Sáng ngày 31/5, tại Hải Phòng, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng Ủy ban nhân dân thành phố Hải Phòng, Đài Truyền hình Việt Nam đã tổ chức diễn đàn “Vai trò của báo chí trong việc thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp văn hóa”, hướng đến kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925 – 21/6/2025).
Văn hóa là nền tảng - Báo chí dẫn dắt tri thức, quảng bá giá trị văn hóa Việt vươn tầm thế giới
Không chỉ là cầu nối thông tin giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân, báo chí còn là lực lượng quan trọng trong việc nuôi dưỡng, lan tỏa các giá trị văn hóa, hun đúc tinh thần dân tộc và cổ vũ sáng tạo nghệ thuật. Trong bối cảnh các ngành công nghiệp văn hóa đang trở thành động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế, báo chí giữ vai trò không thể thay thế trong việc quảng bá sản phẩm, định hướng thị hiếu, tạo lập môi trường thuận lợi cho sáng tạo phát triển, đồng thời góp phần xây dựng thương hiệu quốc gia gắn với bản sắc văn hóa Việt Nam.
Phát biểu khai mạc diễn đàn, ông Lê Quốc Minh, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam, Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương nhấn mạnh: Để phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, cần sự chung tay, đồng thuận và thúc đẩy của toàn xã hội, trong đó, báo chí giữ vai trò đặc biệt quan trọng.
“Báo chí là cầu nối truyền cảm hứng, quảng bá giá trị văn hóa; là lực lượng tiên phong lan tỏa những sáng kiến, giá trị mới đồng thời lên án mặt trái, bảo vệ bản sắc; là diễn đàn phản biện, góp ý chính sách, thúc đẩy đổi mới sáng tạo”, ông Minh nói.
Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam cũng chỉ ra, thực tiễn thời gian qua cho thấy báo chí đã đồng hành hiệu quả với nhiều hoạt động văn hóa – nghệ thuật, du lịch, góp phần xây dựng thương hiệu cho các chương trình nghệ thuật, mùa lễ hội, mùa du lịch. Thông qua lăng kính truyền thông, nhiều sự kiện đã vươn tầm trở thành điểm nhấn văn hóa – du lịch lớn, thu hút sự quan tâm rộng rãi từ công chúng trong nước và quốc tế.
Các loại hình nghệ thuật truyền thống như Tuồng, Chèo, Cải lương, Ca trù, Quan họ… cùng với sự tỏa sáng của nhiều nghệ sĩ trẻ trên sân khấu quốc tế có được sức lan tỏa mạnh mẽ nhờ vai trò quảng bá của báo chí và truyền thông. Bên cạnh đó, nhiều sản phẩm điện ảnh, âm nhạc trẻ, thời trang khi được báo chí giới thiệu đã nhanh chóng trở thành xu hướng, góp phần mở rộng thị trường, thúc đẩy sáng tạo và đưa văn hóa Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng với thế giới.
Chủ tịch Hội nhà báo Việt Nam khẳng định: “Những thành công này cho thấy: ‘Văn hóa là nền tảng - Báo chí dẫn dắt tri thức, tạo niềm tin cho xã hội”. Sự gắn kết giữa công nghiệp văn hóa và báo chí là chìa khóa để thúc đẩy sáng tạo, quảng bá giá trị văn hóa Việt Nam vươn tầm thế giới”.
Cũng tại diễn đàn, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hải Phòng Trần Thị Hoàng Mai cho biết, thành phố đang sôi động trong chuỗi sự kiện kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng và Lễ hội Hoa Phượng Đỏ 2025, đồng thời tích cực chuẩn bị cho các hoạt động hướng tới kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam.
Bà nhấn mạnh vai trò quan trọng của báo chí trong việc đồng hành, thúc đẩy và định hướng phát triển ngành công nghiệp văn hóa của thành phố. Chỉ tính riêng chiến dịch truyền thông về Kỷ niệm 70 năm Ngày Giải phóng và Lễ hội Hoa Phượng Đỏ với hơn 5.000 tin bài, hình ảnh đa dạng đã tạo sức lan tỏa mạnh mẽ, xây dựng thương hiệu “Lễ hội của nhân dân” và hình ảnh “Thành phố thân thiện, âm nhạc, du lịch, quốc tế”.
Bà Mai bày tỏ mong muốn tiếp tục nhận được sự phối hợp chặt chẽ từ các cơ quan báo chí để phát huy hiệu quả truyền thông, quảng bá và phát triển ngành công nghiệp văn hóa trong giai đoạn mới.
Phát biểu tại diễn đàn, ông Phạm Cao Thái - Vụ trưởng Vụ Pháp chế Bộ Văn hoá Thể thao và Du lịch khẳng định, trong quá trình phát triển các ngành công nghiệp văn hóa ở Việt Nam còn phát sinh những điểm nghẽn về chính sách cần giải quyết để tạo tiền đề và thúc đẩy sự phát triển.
Cụ thể là việc hoạch định chính sách, xây dựng mục tiêu còn nhiều điểm chưa thực sự phù hợp với thực tiễn. Điều này thể hiện ở việc đưa ra các ngành công nghiệp văn hóa phát triển gồm 12 ngành nhưng còn dàn trải, chưa xác định các ngành công nghiệp văn hóa trọng tâm, trọng điểm, là trung tâm kết nối để phát triển cả hệ thống các ngành công nghiệp văn hóa; có những ngành công nghiệp văn hóa chưa phù hợp với hệ thống ngành, nghề Việt Nam hoặc thuộc hai, ba ngành nghề nhưng không có sự liên kết.
Giải pháp tháo gỡ điểm nghẽn là cần xác định lại các ngành công nghiệp văn hóa và xác định ngành trọng tâm, trọng điểm là cầu nối và cần được ưu tiên phát triển.
Một số chính sách được ban hành nhưng chưa thực hiện được hoặc thực hiện chưa hiệu quả, chưa có quy định, cơ chế rõ ràng để thực hiện. Do đó, chính sách truyền thông về công nghiệp văn hóa cần được đẩy mạnh, trong đó vai trò của báo chí là vô cùng quan trọng.
Thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp văn hóa ở Việt Nam trong kỷ nguyên mới
Tại Diễn đàn, các nhà quản lý, nhà khoa học, diễn giả, lãnh đạo các cơ quan báo chí đã trình bày về những vấn đề liên quan đến thực trạng, những vấn đề đặt ra trong việc thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp văn hóa ở Việt Nam trong bối cảnh hiện nay; Các giải pháp, chính sách hỗ trợ phát triển các ngành công nghiệp văn hóa; Hợp tác giữa báo chí và doanh nghiệp trong quảng bá sản phẩm văn hóa và những kinh nghiệm từ các mô hình thành công…
Chia sẻ tham luận tại diễn đàn, Phó giáo sư, Tiến sĩ Đặng Thị Thu Hương, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội, nhấn mạnh truyền thông đại chúng không chỉ là kênh phân phối mà còn trực tiếp tham gia vào quá trình sáng tạo văn hóa.
Cô Hương cho biết, từ thế kỷ XX, sự phát triển của báo chí, điện ảnh, truyền hình và Internet đã thay đổi căn bản cách sản xuất, tiêu thụ văn hóa, hình thành ngành công nghiệp văn hóa – nơi giá trị kinh tế và văn hóa cùng tồn tại.
Kinh nghiệm từ Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc cho thấy công nghiệp văn hóa có thể trở thành ngành kinh tế mũi nhọn nếu được đầu tư chiến lược và phối hợp đồng bộ với truyền thông. Trong đó, làn sóng Hallyu của Hàn Quốc là minh chứng điển hình cho sự kết hợp hiệu quả giữa chính sách, công nghệ và truyền thông.
Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội đề xuất cần nâng cao nhận thức về công nghiệp văn hóa như một ngành kinh tế sáng tạo, tăng cường đầu tư cho báo chí và truyền thông số, đồng thời phát huy vai trò của truyền thông trong bảo tồn bản sắc và lan tỏa văn hóa Việt ra thế giới.
Trong khi đó, ông Chu Tiến Đạt, Chủ tịch Hội đồng Thành viên Tổng công ty VTC, chia sẻ báo chí và truyền thông đang giữ vai trò trọng tâm trong thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp game Việt Nam.
Chủ tịch Hội đồng Thành viên Tổng công ty VTC cho biết báo chí đã góp phần thay đổi nhận thức cộng đồng về ngành game, giới thiệu những thành công nổi bật như Amanotes với gần 3 tỷ lượt tải và Sky Mavis được định giá 3 tỷ USD. Các chương trình truyền hình, video trên TikTok, YouTube đã giúp quảng bá những trò chơi lấy cảm hứng từ âm nhạc dân tộc, tranh dân gian, truyền thuyết Sơn Tinh – Thủy Tinh, qua đó khơi dậy niềm tự hào dân tộc, thu hút giới trẻ khám phá văn hóa Việt qua game…
Ông Đạt mong muốn báo chí và truyền thông, với vai trò kết nối và lan tỏa, sẽ là chìa khóa để đưa các trò chơi văn hóa Việt Nam đến gần hơn với công chúng trong nước và quốc tế.
Bên cạnh Diễn đàn, Triển lãm ảnh, video “Việt Nam hạnh phúc - Happy Vietnam” do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng được khai mạc. Triển lãm trưng bày những tác phẩm đạt giải và lọt vào vòng chung khảo Giải thưởng thường niên Truyền thông về quyền con người “Việt Nam hạnh phúc - Happy Vietnam”.
Cùng với đó, triển lãm ảnh, tư liệu chủ đề “Văn hóa và Công nghiệp Văn hóa thành phố Hải Phòng” trưng bày 150 ảnh do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức với mục đích tôn vinh và lan tỏa các giá trị văn hóa của thành phố Hải Phòng.
Phát biểu bế mạc diễn đàn, Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch Lê Hải Bình nhấn mạnh, báo chí có vai trò rất quan trọng thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp văn hóa kể cả từ góc độ tự thân của báo chí và từ góc độ cầu nối, chất xúc tác của báo chí với các ngành công nghiệp văn hóa.
“Báo chí không chỉ giữ vai trò then chốt mà còn là động lực, là cầu nối sáng tạo giữa truyền thống và hiện đại, giữa giá trị văn hóa Việt Nam và thế giới. Báo chí đồng hành, cổ vũ, lan tỏa những ý tưởng mới, sản phẩm sáng tạo, sự kiện tiêu biểu của các ngành công nghiệp văn hóa, góp phần xây dựng bản sắc và vị thế quốc gia trên trường quốc tế” – Thứ trưởng nhấn mạnh.
Thứ trưởng đề nghị để hiện thực hóa vai trò động lực, cầu nối, chất dẫn, đồng hành của báo chí đối với các ngành công nghiệp văn hóa trong kỷ nguyên mới, các cơ quan báo chí tiếp tục chủ động đổi mới cả về nội dung, hình thức, ứng dụng mạnh mẽ khoa học - công nghệ, chuyển đổi số lan tỏa câu chuyện đổi mới sáng tạo, tôn vinh sáng kiến, gương điển hình trong lĩnh vực kinh tế - văn hóa; tăng cường hợp tác liên ngành, liên kết chặt chẽ với các cơ sở sáng tạo, nghệ thuật trong quảng bá sản phẩm, xây dựng thương hiệu văn hóa quốc gia, tầm quốc tế; cung cấp thông tin chính xác, nhân văn, định hướng thẩm mỹ và khơi dậy niềm tự hào bản sắc Việt…
“Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ tiếp tục hoàn thiện chính sách, tăng cường nguồn lực, đồng hành và tạo điều kiện thuận lợi để báo chí và các ngành công nghiệp văn hóa phát triển hài hòa, bền vững, mang lại giá trị cho đất nước và nhân dân” – Thứ trưởng Lê Hải Bình khẳng định.
