Kể từ khi Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành chùm Thông tư 01, 02, 03, 04/2021/TT-BGDĐT quy định mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp và bổ nhiệm, xếp lương viên chức giảng dạy trong các trường mầm non, phổ thông công lập thì câu chuyện về xếp hạng giáo viên đã trở thành đề tài nóng trên các diễn đàn giáo dục.
 Ảnh minh hoạ: Nhandan.vn |
Trong trường học, nhà giáo không còn sự bình đẳng với nhau mà đã bị phân cấp theo từng hạng, gồm có hạng I, hạng II, hạng III, kéo theo đó là những chênh lệch về mức lương của từng hạng.
Phân hạng giáo viên tạo ra nhiều bất công với nhà giáo
Nếu sự phân hạng thật sự đúng với năng lực của giáo viên ấy thì không có điều gì phải thắc mắc. Thầy cô ở hạng thấp phải cố gắng, nỗ lực để vươn lên thứ hạng cao.
Thế nhưng, sự phân chia theo hạng không phản ánh đúng năng lực thật của các thầy cô. Không hẳn cứ giáo viên giỏi là ở hạng cao, giáo viên non kém hơn là ở thứ hạng thấp mà hạng cao hay thấp phần nhiều phụ thuộc vào khá nhiều yếu tố.
Người do đủ bằng cấp chứng chỉ được thăng hạng, người do may mắn có bằng cấp, chứng chỉ đúng thời điểm, người được hưởng lợi từ địa phương tổ chức xét lên hạng mà không tổ chức thi. Người lại có bàn tay nâng đỡ của ban giám hiệu nhà trường…
Bên cạnh đó, có những giáo viên thật sự thiệt thòi do nhiều năm địa phương không tổ chức thi cũng chẳng tổ chức xét thăng hạng. Người bị bỏ lỡ cơ hội vì lấy chứng chỉ chức danh nghề nghiệp chưa đúng thời điểm. Người lại bị ban giám hiệu không ưa nên không cho cơ hội…
Vì thế, một thực tế hiển nhiên mà theo người viết thì bất cứ giáo viên nào cũng nhìn thấy rằng, giáo viên hạng I chưa hẳn giỏi hơn giáo viên hạng II. Giáo viên hạng III nhiều người năng lực còn vượt trội hơn hẳn những thầy cô giáo hạng II, hạng I.
Vì những điều bất cập, vô lý trên, nhiều nhà giáo đã lên tiếng. Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam là cầu nối chuyển tải những đề xuất, kiến nghị của nhiều chuyên gia giáo dục, nhiều nhà giáo có thâm niên nghề với mong muốn sẽ được Bộ Giáo dục và Đào tạo ghi nhận.
Tuy nhiên, Bộ Giáo dục và Đào tạo vừa công bố dự thảo Thông tư hướng dẫn về vị trí việc làm ở trường phổ thông, trong đó viên chức giảng dạy bậc tiểu học, trung học cơ sở, trung học phổ thông thì giáo viên vẫn được chia làm 3 hạng: giáo viên hạng I, II, III. Nghĩa là, việc xếp hạng giáo viên vẫn giữ nguyên như cũ.
Sự vô lý khi giáo viên cùng chung nhiệm vụ, cùng thực hiện chung chỉ tiêu chất lượng, cùng tham gia chung các hoạt động giáo dục nhưng người hạng thấp, người lại hạng cao
Khi nhà trường đưa ra chỉ tiêu chất lượng học tập, chỉ tiêu về rèn luyện, về khen thưởng…thì tất cả giáo viên trong nhà trường, bất kể hạng thấp hay hạng cao đều phải hoàn thành như nhau.
Không có chuyện giáo viên hạng cao phải thực hiện chỉ tiêu cao hơn và ngược lại. Tuy nhiên, kết quả chất lượng thực tế đạt được lại rất khác nhau. Có những giáo viên hạng thấp lại đạt chỉ tiêu chất lượng cao, có nhiều học sinh giỏi đạt giải cao trong các kỳ thi tuyển học sinh giỏi, kỳ thi chuyển cấp, kỳ thi tốt nghiệp phổ thông và xét tuyển đại học.
Ngược lại, có những giáo viên hạng cao nhưng lớp lại nhiều học sinh yếu, không có học sinh đạt giải ở kỳ thi học sinh giỏi, các kỳ thi chuyển cấp, thi tốt nghiệp tỷ lệ đỗ không cao.
Có những giáo viên hạng thấp hơn so với nhiều đồng nghiệp nhưng lại đảm nhiệm chức tổ trưởng chuyên môn, chịu trách nhiệm ôn thi học sinh giỏi cho nhà trường mà có phân giáo viên hạng cao hơn cũng không thể đảm nhiệm.
Vì những nghịch lý trên, một số giáo viên bất mãn khi mình hơn hẳn đồng nghiệp về năng lực chuyên môn, kỹ năng đứng lớp, hơn hẳn lòng nhiệt huyết, sự tận tâm với học sinh nhưng vẫn phải xếp thứ hạng thấp hơn một số đồng nghiệp khác thua họ về mọi mặt. Dẫn đến, sự bất mãn trong giảng dạy và dễ nảy sinh cảm giác buông xuôi, mặc kệ.
Xếp hạng, thầy cô bị tổn thương
Thua đồng nghiệp về thứ hạng nhưng nếu mình thật sự giỏi cũng không sợ bị coi thường vì đã là giáo viên ai cũng hiểu cái vụ xếp hạng kia hên xui may rủi chiếm phần nhiều.
Thế nhưng, cái nhìn nghi hoặc của học sinh, sự bàn tán của phụ huynh mới làm thầy cô đau lòng và tổn thương nhiều nhất.
Đã có những trường hợp phụ huynh dè bỉu, coi thường khi con học với giáo viên hạng III và vui mừng hồ hởi khi con được học với thầy cô giáo hạng II hay hạng I mà chính họ cũng chưa biết những thầy cô giáo ấy dạy thế nào.
Có người còn muốn xin đổi lớp cho con. Có học sinh học kém cũng bị đổi thừa học với thầy cô giáo kém hơn những thầy cô giáo khác.
Những thầy cô giáo ấy chỉ biết "ngậm bồ hòn làm ngọt" vì đâu thể thanh minh rằng mình đâu có thua những đồng nghiệp xếp hạng cao khác? Nếu bị hỏi lại, không thua thì sao lại bị xếp hạng thấp hơn thì biết trả lời thế nào?
Không cần xếp hạng, vẫn đánh giá nhà giáo đúng theo năng lực sở trường
Trong một trường không phải giáo viên nào cũng như nhau. Có người giỏi, cũng có người dở hơn.
Người năng lực vượt trội, nhiệt huyết tràn trề. Người lại có phần kém hơn về mọi mặt. Không thể dùng hạng giáo viên để phân chia cao thấp. Cách tốt nhất nên căn cứ vào chất lượng giảng dạy của lớp, của bộ môn thầy cô giáo ấy đảm nhận.
Cùng với đó, là sự hài lòng của học sinh, của phụ huynh và dựa vào nhiều kênh đánh giá của chuyên môn, của đồng nghiệp nhà trường.
Phân hạng không góp phần nâng cao chất lượng dạy học, gây bất công trong chính môi trường giáo dục, làm ảnh hưởng đến sự tôn nghiêm của nhà giáo mà còn làm nhục ý chí phấn đấu của thầy cô.
Vì những lý do trên thì hà cớ gì Bộ Giáo dục vẫn cứ nhất quyết phân chia hạng cho giáo viên?
Những nhà giáo chúng tôi tha thiết kính mong Bộ Giáo dục và Đào tạo hãy một lần lắng nghe những chia sẻ, những nỗi niềm được phản ánh từ thực tế để có những quyết định đúng đắn và hợp lòng giáo viên nhất.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
