Theo dự thảo Hướng dẫn triển khai thí điểm nội dung giáo dục trí tuệ nhân tạo trong giáo dục phổ thông, Bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu việc tổ chức thực hiện nội dung giáo dục AI trong giáo dục phổ thông phải bảo đảm tính thống nhất trong hướng dẫn trên phạm vi toàn quốc, đồng thời phát huy tính chủ động, linh hoạt, phù hợp với điều kiện của các địa phương, các cơ sở giáo dục trong tổ chức thực hiện.
Ngoài ra, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng yêu cầu các địa phương cần phát huy tối đa nguồn lực và cơ sở vật chất sẵn có, tránh đầu tư dàn trải, không hiệu quả. Khuyến khích hợp tác, xã hội hóa để huy động các nguồn lực hỗ trợ chuyên môn, học liệu và trải nghiệm thực tế. Có giải pháp phù hợp để mọi học sinh, nhất là vùng điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đều có cơ hội tiếp cận với giáo dục AI.
Trên thực tế, hiện nay nhiều trường phổ thông đang đối mặt với khó khăn khi triển khai nội dung giáo dục về trí tuệ nhân tạo. Mặt khác, tại những trường có tỷ lệ giáo viên lớn tuổi cao, khả năng tiếp cận công nghệ mới còn hạn chế.
Chủ trương đưa nội dung AI vào chương trình là xu thế tất yếu nhưng thực tế triển khai còn nhiều bất cập
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, thầy Trần Trung Hiếu - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Trung Châu (xã Liên Minh, Hà Nội) cho biết, chủ trương đưa nội dung trí tuệ nhân tạo (AI) vào chương trình giáo dục phổ thông là xu thế tất yếu và phù hợp với bối cảnh chuyển đổi số hiện nay.
Tuy nhiên, từ chủ trương đến thực tiễn triển khai còn nhiều vướng mắc. Hiện nay, nhà trường vẫn chưa đưa nội dung AI vào chương trình giảng dạy do chỉ tổ chức học một buổi/ngày. Khi quỹ thời gian còn hạn chế, giáo viên và học sinh phải ưu tiên hoàn thành chương trình hiện hành, nên rất khó để tích hợp thêm nội dung mới. Do vậy, chỉ khi trường tổ chức được học 2 buổi/ngày thì việc tính toán, xây dựng kế hoạch dạy AI mới khả thi hơn.
“Cơ sở vật chất của nhà trường có thể đáp ứng ở mức cơ bản, bởi hệ thống phòng máy và thiết bị dạy học đã được đầu tư những năm gần đây. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất vẫn là bài toán tài chính. Theo tôi, để triển khai dạy AI, giáo viên phải được đào tạo và được trả thù lao cho phần công việc tăng thêm. Tuy nhiên, ngân sách chi thường xuyên của nhà trường vốn đã được phân bổ theo định mức cố định, không có khoản riêng dành cho việc mở rộng nội dung dạy học mới. Nếu muốn chi trả thù lao cho giáo viên, trường buộc phải xin bổ sung kinh phí từ cấp trên.
Không chỉ chi trả cho giáo viên, việc đưa AI vào dạy học còn kéo theo hàng loạt khoản đầu tư: nâng cấp máy tính, đường truyền Internet, mua phần mềm, cập nhật tài liệu, xây dựng học liệu số… Mỗi khoản đều đòi hỏi chi phí đáng kể. Nếu không có nguồn ngân sách ổn định, nhà trường buộc phải tính đến huy động nguồn lực xã hội hóa, nhưng nếu xã hội hóa không có cơ chế chặt chẽ, minh bạch, rất dễ gây áp lực cho phụ huynh.
Bên cạnh đó, chu kỳ phân bổ ngân sách hiện nay thường cố định theo năm tài chính, nên rất khó bổ sung kinh phí giữa chừng để đáp ứng yêu cầu mới. Trong khi đó, giáo dục AI đòi hỏi sự cập nhật liên tục, nếu không có nguồn lực linh hoạt thì việc triển khai sẽ gặp vướng.
Trong thời gian tới, khi Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành hướng dẫn chi tiết và địa phương có kế hoạch hỗ trợ ngân sách rõ ràng, nhà trường sẽ nghiên cứu và triển khai nghiêm túc”, thầy Hiếu nêu quan điểm.
Cùng bàn vấn đề này, thầy Đỗ Xuân Thao - Phó Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Trưng Vương (xã Quang Minh, Hà Nội), chủ trương thí điểm tích hợp nội dung giáo dục trí tuệ nhân tạo (AI) vào chương trình phổ thông là bước đi cần thiết trong bối cảnh chuyển đổi số phát triển mạnh mẽ. Việc học sinh được tiếp cận sớm với các công cụ liên quan đến AI là định hướng quan trọng để chuẩn bị trước yêu cầu của thị trường lao động và sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ.
Tuy nhiên, khi nhìn vào điều kiện thực tế, thầy Thao cho biết, quá trình triển khai sẽ đối mặt với không ít thách thức, đặc biệt tại những trường đang gặp khó khăn về cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên.
“Hiện nhà trường đang trong quá trình chuyển đổi cơ sở, một phần phòng học bị phá dỡ và chuẩn bị di dời sang địa điểm mới. Điều này khiến các phòng chức năng, đặc biệt là phòng Tin học chưa thể vận hành đúng yêu cầu. Ngoài ra, các thiết bị công nghệ, hệ thống máy tính, mạng Internet cũng thiếu, chưa đáp ứng được nhu cầu thực hành của học sinh.
Bên cạnh cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên cũng là một thách thức đáng kể. Tại nhà trường, số lượng giáo viên lớn tuổi chiếm tỷ lệ khá cao, khả năng tiếp cận công nghệ mới còn hạn chế. Việc yêu cầu giáo viên nhanh chóng thích ứng và giảng dạy nội dung AI khiến nhiều thầy cô không tránh khỏi lúng túng. Tuy nhiên, tôi đánh giá tinh thần trách nhiệm cao của giáo viên khi đều sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ phân công. Để phát huy tối đa hiệu quả, nhà trường đang tính tới việc phân công giáo viên trẻ hỗ trợ đồng nghiệp thông qua sinh hoạt chuyên môn và các buổi tập huấn để bảo đảm việc triển khai được thống nhất”, thầy Thao thông tin.
Thầy Thao bày tỏ, hiện nay, việc triển khai các môn học mới đòi hỏi hệ thống thiết bị và công nghệ tương đối lớn. Điều này khiến nhiều trường gặp khó trong việc đáp ứng yêu cầu về đầu tư đồng bộ. Trong bối cảnh đó, việc huy động nguồn lực xã hội hóa được xem là một hướng đi cần thiết, song cần thực hiện ở mức độ phù hợp, tránh tạo áp lực tài chính cho phụ huynh.
“Tôi cho rằng, chủ trương đưa AI vào chương trình phổ thông là phù hợp, nhưng cần có lộ trình linh hoạt hơn, có phân nhóm các trường theo điều kiện thực tế để hỗ trợ kịp thời. Chỉ khi các yếu tố về cơ sở vật chất, đội ngũ và phương pháp được chuẩn bị đầy đủ, giáo dục AI mới thực sự phát huy hiệu quả và trở thành động lực quan trọng trong việc phát triển năng lực số cho học sinh trong giai đoạn mới”, thầy Thao nêu quan điểm.
Kỳ vọng thời gian tới sẽ có tài liệu hướng dẫn, chương trình tập huấn và nguồn lực đầu tư cụ thể
Theo thầy Nguyễn Thành Trung - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Đông Thọ (xã Văn Môn, tỉnh Bắc Ninh) cho biết, nhà trường đã bắt đầu thử nghiệm triển khai việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong dạy học. Hiện nay, các thầy cô chủ yếu tự tìm hiểu, tự mua tài liệu và tham gia các buổi tập huấn bước đầu do Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Bắc Ninh tổ chức. Nhờ đó, giáo viên đã biết cách sử dụng một số công cụ AI cơ bản để hỗ trợ thiết kế bài giảng, tạo câu hỏi luyện tập hoặc minh họa bài học bằng hình ảnh và mô phỏng. Mặc dù chưa áp dụng rộng rãi, nhưng bước khởi đầu này đã giúp giáo viên tiếp cận với các phương pháp dạy học mới, đồng thời tạo thêm sự sinh động cho lớp học.
“Về hạ tầng, hệ thống Internet của nhà trường tương đối ổn định, đủ để phục vụ việc truy cập các phần mềm dạy học trực tuyến và công cụ AI. Tuy nhiên, trang thiết bị phục vụ cho việc giảng dạy bằng AI vẫn còn hạn chế. Trong đó, nhiều phòng học chưa có thiết bị đồng bộ, máy tính cũ có cấu hình không cao nên khó sử dụng các phần mềm hiện đại. Trong bối cảnh chưa có nguồn lực đầu tư riêng để nâng cấp, giáo viên phải linh hoạt sử dụng các thiết bị cá nhân hoặc lựa chọn công cụ đơn giản, phù hợp với điều kiện thực tế.
Dù vậy, tôi cho rằng chủ trương thí điểm đưa AI vào chương trình phổ thông là hướng đi cần thiết và phù hợp với bối cảnh chuyển đổi số hiện nay. Bởi AI giúp bài học trực quan, sinh động hơn, học sinh tập trung và tương tác tốt hơn, còn giáo viên có thêm công cụ để đổi mới phương pháp dạy học. Với tôi, việc đưa AI vào nhà trường không chỉ là đón nhận một xu thế, mà là cơ hội để nâng cao chất lượng giáo dục một cách thực chất.
Để AI thật sự trở thành công cụ hỗ trợ hiệu quả cho giáo viên và học sinh, việc triển khai cần được thực hiện từng bước, có kế hoạch kỹ lưỡng. Do đó, nhà trường mong sớm có tài liệu hướng dẫn, chương trình tập huấn và nguồn lực đầu tư cụ thể, để việc ứng dụng AI trong nhà trường diễn ra bài bản, chuyên nghiệp và đáp ứng đúng nhu cầu của giáo viên và học sinh”, thầy Trung bày tỏ.
