Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV (ngày 17/6/2025), Quốc hội đã thảo luận ở hội trường về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế xã hội, ngân sách Nhà nước năm 2024; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế xã hội và ngân sách Nhà nước những tháng đầu năm 2025.
Trong phiên họp buổi sáng, Quốc hội biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp; biểu quyết thông qua Nghị quyết của Quốc hội về giảm thuế giá trị gia tăng.
Tiếp đó, Quốc hội thảo luận ở hội trường về: Đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế xã hội, ngân sách Nhà nước năm 2024; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế xã hội và ngân sách Nhà nước những tháng đầu năm 2025. Phê chuẩn quyết toán ngân sách Nhà nước năm 2023.
Việc chuyển tiếp áp dụng một số cơ chế, chính sách đặc thù đã được Quốc hội cho phép thực hiện tại một số địa phương sau khi thực hiện sắp xếp bộ máy, mở rộng địa giới hành chính theo chủ trương của Đảng, Nhà nước. Công tác thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2024. Kết quả thực hiện mục tiêu quốc gia về bình đẳng giới năm 2024.
Phát biểu tại buổi họp, Giáo sư, Tiến sĩ, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Lan - Giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam đánh giá cao về Báo cáo bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024 và tình hình thực hiện kế hoạch những tháng đầu năm 2025 của Chính phủ.
Theo bà, năm 2024, trong bối cảnh rất nhiều khó khăn, nhờ sự chỉ đạo sâu sát của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, cũng như sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, đất nước ta đã đạt được nhiều kết quả rất đáng trân trọng. Được cử tri, nhân dân cả nước ghi nhận, tin tưởng và cộng đồng quốc tế đánh giá cao, tạo đà cải cách, tạo lực, tạo khí thế cho đất nước phát triển.
Vậy nên, năm 2025 là một năm đặc biệt quan trọng với hàng loạt nghị quyết chiến lược được ban hành như Nghị quyết 57, 59, 66 và 68, thể hiện quyết tâm đổi mới toàn diện của Bộ chính trị, Ban chấp hành Trung ương Đảng để phát triển bền vững.
Đối với lĩnh vực nông nghiệp, Đại biểu Nguyễn Thị Lan thông tin trong những năm qua, lĩnh vực nông nghiệp của Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu nổi bật. Riêng năm 2024, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt mức kỷ lục, tăng 18,7% so với năm 2023, với mức xuất siêu lên tới 17,9 tỷ USD.
Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, ngành nông nghiệp cũng đối mặt với không ít thách thức. Gần đây, một số lô hàng nông sản của doanh nghiệp bị từ chối xuất khẩu do không đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật. Vấn đề này không chỉ là trách nhiệm của một vài doanh nghiệp riêng lẻ mà còn là bài toán hệ thống, liên quan đến quy hoạch vùng trồng, kiểm soát chất lượng, truy xuất nguồn gốc, định hướng thị trường, và đặc biệt là nâng cao năng lực canh tác an toàn cho người nông dân.
Trước thực tế trên, Đại biểu Nguyễn Thị Lan đã đề xuất một số giải pháp nhằm thúc đẩy xuất khẩu nông sản theo hướng bền vững. Trước hết, cần tiến hành rà soát và đánh giá tổng thể các mặt hàng nông sản chủ lực có giá trị xuất khẩu cao, từ đó xây dựng bức tranh toàn diện và khách quan. Việc này giúp nhận diện rõ những điểm mạnh đã và đang phát huy hiệu quả, đồng thời chỉ ra những bất cập còn tồn tại khiến thị trường xuất khẩu chưa ổn định. Trên cơ sở đó, cần xây dựng giải pháp tổng thể, đặc biệt nhấn mạnh vai trò của khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong toàn bộ chuỗi sản xuất nhằm nâng cao giá trị và tính cạnh tranh của sản phẩm.
Thứ hai, cần tăng cường nghiên cứu các hàng rào kỹ thuật tại các thị trường xuất khẩu, từ đó điều chỉnh quy định thể chế, quy hoạch vùng nguyên liệu, tổ chức sản xuất, giám sát chất lượng, thương mại và thị trường một cách phù hợp. Việc huy động đội ngũ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo tham gia vào từng khâu trong chuỗi sản xuất là yếu tố then chốt giúp cải thiện chất lượng và gia tăng giá trị sản phẩm nông nghiệp.
Trong phần tham luận, Đại biểu Lan đã nêu dẫn chứng cụ thể trường hợp cây sầu riêng – một loại cây trồng chiến lược của Việt Nam. Theo chia sẻ của bà, trong 6 tháng đầu năm 2024, sầu riêng mang về kim ngạch xuất khẩu 1,5 tỷ USD, đóng góp đáng kể vào tăng trưởng kinh tế và thu nhập của người dân. Tuy nhiên, sự phát triển của mặt hàng này cũng bộc lộ nhiều bất cập như quy hoạch chưa hợp lý, phát triển nóng, chất lượng sản phẩm chưa đồng đều, tiềm ẩn nguy cơ về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, sự phụ thuộc lớn vào thị trường Trung Quốc, quy trình cấp mã số vùng trồng còn chậm, liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp chưa chặt chẽ, và việc ứng dụng công nghệ vào sản xuất và truy xuất nguồn gốc còn hạn chế.
Để giải quyết căn cơ những bất cập hiện nay, Đại biểu Nguyễn Thị Lan cho rằng cần xây dựng một chương trình nghiên cứu khoa học bài bản, gắn liền với thực tế sản xuất. Chương trình này cần bao quát các nội dung như: đánh giá hiện trạng sản xuất, thương mại, cơ chế chính sách tại các vùng trồng trọng điểm như Tiền Giang, Đắk Lắk, Lâm Đồng, Đồng Nai nhằm xây dựng một bức tranh tổng thể về cây sầu riêng; nghiên cứu và chọn lọc giống phù hợp cho từng vùng sinh thái; định kỳ đánh giá chất lượng đất, nước và ứng dụng khoa học công nghệ để cải tạo điều kiện canh tác. Đồng thời, cần xây dựng và hoàn thiện mô hình canh tác bền vững, đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật của thị trường xuất khẩu.
Bên cạnh đó, cần nâng cao năng lực giám sát, xét nghiệm và phân tích, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong quản lý truy xuất nguồn gốc, cảnh báo sớm về tồn dư thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng và các chất cấm. Điều này sẽ hỗ trợ người dân, hợp tác xã và doanh nghiệp sản xuất đáp ứng yêu cầu đa dạng của các thị trường xuất khẩu như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, EU,... Ngoài ra, cần tập trung đào tạo đội ngũ cán bộ kỹ thuật, cán bộ quản lý, tổ chức tập huấn cho nông dân và doanh nghiệp về kỹ thuật canh tác và chế biến sầu riêng. Việc đẩy mạnh nghiên cứu chế biến sâu, giảm dần tỷ lệ xuất khẩu thô sẽ góp phần nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm. Đồng thời, cần tăng cường truyền thông, xây dựng và phát triển thương hiệu sầu riêng Việt Nam trên thị trường quốc tế.
Từ ví dụ cụ thể về cây sầu riêng, Đại biểu Lan kiến nghị Chính phủ và các bộ, ngành sớm triển khai các giải pháp đồng bộ, đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ để kiểm soát chất lượng các mặt hàng nông sản chủ lực. Đây là yếu tố then chốt để nông sản Việt Nam đáp ứng yêu cầu xuất khẩu, tạo niềm tin trên thị trường quốc tế và góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế xanh, bền vững.
