Hiệu trưởng xấu hổ vì trường đại học bị coi như một...món hàng

GS. Trần Phương - Hiệu trưởng trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội khẳng định tại hội thảo “Thực trạng và các giải pháp cấp thiết để củng cố và phát triển các trường đại học, cao đẳng ngoài công lập” rằng, hiện các trường Đại học, Cao đẳng ngoài công lập đang hầu hết phát triển theo 2 mô hình là trường của các nhà đầu tư và trường phi lợi nhuận. 

Trong mô hình trường của các nhà đầu tư, một số nhà đầu tư bỏ vốn ra lập trường, xây dựng trường sở, thuê cán bộ nhân viên, tuyển sinh, thu học phí, lời ăn, lỗ chịu.

Đây là loại hình theo đuổi "mục tiêu lợi nhuận", tùy theo số người góp vốn mà trường có hình dạng như doanh nghiệp gia đình, doanh nghiệp tư nhân hay công ty trách nhiệm hữu hạn.

Giữa năm 2015, Trường Đại học Hồng Bàng đã được bán cho chủ đầu tư mới (Ảnh: Báo Tuổi trẻ)

Loại hình “trường lợi nhuận” do các nhà đầu tư lập ra. Vì có sẵn vốn, họ sớm xây dựng được trường sở khang trang. Đó là thế mạnh của loại hình này. 

Tuy nhiên, loại hình trường này có nhược điểm hiện rõ đó là, người đứng đầu là người có tiền, nhiều vốn. Họ chi phối mọi hoạt động của trường nên giữa nhà đầu tư và các nhà giáo luôn tiềm ẩn mâu thuẫn.

Nhà đầu tư thì muốn tiết giảm kinh phí đào tạo để tăng lợi nhuận, còn các nhà giáo thì muốn nâng cao chất lượng đào tạo, dù phải tăng kinh phí đào tạo.

“Vì người có nhiều vốn giữ quyền chi phối trường cho nên hễ có sự biến động về vốn thì có sự biến động về quyền sở hữu trường. 

Điều này dẫn đến thực trạng mua  - bán trường xảy ra nhiều, ảnh hưởng đến sự ổn định của hoạt động giáo dục. Trường học được coi như một “món hàng”. 

Thậm chí còn có hiện tượng “lật nhau” để mua. Lắm lúc tôi cảm thấy xấu hổ lắm, các trường Đại học, Cao đẳng ngoài công lập bây giờ mua qua bán lại rất dữ.

Người ta chỉ cần bỏ ra vài tỷ là mua được cái trường. Mà mua gì? Chỉ là một cái giấy, trường lúc ấy đã be bét, không còn gì nữa rồi” – GS. Phương nói. 

Khuyến khích mô hình trường tư thục phi lợi nhuận 

Trong khi đó, loại hình “trường phi lợi nhuận” có nhược điểm là không thu hút được nhà đầu tư, do đó không có nguồn vốn lớn ngay từ đầu. 

Tuy nhiên, “trường phi lợi nhuận” lại có 2 thế mạnh đó là vì không phải chia lợi nhuận cho ai và không phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp cho nên quỹ tích lũy tập trung tích lũy được số tiền lớn, từ đó đầu tư cơ sở vật chất cho sự trường tồn của trường.

Bên cạnh đó, vì không phải là trường của các nhà đầu tư cho nên không có mâu thuẫn giữa các nhà giáo và các nhà đầu tư. Các nhà giáo cũng đồng thời là những người góp tiền làm vốn hoạt động cho trường xác định mục đích tối thượng là “Vì lợi ích trăm năm trồng người”, không vì mục tiêu lợi nhuận.

“Với những thế mạnh của trường tư thục phi lợi nhuận, tôi cho rằng chúng ta nên khuyến khích mô hình tư thục phi lợi nhuận. 

Sự thành công của một trường đại học không phụ thuộc vào những người có nhiều vốn góp, mà phụ thuộc vào những người có tâm và có tài. 

Giáo dục cần phải chọn các nhà giáo có tâm, có tầm đứng đầu chứ không phải người có tiền chi phối. Theo tôi, những người đứng đầu các trường đại học phải là nhà giáo”, GS Trần Phương nhấn mạnh.

Tháo gỡ vấn đề này, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Bùi Văn Ga cho rằng,  Bộ GD&ĐT luôn nhất quán trong việc đẩy mạnh xã hội hóa giáo dục, tức là tăng cường các trường Đại học ngoài công lập. 

Bộ chủ trương trong bối cảnh hiện nay không cho thành lập các trường Đại học công lập nhưng những trường đại học tư thục có đầu tư lớn, chất lượng cao và không vì lợi nhuận vẫn được trình Thủ tướng xem xét mở.

“Bộ rất khuyến khích những nhà đầu tư chất lượng, không vì lợi nhuận. Bộ luôn xem các trường Đại học công lập và ngoài công lập bình đẳng như nhau, không có sự phân biệt đối xử nào trong tất cả các cơ chế, chính sách” –Thứ trưởng Ga nói.