Tại buổi tọa đàm trực tuyến “Liên kết đào tạo đại học với nước ngoài tại Việt Nam: Thực trạng và định hướng phát triển” do Báo Đại biểu Nhân dân tổ chức vào chiều ngày 25/11, nhiều vấn đề còn tồn tại trong hoạt động liên kết đào tạo với nước ngoài tại nước ta đã được các khách mời đề cập và thảo luận.
Hiện nay, vấn đề quốc tế hóa giáo dục đại học đại học là một thực tiễn, là xu hướng và thực sự đang tạo ra những thay đổi rất lớn cho giáo dục đại học Việt Nam. Trong đó, hoạt động phổ biến nhất hiện nay mà các trường đại học đang triển khai chính là liên kết đào tạo quốc tế. Đây cũng là một trong những phương thức tăng cường quốc tế hoá giáo dục đại học được Bộ Giáo dục và Đào tạo quan tâm đẩy mạnh.
 |
Tọa đàm trực tuyến “Liên kết đào tạo đại học với nước ngoài tại Việt Nam: Thực trạng và định hướng phát triển”. Ảnh: Báo Đại biểu Nhân dân |
Xu hướng du học đang bão hòa: Cơ hội cho các chương trình liên kết đào tạo quốc tế
Tại buổi tọa đàm, bà Nguyễn Thị Mai Hoa, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội cho hay, từ khi Luật Giáo dục đại học được sửa đổi, bổ sung, việc tạo hành lang pháp lý đủ để có thể triển khai bài bản, đúng luật việc tổ chức chương trình liên kết đã được quan tâm.
Cụ thể, quy định của luật trao cho các trường quyền tự chủ, trong đó tự chủ về chuyên môn học thuật. Trong tự chủ chuyên môn học thuật, có vấn đề đào tạo, tuyển sinh, liên kết đào tạo trong nước và ngoài nước là trọng tâm của tự chủ.
 |
Bà Nguyễn Thị Mai Hoa - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội chia sẻ tại tọa đàm. Ảnh: Báo Đại biểu Nhân dân |
Về các văn bản dưới luật, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông tư 22/2017/TT-BGDĐT, đặt ra những điều kiện, trình tự thủ tục khá cụ thể để tạo điều kiện thuận lợi cho các trường đại học liên kết đào tạo.
Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội nhấn mạnh tới 2 điểm quan trọng của các văn bản pháp luật:
Thứ nhất, Thông tư 22 đã quy định về thẩm quyền cho phép đào tạo và liên kết đào tạo theo hướng giao quyền ngày càng rộng hơn so với Thông tư 08.
Bà Mai Hoa lấy ví dụ: Chẳng hạn quy định cho giám đốc đại học quốc gia tự chủ quyết định mở ngành đào tạo đối với các cơ sở giáo dục trong đại học và các trường đại học thành viên. Hoặc giám đốc đại học vùng được Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ủy quyền cho việc quy định mở ngành đào tạo ở các trường thành viên.
Thứ hai, bà Mai Hoa cũng đồng thời ghi nhận các quy định về điều kiện mở mã ngành đào tạo cũng được chặt chẽ hơn, yêu cầu cũng cao hơn so với Thông tư 08. Khi trao quyền gắn với những yêu cầu, điều kiện cụ thể là cách tạo cơ hội cho các trường đại học cùng thực hiện tự chủ mở mã ngành cũng như chất lượng được tốt hơn.
Hiện nay, chúng ta đang chứng kiến xu hướng du học dần trở nên bão hoà, thay vào đó, các quốc gia là điểm đến du học nổi tiếng trên thế giới đang chuyển dần sang việc cung cấp các chương trình học cho sinh viên quốc tế tại các chính nước sở tại.
Đồng thời, các nước có nền đại học đang trong xu hướng phát triển cũng đang tiếp cận xu hướng này, tức là thông qua chương trình liên kết đào tạo để giữ chân sinh viên ở trong nước.
Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, hai xu hướng này đang có xu hướng gặp nhau và chúng ta cần phải “chớp xu hướng này”.
Việc liên kết đào tạo với các nước là cơ hội quan trọng giúp góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đại học. Bao gồm các yếu tố từ du nhập các chương trình tiên tiến của các nước giúp cho các trường đại học được tiệm cận dần với các chương trình tiên tiến; Mở rộng cơ hội giao lưu, học hỏi cho cả giảng viên và sinh viên, tiết kiệm chi phí… Theo bà Mai Hoa, đây chính là cơ hội để giáo dục đại học nước ta rút ngắn khoảng cách với các nước trong khu vực và thế giới.
Khối ngành kinh tế, quản lý chiếm hơn 60% các chương trình liên kết quốc tế hiện nay
Qua quá trình giám sát thực hiện hoạt động của các trường, Phó giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Thu Thuỷ, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học (Bộ Giáo dục và Đào tạo) cũng đề cao vai trò, hiệu quả của các chương trình liên kết quốc tế.
“Sau khi thực hiện Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học cũng như Nghị định 86, chúng ta đã có sự tập trung nâng cao chất lượng đào tạo, đặc biệt là các chương trình liên kết đào tạo với các trường đại học nước ngoài, chúng ta cũng có thể thấy sự chuyển biến mạnh mẽ trong nội tại các trường đại học khi có sự liên kết hợp tác giảng dạy với các trường đại học nước ngoài. Đó là việc nâng cao chất lượng đội ngũ trong quá trình giảng dạy, sự tiếp thu những công nghệ mới, sự chuyển giao này thực sự mang lại những điều tích cực”.
 |
PGS.TS Nguyễn Thu Thuỷ - Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo chia sẻ tại tọa đàm. Ảnh: Báo Đại biểu Nhân dân |
Đánh giá về quy mô các chương trình liên kết hiện nay, Phó giáo sư Thủy cho rằng số lượng hiện tại chưa phải là con số cao so với tổng thể chung, tuy nhiên bà Thủy cũng nhấn mạnh không nên tập trung quá nhiều vào số lượng, mà phải nhìn vào chất lượng các chương trình.
Cụ thể, tính thời điểm năm 2022, toàn hệ thống có sự giảm nhẹ, hiện nay có hơn 300 chương trình với khoảng trên 25 nghìn sinh viên theo học. Trong đó, có một số chương trình đã hết hạn và chưa có quyết định gia hạn cũng như có một số chương trình mới mở ra có sự dịch chuyển dần sang lĩnh vực khoa học công nghệ.
Tuy nhiên, các chương trình đào tạo liên kết nước ngoài ở nước ta hiện nay chưa có sự cân bằng trong tỉ trọng các khối ngành đào tạo.
Cụ thể, Phó giáo sư Thủy cho biết, hiện có hơn 60% các chương trình liên kết tập trung ở khối ngành kinh tế, quản lý; 25% các chương trình liên quan khoa học công nghệ và chưa tới 10% các chương trình thuộc khối Khoa học xã hội và nhân văn, còn lại là chương trình của các khối ngành khác.
Đánh giá thêm, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học nhận thấy trình độ đào tạo chủ yếu trong các chương trình đào tạo quốc tế chủ yếu là trình độ đại học, rất hiếm chương trình đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ. Phó giáo sư Thủy cho biết, định hướng trong thời gian tới, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ đẩy mạnh hơn nữa các chương trình liên kết đào tạo sau đại học.
“Tất nhiên, việc tăng cường tiếp cận giáo dục đại học nói chung nằm trong mục tiêu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của đất nước. Trong dự thảo chiến lược phát triển giáo dục thời gian tới mà Bộ Giáo dục và Đào tạo đã trình Thủ tướng Chính phủ, chúng tôi đặt mục tiêu là 260 sinh viên đại học/1 vạn dân, thay vì 190 sinh viên/1 vạn dân hiện nay”, Phó giáo sư Thủy nhấn mạnh.
Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học thừa nhận, mục tiêu 260 sinh viên đại học /1 vạn dân có thể bị coi là một con số tham vọng, nhưng đây là mục tiêu bắt buộc chúng ta phải đạt được để có nguồn nhân lực chất lượng cao ổn định cho công cuộc phát triển của đất nước cũng như câu chuyện chuyển đổi số quốc gia.
Một yếu tố khác được dư luận đặc biệt quan tâm, đó là thực tế chất lượng các trường đại học đối tác, mà một trong những yếu tố dễ dàng nhìn thấy nhất chính là tiêu chí về xếp hạng trường đại học.
 |
Bàn luận về vấn đề này, bà Thủy cho rằng, việc xếp hạng của các trường đối tác trên thế giới không phải là tất cả, bởi lẽ có những trường tốt nhưng không tham dự bất kỳ bảng xếp hạng nào.
Dẫn chứng thêm, Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học cho biết, tiêu chí về xếp hạng không phải là tiêu chí bắt buộc để lựa chọn liên kết đào tạo, cũng không nằm trong quy định của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học cũng như Nghị định 86/2018/NĐ-CP.
“Tuy nhiên, tất cả các chương trình, bao gồm cả các chương trình liên kết đào tạo được mở ra tại các trường đều được kiểm định, bảo đảm theo các yêu cầu của Luật và Nghị định trên. Dự kiến, trong năm 2023, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ có thông tư về quản lý và đào tạo của chương trình liên kết đào tạo nước ngoài”, bà Thủy nói.
Theo đó, hàng năm, Bộ Giáo dục và Đào tạo đều tiến hành thanh tra, kiểm tra các chương trình liên kết đào tạo hiện hành. Từ kết quả thanh tra, giám sát, bà Thủy cho biết:
“Việc rà soát không làm khó các nhà trường mà đồng hành, giúp các trường tìm ra khó khăn, vướng mắc, hạn chế để các trường có thể tìm giải pháp làm tốt hơn nữa. Trong trường hợp nếu có những vi phạm, tùy mức độ chúng tôi sẽ căn cứ theo Nghị định xử phạt hành chính trong giáo dục đào tạo để thực hiện”.
