Trong báo cáo của Bộ Giáo dục và Đào tạo gửi Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội về việc triển khai Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông và nội dung giáo dục lịch sử trong chương trình giáo dục phổ thông nêu rõ:
Về chương trình môn Lịch sử trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được Bộ đã ban hành căn cứ vào Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn, trong đó tham khảo kinh nghiệm về xây dựng chương trình giáo dục phổ thông và việc tổ chức dạy học môn Lịch sử trong chương trình giáo dục phổ thông ở một số quốc gia trên thế giới.
Chương trình giáo dục phổ thông mới được xây dựng theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh, bảo đảm yêu cầu giảm tải, giảm tính hàn lâm, gắn với thực tiễn, tăng cường hoạt động thực hành, trải nghiệm cho học sinh, tạo điều kiện thực hiện tốt phương pháp giáo dục tích cực theo yêu cầu của Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội, phù hợp với xu hướng giáo dục quốc tế.
 |
Ảnh minh họa: nguồn giaoduc.net.vn |
Chương trình môn Lịch sử trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được thiết kế theo 2 giai đoạn (giai đoạn giáo dục cơ bản 9 năm, từ lớp 1 đến lớp 9 và giai đoạn định hướng nghề nghiệp 3 năm, từ lớp 10 đến lớp 12). Cụ thể như sau:
Giai đoạn giáo dục cơ bản: Giáo dục lịch sử là nội dung bắt buộc.
Môn Lịch sử và Địa lí là môn học bắt buộc từ lớp 4 đến lớp 9 với tổng thời lượng 560 tiết, trong đó phân môn Lịch sử chiếm 280 tiết:
Đối với lớp 4 và lớp 5: môn Lịch sử và Địa lí có tổng thời lượng là 140 tiết/năm học (thời lượng nội dung lịch sử khoảng 70 tiết/năm học cho cả 2 lớp).
Chương trình mới được thiết kế theo phạm vi mở rộng dần về không gian địa lí và không gian xã hội, từ địa lí, lịch sử của địa phương, vùng miền, đất nước Việt Nam đến địa lí, lịch sử của các nước láng giềng, khu vực và thế giới, giúp học sinh làm quen với một số nội dung cơ bản của lịch sử Việt Nam và lịch sử thế giới.
Đối với các lớp từ lớp 6 đến lớp 9, môn Lịch sử và Địa lí (bao gồm 2 phân môn riêng Lịch sử, Địa lí và một số chủ đề tích hợp) có tổng thời lượng là 420 tiết (thời lượng dành cho phân môn Lịch sử là 210 tiết cho cả 4 lớp). Nội dung chương trình phân môn Lịch sử cấp trung học cơ sở trang bị cho học sinh những kiến thức phổ thông, cơ bản, cốt lõi của toàn bộ lịch sử thế giới, lịch sử Việt Nam từ nguyên thủy đến cổ đại, trung đại, cận đại và hiện đại.
Bên cạnh đó, môn Tự nhiên và Xã hội từ lớp 1 đến lớp 3 có một số nội dung giáo dục lòng yêu nước, truyền thống dân tộc; nội dung giáo dục lịch sử ở giai đoạn giáo dục cơ bản còn được thực hiện trong Nội dung giáo dục của địa phương, với thời lượng 35 tiết/năm học cho mỗi lớp từ lớp 6 đến lớp 9, trong đó có những chủ đề về lịch sử địa phương (chiếm khoảng 10 tiết/năm học đối với mỗi lớp).
Với cách thiết kế chương trình như trên, ở giai đoạn giáo dục cơ bản, tất cả học sinh đều được học lịch sử dân tộc Việt Nam đầy đủ, cơ bản và toàn diện.
Giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp:
Ở cấp trung học phổ thông, Lịch sử được bố trí là một môn học trong tổ hợp khoa học xã hội. Ở giai đoạn này học sinh bắt buộc phải lựa chọn học 5 môn học trong 3 nhóm môn học (nhóm khoa học xã hội gồm 3 môn học: Lịch sử, Địa lí, Kinh tế và pháp luật; nhóm khoa học tự nhiên gồm 3 môn học: Vật lí, Hoá học, Sinh học; nhóm công nghệ và nghệ thuật gồm 4 môn học: Tin học, Công nghệ, Âm nhạc, Mỹ thuật), trong đó mỗi nhóm phải chọn ít nhất 1 môn học.
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 quy định: "Các trường có thể xây dựng các tổ hợp môn học từ 3 nhóm môn học và chuyên đề học tập nói trên để vừa đáp ứng nhu cầu của người học vừa bảo đảm phù hợp với điều kiện về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của nhà trường."
Như vậy, môn Lịch sử được dạy ở tất cả các trường trung học phổ thông bảo đảm sử dụng hiệu quả đội ngũ giáo viên lịch sử hiện có (nhưng là môn học lựa chọn). Chương trình môn Lịch sử cấp trung học phổ thông, tổng thời lượng 315 tiết, với nội dung hệ thống hoá, củng cố kiến thức thông sử ở giai đoạn giáo dục cơ bản, đồng thời giúp học sinh tìm hiểu sâu hơn các kiến thức lịch sử cốt lõi thông qua các chủ đề, chuyên đề học tập về lịch sử thế giới, lịch sử khu vực Đông Nam Á và lịch sử Việt Nam.
Chương trình môn Lịch sử ở cấp trung học phổ thông không xây dựng theo tiến trình lịch sử dân tộc và thế giới mà xây dựng theo chủ đề, chuyên đề. Lớp 10 có 6 chủ đề và 3 chuyên đề; lớp 11 có 7 chủ đề và 3 chuyên đề; lớp 12 có 8 chủ đề và 3 chuyên đề.
Cũng như ở giai đoạn giáo dục cơ bản, ở cấp trung học phổ thông, nội dung giáo dục lịch sử cũng được đưa vào Nội dung giáo dục của địa phương, trong đó có những chủ đề về lịch sử địa phương chiếm thời lượng khoảng 10 tiết/năm học cho mỗi lớp.
Đồng thời, môn Giáo dục quốc phòng và an ninh cấp trung học phổ thông là môn học bắt buộc với thời lượng 35 tiết/năm học, trong đó giáo dục cho học sinh về truyền thống chống ngoại xâm của dân tộc, lực lượng vũ trang nhân dân và nghệ thuật quân sự Việt Nam.
Việc xây dựng Chương trình giáo dục phổ thông 2018 vừa kế thừa những ưu điểm của Chương trình giáo dục phổ thông 2006, vừa tiếp cận được yêu cầu giảm tải.
Ở giai đoạn giáo dục cơ bản, tổng thời lượng dành cho môn Lịch sử không đổi là 280 tiết học/năm học cho cả giai đoạn.
Cụ thể là Chương trình giáo dục phổ thông 2006, thời lượng dành cho môn Lịch sử và Địa lí từ lớp 4 đến lớp 9 không đổi là 560 tiết/năm học, trong đó tổng thời lượng dành cho phân môn Lịch sử từ là 280 tiết (thời lượng dành cho nội dung giáo dục Lịch sử khoảng 70 tiết/năm học cho cả 2 lớp cấp tiểu học; 210 tiết dành cho 4 lớp cấp trung học cơ sở). Ngoài ra môn Tự nhiên và Xã hội từ lớp 1 đến lớp 3 có một số nội dung giáo dục lòng yêu nước và truyền thống dân tộc.
So với xu hướng giảm tải phát triển toàn diện học sinh với nhiều nội dung mới được đưa vào giảng dạy thì nội dung giáo dục Lịch sử trong Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được coi trọng hơn, có sự đổi mới về cách tiếp cận và chuyển tải trong nội dung chương trình và cách thiết kế để đạt tới mục tiêu tốt nhất.
Việc học tập của học sinh ngày nay tiến hành trong điều kiện học liệu nhiều, thông tin nhiều và dễ tìm kiếm, cơ hội học tập mọi nơi, mọi lúc. Học sinh ngày nay phát triển sớm hơn, sự hình thành các năng lực phẩm chất sớm hơn.
Vì vậy, Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được xây dựng theo hướng mở, định hướng chú trọng đổi mới về phương pháp và hình thức dạy học, kiểm tra, đánh giá; khuyến khích tự học, học tập chủ động, sáng tạo của học sinh.
Với cách tổ chức biên soạn, kết cấu các môn học, đổi mới nội dung, phương pháp và hình thức dạy học, nội dung giáo dục lịch sử còn được bố trí, lồng ghép một số nội dung trong một số môn học và hoạt động giáo dục khác. Như vậy, Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đã cụ thể hóa đầy đủ chủ trương đổi mới giáo dục lịch sử, thực hiện đầy đủ những quan điểm, mục tiêu và giải pháp đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo theo Nghị quyết 29.
Trong quá trình tổ chức thực hiện, Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp tục lắng nghe ý kiến của các tầng lớp nhân dân (ý kiến về việc môn Lịch sử là môn tất cả học sinh được học ở cấp trung học phổ thông), kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc để thực hiện tốt yêu cầu tạo đột phá trong đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục và Đào tạo, phát triển con người toàn diện, khơi dậy truyền thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc, niềm tin, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc của con người Việt Nam theo tinh thần Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.
Bộ Giáo dục và Đào tạo đã lắng nghe ý kiến của các chuyên gia, các nhà khoa học và nhân dân đối với môn học Lịch sử. Qua ý kiến của các chuyên gia đều khẳng định Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được xây dựng theo đúng đường lối chỉ đạo của Đảng, Quốc hội và Chính phủ; công phu, khoa học, phù hợp với thông lệ quốc tế.
Riêng với việc dạy học môn Lịch sử cấp trung học phổ thông, trên cơ sở ý kiến của các chuyên gia, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ cân nhắc các phương án trong thời gian sắp tới và xin ý kiến các cấp có thẩm quyền.
