Chỉ còn hơn chục ngày nữa là học sinh lớp 12 bước vào kì thi tốt nghiệp Trung học phổ thông 2022, để giúp các em tổng hợp kiến thức và thực hiện tốt bài thi môn Lịch sử, cô Trương Thị Thu - giáo viên dạy môn Lịch sử Trường Trung học cơ sở - Trung học phổ thông Nguyễn Bỉnh Khiêm (Cầu Giấy, Hà Nội) đã có một vài chia sẻ.
 |
Cô Trương Thị Thu - giáo viên dạy môn Lịch sử Trường Trung học cơ sở - Trung học phổ thông Nguyễn Bỉnh Khiêm (Cầu Giấy, Hà Nội). Ảnh: NVCC. |
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, cô Thu cho biết: “Qua nghiên cứu đề thi minh họa môn Lịch sử năm 2022 mà Bộ Giáo dục và Đào tạo công bố cho thấy ma trận đề không có nhiều thay đổi so với năm 2021, độ phủ kiến thức chủ yếu rơi vào chương trình lớp 12.
Có 95% tổng số câu hỏi trong đề thuộc kiến thức lớp 12 và 5% câu hỏi thuộc lớp 11. Nếu như đề thi tốt nghiệp Trung học phổ thông năm 2021 có 75% câu hỏi thuộc mức độ nhận biết thông hiểu thì đề thi tham khảo có 80% câu hỏi thuộc mức độ này. Các câu hỏi này đều hỏi về những kiến thức cơ bản không làm khó thí sinh. 20% câu hỏi thuộc phần vận dụng – vận dụng cao, trải đều ở các chuyên đề lịch sử Việt Nam từ 1919 đến 1975.
Những câu hỏi chủ yếu xoay quanh dạng bài liên chuyên đề, liên hệ kiến thức Lịch sử thế giới - Lịch sử Việt Nam hoặc nhận xét, tổng kết cả giai đoạn lịch sử để tìm ra điểm đặc trưng. Đặc biệt, câu 37, 38, 39 là những câu hỏi liên chuyên đề, yêu cầu học sinh tổng hợp kiến thức. Độ khó của đề tăng lên so với năm 2021”.
Theo cô Thu: “Môn Lịch sử luôn là nỗi lo lắng với mọi học sinh vì kiến thức rộng, luôn phải ghi nhớ quá nhiều sự kiện, mốc thời gian… Với nhiều năm kinh nghiệm ôn thi môn Lịch sử, tôi cho rằng, phương pháp ôn tập hiệu quả môn học này không phải học thuộc mọi thứ mà là học nội dung cơ bản ngắn gọn, thông hiểu được bản chất của mỗi vấn đề và cách suy luận logic. Học sinh nên xây dựng sơ đồ kiến thức, có thể coi đây là tập Atlat về lịch sử giúp các bạn nhận diện và tra cứu để luyện tập dễ dàng.
Phần Lịch sử thế giới hãy xây dựng sơ đồ theo mảng và lựa chọn tối ưu là sơ đồ tư duy Imind Map với nội dung cô đọng và các từ khóa. Còn phần Lịch sử Việt Nam thì xây dựng các sơ đồ thời gian Timeline từng giai đoạn là tốt nhất. Khâu cuối cùng là luyện đề thi tốt nghiệp Trung học phổ thông theo ma trận đề thi minh họa của Bộ để rèn kỹ năng trả lời các dạng câu cơ bản giúp nâng cao điểm số của mình.
Đối với các em học sinh chuẩn bị bước vào kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông năm 2022 đã trải qua 3 năm bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19, việc học tập bị gián đoạn quá nhiều, nhất là năm học cuối cấp. Thực tế các em chỉ có khoảng 2 tháng đến trường học trực tiếp, còn lại phải học online. Do đó, ngoài việc học tập, ôn luyện, tôi khuyên các em học sinh nên chuẩn bị một sức khỏe tốt, tâm thế chủ động, không nên thức quá khuya và hãy ngủ đủ giấc, không tự mình tạo áp lực để rồi lo lắng. Cơ thể khỏe mạnh, tinh thần minh mẫn sẽ giúp chúng ta suy nghĩ và làm việc hiệu quả".
Cần vẽ sơ đồ kiến thức ôn tập
Làm sao ôn thi môn Lịch sử hiệu quả, phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đã có cuộc trao đổi với thầy Khuất Duy Dũng - Tổ trưởng Tổ Lịch sử Trường Trung học chuyên Hà Nội - Amsterdam. Thầy Dũng chia sẻ: “Việc ôn tập môn Lịch sử chuẩn bị cho kỳ thi tốt nghiệp thì các em cần có một kế hoạch ôn tập cụ thể.
Đây là môn thi trắc nghiệm, việc đầu tiên học sinh cần làm chính là hệ thống hóa lại toàn bộ kiến thức trong sách giáo khoa theo khoanh vùng ôn tập của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Chủ yếu câu hỏi nằm trong phần kiến thức lớp 12, một tỉ lệ nhỏ câu hỏi thuộc kiến thức lớp 11, không có nội dung kiến thức chương trình lớp 10.
Sự kiện lịch sử thông thường bao gồm: Thời gian, hoàn cảnh, nguyên nhân, diễn biến, kết quả, bài học và ý nghĩa lịch sử của sự kiện đó... Từ những kiến thức đó các em hãy học các bài tổng kết phần, chương để rèn luyện kỹ năng khái quát hóa kiến thức và xâu chuỗi vấn đề”.
 |
Thầy Khuất Duy Dũng - Tổ trưởng Tổ Lịch sử Trường Trung học chuyên Hà Nội - Amsterdam. Ảnh: T.D. |
Thầy Dũng cho biết: “Đối với môn Lịch sử, học sinh cần xem kỹ đề thi tham khảo, bám sát vào những gợi ý của đề để biết được đề thi hỏi những vấn đề gì. Những câu hỏi về sự kiện, thời gian gần như rất ít. Ví dụ trước đây đề thi hỏi phong trào Đồng khởi diễn ra năm nào? Nhưng hiện nay có thể hỏi trong giai đoạn 1954 - 1975 sự kiện nào đánh dấu bước nhảy vọt của Cách mạng Miền Nam…thì đó lại là phong trào Đồng khởi. Tức là đề thi cung cấp số liệu sẵn đòi hỏi học sinh phải tư duy đây là chiến dịch nào, sự kiện gì?
Vậy nên học sinh cần phải hiểu được cách ra đề để tự mình thay đổi cách học. Cần ôn và học theo lối tư duy, phải thuộc nhưng không phải thuộc “vẹt” mà cần hiểu được bản chất, tư duy vấn đề đó, có những cái nổi bật, đặc trưng…bắt buộc học sinh phải nắm được.
Ngoài ôn tập theo sách giáo khoa, học sinh cần vẽ sơ đồ để định hình được các mốc sự kiện, ví dụ giai đoạn 1919 - 1930; 1930 -1945; 1945 - 1954…mỗi giai đoạn có những sự kiện, vấn đề này?
Ví dụ 1930 -1945 phải nắm được 3 nội dung gồm phong trào 1930 -1931, phong trào 1936 – 1939, cao trào 1939 -1945. Sau khi xác định được 3 giai đoạn như trên, có thể thu nhỏ lại để học kỹ từng giai đoạn 1930 -1931 có vấn đề gì nổi bật?...
Ôn tập không phải đọc từ đầu đến cuối sách giáo khoa, ôn tràn lan. Nếu có định hướng, khoanh vùng kiến thức quan trọng thì các em sẽ biết được ôn phần này là đúng hay sai, kiến thức sẽ nằm trong vùng nào và ôn tập phần nào là đủ, còn thiếu những phần nào chưa ôn, trong phần đó có mấy vấn đề…?
Nếu làm được sơ đồ tóm tắt những ý chính sẽ giúp học sinh ôn tập hiệu quả. Ngoài ra các em cần làm nhiều câu hỏi mẫu, đề thi mẫu trắc nghiệm để luyện kỹ năng làm bài và nhớ kiến thức lâu hơn, mỗi lần làm là một lần học lại kiến thức”.
Lưu ý làm bài thi trắc nghiệm
Theo thầy Dũng: “Thi trắc nghiệm là xu thế chung và điều cần nhất là các em phải thay đổi cách học, cách ôn tập. Khi thực hiện làm bài thi cần đảm bảo tiến trình, không quá sa đà quá lâu ở một câu.
Các em lưu ý mỗi câu hỏi dù dễ đến đâu bao giờ cũng có những từ “đánh đố”, vậy nên tôi cũng khuyên các em nên dành chút thời gian đọc kỹ, ngẫm nghĩ. Trong thực tế nhiều học sinh đọc đề thi qua loa đại khái, vội vã làm ngay dẫn đến tình trạng lạc đề, không tập trung vào trọng tâm.
Vạch đề cương sơ lược trên giấy nháp không những giúp cho các em không bị bỏ sót ý quan trọng mà còn tạo ra trật tự, trình tự trình bày mạch lạc. Đặc thù của môn Lịch sử không quá chú trọng phần nhập đề, mở đề như môn Văn mà phải xoáy sâu vào thân bài, nội dung.
Phân phối thời gian làm bài hợp lý cho từng câu hỏi cũng là yếu tố quan trọng trong suốt quá trình làm bài thi. Chú ý những câu hỏi có số điểm cao, không nhất thiết phải làm theo cấu trúc của đề thi mà câu nào dễ làm trước, khó làm sau. Cần dành ít phút để kiểm tra lại bài làm, chỉnh sửa câu từ, chính tả...”.
