơ ngây là ngây thơ; Cào cấu: vừa cào vừa cấu; Nắn bóp: nắn và bóp; Bế mạc: hết dứt buổi hát...
Ngày 17/10/2014, Cục Xuất bản, In và Phát hành – Bộ TT&TT cũng đã ban hành Quyết định số 4763/QĐ-CXBIPH và Quyết định số 4764/QĐ-CXBIPH thu hồi và tiêu hủy cuốn sách “Từ điển tiếng Việt dành cho học sinh” của tác giả Vũ Chất, đề tên NXB Trẻ và NXB Thanh niên.
(Tổng hợp)
