Tàu hộ vệ Type 056 TQ có khả năng “lục soát” tàu ngầm Mỹ ở Biển Đông?

Tàu hộ vệ hạng nhẹ Type 056 Trung Quốc (ảnh tư liệu minh họa)

Tờ "Bắc Kinh buổi sớm" (morningpost.com.cn) dẫn các nguồn tin cho biết, cách đây không lâu, thuyền trưởng tàu ngầm hạt nhân trang bị tên lửa hành trình USS Michigan lớp Ohio, Benjamin Pearson đã công khai nói với phóng viên rằng: "Chúng tôi đã thực hiện nhiệm vụ ở biển Hoa Đông, Biển Đông và biển Philippines. 

Những khu vực này giống như ‘sân sau lớn’ của chúng tôi. Ngoài Singapore, chúng tôi cũng đã đến thăm Australia, Nhật Bản, Hàn Quốc và Philippines, những điều này đã cho thấy sứ mệnh và hành trình của chúng tôi cực kỳ rộng lớn".

Theo đáp trả của bài báo TQ, trong thời điểm tình hình biển Hoa Đông, Biển Đông căng thẳng (nhưng Trung Quốc cứ nói là cơ bản ổn định), Benjamin Pearson phát biểu như vậy là "nói năng lỗ mãng", "tùy tiện". 

Tàu ngầm hạt nhân Mỹ có tính năng chạy êm tốt nhất thế giới, trong khi đó, công nghệ săn ngầm của Hải quân Trung Quốc còn tương đối lạc hậu, vẫn chưa xây dựng được hệ thống săn ngầm, phòng thủ tàu ngầm có hiệu quả.

Nhưng, theo bài báo, tình hình nhanh chóng thay đổi, gần đây, tàu hộ vệ hạng nhẹ Type 056 thứ 16 của Trung Quốc đã sơn số hiệu 594, sắp đưa vào hoạt động. 

Khác với các tàu hộ vệ Type 056 trước đó, đuôi tàu 594 đã tăng thêm một lỗ hình chữ nhật có kích thước lớn, từ hình ảnh có thể thấy trong lỗ này còn lắp một bộ thiết bị thu - thả, điều này có nghĩa là tàu 594 đã trang bị thiết bị định vị thủy âm kéo chủ động/bị động, khả năng săn ngầm sẽ được tăng cường.

Thiết bị định vị thủy âm kéo chủ/bị động là loại thiết bị định vị thủy âm mới nhất xuất hiện những năm gần đây. Nó hoạt động ở tần số thấp, có cự ly dò tìm xa, có thể đối phó hiệu quả với tàu ngầm chạy êm.

Tàu hộ vệ hạng nhẹ Type 056 Trung Quốc

Sau Chiến tranh thế giới lần thứ hai, các nước đã đầu tư nhiều nguồn lực cho khả năng chạy êm của tàu ngầm và đã giành được một loạt đột phá, trong đó có cải thiện thiết kế động cơ và hình dáng tàu ngầm, sử dụng vật liệu hấp thu âm thanh, bề mặt tàu ngầm đặt gạch giảm âm, sử dụng công nghệ đẩy điện và bơm, đã làm giảm hiệu quả tiếng ồn của tàu ngầm.

Thông qua sử dụng các biện pháp trên, tàu ngầm chạy êm hiện đại đã giảm mạnh tiếng ồn so với tàu ngầm truyền thống, ở một số băng tần đã đạt hoặc tiếp cận tiếng ồn của biển, từ đó đã giảm mạnh hiệu quả dò tìm của thiết bị định vị thủy âm. 

Hiện nay, chỉ dựa vào thiết bị định vị thủy âm bị động đã khó có thể dò được tàu ngầm chạy êm hiện đại, ở khu vực biển có bối cảnh phức tạp như vùng nước nông và duyên hải càng là như vậy.

Sau thập niên 90 của thế kỷ trước, Hải quân Mỹ và các nước phương Tây bắt đầu coi trọng đối phó tàu ngầm thông thường chạy êm hiện đại trong điều kiện bối cảnh phức tạp của duyên hải, sự phát triển của thiết bị định vị thủy âm tần số thấp được các nước phổ biến coi trọng. 

Sở dĩ coi trọng thiết bị định vị thủy âm chủ động tần số thấp là do công nghệ chạy êm của tàu ngầm hiện  nay có hiệu quả tương đối tốt, nhưng còn tương đối có hạn về khả năng ngăn chặn tiếng ồn ở tần số thấp.

Hiện nay, một biện pháp giảm tiếng ồn tương đối quan trọng của tàu ngầm chính là đặt gạch giảm âm, nhưng việc ngăn chặn và loại bỏ tiếng ồn chủ yếu tập trung ở băng tần trung và cao, hiệu quả đối với băng tần thấp hoàn toàn không lý tưởng, sóng âm tần số thấp có thể xuyên qua gạch giảm âm của tàu ngầm, xâm nhập vỏ chịu áp của tàu ngầm, như vậy có thể dò được tàu ngầm.

Tàu ngầm hạt nhân tấn công lớp Virginia Hải quân Mỹ (ảnh tư liệu minh họa)

Ngoài ra, sự tản xạ tần số thấp của vỏ trong và sườn tàu ngầm cùng với tiếng dội kèm theo sẽ làm tăng cường độ tín hiệu của tàu ngầm, từ đó tăng khả năng dò tìm của thiết bị định vị thủy âm, do vị trí và hình dáng vỏ trong, sườn tàu ngầm khác nhau, nếu dò được những đặc điểm này thì có thể giúp nhận dạng mục tiêu.

Trong tình hình này, sự phối hợp giữa thiết bị định vị thủy âm chủ động/bị động sẽ là trang bị chính để đối phó tàu ngầm chạy êm trong thế kỷ mới.

Anh là quốc gia đầu tiên nghiên cứu chế tạo thiết bị định vị thủy âm kéo chủ động hiện nay, vào đầu thập niên 1990 đã nghiên cứu chế tạo thành công thiết bị định vị thủy âm chủ động ATAS, sử dụng cho tàu chiến mặt nước. 

Trong tình hình gió biển cấp 6, tốc độ kéo 20 hải lý/giờ, cự ly dò tìm chủ động điển hình của ATAS còn có thể đạt khoảng 15 hải lý.

Sau ATAS, các nước phương Tây khác cũng đã phát triển hệ thống thiết bị định vị thủy âm kéo chủ/bị động để nâng cao khả năng dò tìm tàu ngầm chạy êm mới cho tàu chiến mặt nước, chúng phần lớn áp dụng kết cấu tương tự ATAS.

Công nghệ săn ngầm của TQ lạc hậu so với tàu ngầm Mỹ, Nhật

Từ thập niên 1990 đến nay, cùng với sự thay đổi của tình hình quốc tế, môi trường quốc tế của Trung Quốc đã có sự thay đổi căn bản, mối đe dọa dưới biển có xu thế tăng nhanh. Nhìn vào môi trường xung quanh, Trung Quốc đang đối mặt với mối đe dọa tàu ngầm hạt nhân và tàu ngầm thông thường tiên tiến nhất hiện nay.

Tàu ngầm thông thường AIP lớp Soryu của Lực lượng Phòng vệ Biển Nhật Bản (ảnh tư liệu minh họa)

Tàu ngầm thông thường thế hệ mới lấy lớp Soryu làm đại diện đã áp dụng công nghệ AIP, có thể tuần tra dưới biển thời gian dài, đã sử dụng một loạt công nghệ như gạch giảm âm, tính năng chạy êm tốt, trang bị thiết bị định vị thủy âm tổng hợp, tính năng dò tìm tốt, trang bị các vũ khí như ngư lôi, tên lửa chống hạm tiên tiến, có khả năng tấn công tương đối mạnh.

Điều cần đặc biệt chỉ ra là, vùng biển gần (duyên hải) không còn là độc quyền của tàu ngầm thông thường, tàu ngầm hạt nhân thế hệ mới mà đại diện là tàu ngầm hạt nhân lớp Virginia có khả năng “biển gần” tương đối tốt, so với tàu ngầm thông thường, khả năng lặn liên tục, khả năng dò tìm và khả năng tấn công của nó mạnh hơn, vì vậy càng khó đối phó.

Theo tuyên truyền của bài báo, trong tình hình săn ngầm nghiêm trọng, Hải quân Trung Quốc bắt đầu ra sức nỗ lực trên phương diện săn ngầm, nhất là hệ thống dò tìm thế hệ mới với đại diện là thiết bị định vị thủy âm kéo bị động tần số thấp H/SJG-206, cải thiện rõ rệt khả năng săn ngầm của Hải quân Trung Quốc.

Nhưng, do sự tiến bộ đáng kể của công nghệ giảm tiếng ồn, tiếng ồn khi chạy tốc độ thấp của tàu ngầm thông thường tiên tiến hiện đại, tàu ngầm hạt nhân phần lớn có băng tần đã đạt hoặc tiếp cận được tiếng ồn của biển, thiết bị định vị thủy âm kéo bị động tần số thấp cũng khó dò tìm có hiệu quả các tàu ngầm như lớp Soryu, lớp Virginia.

Khả năng tác chiến săn ngầm của tàu hộ vệ Type 054 trang bị thiết bị định vị thủy âm H/SJG-206 khi vừa đưa vào hoạt động đã lạc hậu. Trên thực tế, thiết bị định vị thủy âm kéo bị động tần số thấp H/SJG-206 cũng là trang bị tìm kiếm tàu ngầm chính của tàu khu trục Type 052B, 052C của Quân đội Trung Quốc.

Sự phát triển thiết bị săn ngầm trước đây của Hải quân Trung Quốc không theo kịp mức độ giảm tiếng ồn của tàu ngầm tiên tiến Mỹ-Nhật, đây chính là nguyên nhân thuyền trưởng tàu ngầm hạt nhân Quân đội Mỹ cho rằng biển Hoa Đông, Biển Đông như “sân sau lớn”.

Tàu ngầm thông thường lớp Kilo - "lỗ đen đại dương" (ảnh tư liệu minh họa)

Theo bài báo, trải qua nỗ lực nhiều năm, hiện nay, tàu hộ vệ hạng nhẹ Type 056 mới nhất Trung Quốc đã trang bị thiết bị định vị thủy âm kéo chủ/bị động, đánh dấu trình độ công nghệ săn ngầm của Hải quân Trung Quốc đuổi kịp trình độ tiên tiến quốc tế, có lợi cho cải thiện tình hình săn ngầm nghiêm trọng.

Đặc biệt là trên hướng Biển Đông, cùng với việc tàu ngầm hạt nhân tên lửa chiến lược Type 094 Trung Quốc bắt đầu trực ban sẵn sàng chiến đấu, vì vậy, bảo vệ những tàu ngầm hạt nhân tên lửa chiến lược này là nhiệm vụ tác chiến quan trọng của Quân đội Trung Quốc trong đó có Hải quân, có thể bảo đảm cho bảo vệ  cho cái mà Bắc King vẫn cố gọi là “an ninh và quyền lợi quốc gia” của Trung Quốc.

Hiện nay, tàu ngầm hạt nhân tấn công tiên tiến của Quân đội Mỹ là mối đe dọa chủ yếu của tàu ngầm hạt nhân tên lửa chiến lược của Trung Quốc. Vì vậy, đối với Hải quân Trung Quốc, một là phải bảo đảm an toàn dưới biển cho đường đi của tàu ngầm hạt nhân tên lửa chiến lược và căn cứ tàu ngầm hạt nhân, từ căn cứ tàu ngầm Á Long, Tam Á còn phải trải qua khoảng 200 km mới có thể xâm nhập vùng nước sâu ở lòng chảo giữa Biển Đông.

Hai là kiểm soát tuyến đường quan trọng, then chốt, có thể kịp thời phát hiện và đánh chặn tàu ngầm hạt nhân tấn công đối phương xâm nhập Biển Đông. Nếu tàu ngầm hạt nhân tấn công đối phương xuất phát từ Guam, xâm nhập Biển Đông thì eo biển Bashi là tuyến đường quan trọng, then chốt.

Tàu hộ vệ Vận Thành số hiệu 571 Type 054 Hạm đội Nam Hải, Hải quân Trung Quốc (ảnh tư liệu minh họa)

Nhìn vào tác chiến tàu ngầm thời kỳ Chiến tranh Lạnh, thông thường nếu đối phương áp dụng hành động săn ngầm mang tính tấn công, sẽ cử một tàu ngầm hạt nhân tấn công tiến hành theo dõi xung quanh tàu ngầm đối phương, tiến hành theo dõi và bám theo tàu ngầm hạt nhân tên lửa chiến lược của đối phương khi nó xuất phát và quay trở về; ngoài ra một chiếc triển khai thiết bị định vị thủy âm kéo ở khu vực có cự ly 100-150 hải lý để dò tìm, tiến hành thăm dò và đánh chặn tiếp theo đối với tàu ngầm hạt nhân tên lửa chiến lược.

Đối với tàu ngầm hạt nhân tấn công chạy êm tiên tiến, dựa vào thiết bị định vị thủy âm ở vỏ tàu thông thường đã khó mà có được khả năng dò tìm khả quan, cần thiết bị định vị thủy âm kéo, thậm chí thiết bị định vị kéo chủ/bị động mới có thể có được hiệu quả tương đối tốt.

Sau khi tàu hộ vệ Type 056 Hải quân Trung Quốc trang bị thiết bị định vị thủy âm kéo tần số thấp chủ/bị động, nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của nó ở Biển Đông là tiến hành theo dõi định kỳ xung quanh tuyến đường của tàu ngầm tên lửa chiến lược Trung Quốc, nếu phát hiện mục tiêu lạ dưới biển thì lập tức tiến hành theo dõi và xua đuổi.

Ngoài ra còn có hình ảnh cho thấy, ít nhất 1 tàu hộ vệ Type 054 bắt đầu lắp thiết bị định vị thủy âm tần số thấp chủ/bị động, cũng tăng thêm lỗ hình chữ nhật ở đuôi tàu như tàu 594. 

Điều này cho thấy Hải quân Trung Quốc đang đẩy nhanh nâng cao khả năng tác chiến săn ngầm, có thể dự kiến, thiết bị định vị thủy âm kéo tần số thấp chủ/bị động cũng sẽ nhanh chóng trang bị cho tàu khu trục Type 052.

Tàu khu trục tên lửa Côn Minh Type 052D, Hạm đội Nam Hải, Hải quân Trung Quốc (ảnh tư liệu minh họa)

Cuối cùng, theo báo Trung Quốc, săn ngầm là một công trình hệ thống mang tính tổng hợp, cũng là nhiệm vụ khó khăn nhất của hải quân hiện đại, trang bị thiết bị định vị thủy âm kéo chủ/bị động chỉ là một khâu tương đối quan trọng. 

Đối với Hải quân Trung Quốc, muốn nâng cao toàn diện khả năng dò tìm săn ngầm, còn cần bố trí các thiết bị định vị thủy âm đáy biển, nâng cao khả năng theo dõi lâu dài mục tiêu ngầm, đẩy nhanh nghiên cứu chế tạo máy bay cánh cố định, máy bay trực thăng săn ngầm tiên tiến hơn.