Hiện nay, thực trạng sách giả, sách lậu trên thị trường đang trở thành vấn đề gây nhiều nhức nhối. Những cuốn sách in sai, thiếu trang, nhòe chữ không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến việc học tập của học sinh mà còn làm suy giảm uy tín, quyền lợi chính đáng của các nhà xuất bản.
Sách giả, sách lậu vừa gây thiệt hại cho học sinh, vừa làm giảm uy tín của nhà xuất bản
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, thầy Nguyễn Xuân Thịnh - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Chương Xá (xã Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ) cho biết, trong bối cảnh hiện nay, vấn nạn sách giả, sách lậu đang trở thành mối quan tâm lớn không chỉ của cơ quan quản lý mà còn của nhà trường, phụ huynh và học sinh. Trước thực trạng đó, những năm gần đây, nhà trường đã chủ động tổ chức nhiều hoạt động tuyên truyền nhằm giúp phụ huynh và học sinh nhận biết, phân biệt sách chính thống với sách in lậu.
Theo thầy Thịnh, nhà trường thường xuyên khuyến khích và hướng dẫn phụ huynh đăng ký mua sách trực tiếp từ Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam hoặc qua Công ty cổ phần Sách - Thiết bị trường học tỉnh Phú Thọ. Đây là những kênh phân phối chính thức, được kiểm soát chặt chẽ về chất lượng, giúp phụ huynh yên tâm lựa chọn.
“Việc mua sách qua kênh chính thống không chỉ đảm bảo chất lượng mà còn tránh được những hiện tượng thiếu trang, in mờ hoặc sai sót thường gặp ở sách lậu. Khi có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và phụ huynh, học sinh sẽ yên tâm hơn trong việc sử dụng tài liệu học tập. Đồng thời, điều này còn góp phần hình thành thói quen văn minh, tôn trọng bản quyền tác giả và nâng cao ý thức cộng đồng trong việc ngăn chặn sách giả, sách lậu.
Song song với việc định hướng mua sách qua kênh chính thức, nhà trường còn tăng cường công tác tuyên truyền thông qua các buổi họp phụ huynh và hệ thống thông báo nội bộ. Nội dung tập trung vào việc hướng dẫn cách phân biệt sách thật - giả, cung cấp các dấu hiệu nhận biết cơ bản như chất lượng sách, mã QR hay logo chính thức của nhà xuất bản. Hoạt động này giúp phụ huynh có thêm kiến thức, tránh tình trạng mua nhầm sách trôi nổi ngoài thị trường”, thầy Thịnh nêu quan điểm.
Cùng bàn vấn đề này, thầy Võ Xuân Quế - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở và Trung học phổ thông số 3 (xã Mường Hum, tỉnh Lào Cai) nhận định, tình trạng sách giả, sách lậu trên thị trường hiện nay là một thực trạng đáng lo ngại.
Theo thầy Quế, nhà trường không trực tiếp đứng ra tổ chức việc mua sách cho học sinh mà chủ yếu do giáo viên chủ nhiệm hướng dẫn phụ huynh tự tìm mua hoặc hỗ trợ khi có yêu cầu. Chính vì vậy, nguy cơ phụ huynh mua phải sách lậu ngoài thị trường là hoàn toàn có thể xảy ra.
Trên thực tế, sách giả thường được in bởi những đơn vị không chính thống, không được cấp phép nên chất lượng kém, giấy mỏng, chữ in nhòe, hình ảnh mờ, thậm chí có thể thiếu cả trang. Với học sinh, việc học trên những cuốn sách thiếu, sai hoặc không rõ ràng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình tiếp thu kiến thức. Nhiều em phải chép bổ sung từ bạn bè, dễ bị gián đoạn trong học tập, làm giảm hiệu quả tiếp thu và có thể gây tâm lý chán nản.
Về lâu dài, sách giả còn làm tổn hại nghiêm trọng đến quyền lợi chính đáng của các nhà xuất bản. Khi sách lậu tràn lan, uy tín và nguồn lực của nhà xuất bản bị ảnh hưởng, từ đó gây khó khăn trong việc tái đầu tư cho hoạt động nghiên cứu, biên soạn và nâng cao chất lượng sách. Đây không chỉ là thiệt hại về kinh tế mà còn là sự xâm phạm đến trí tuệ, công sức của đội ngũ tác giả, biên tập viên và các nhà chuyên môn.
“Trong nhiều năm qua, nhà trường đã nỗ lực tuyên truyền cho phụ huynh về cách nhận biết và lựa chọn sách chính thống. Theo thầy Quế, sách chính thống thường có chữ in rõ nét, hình ảnh sáng, giấy in dày vừa đủ, trong khi sách lậu thường nhòe mực, sai chính tả, màu sắc thiếu cân đối. Tại các buổi họp phụ huynh, giáo viên đều nhắc nhở cha mẹ học sinh chỉ nên mua sách tại các địa chỉ phát hành uy tín trên địa bàn tỉnh.
Tuy vậy, việc ngăn chặn sách giả, sách lậu không hề dễ dàng. Ngay cả những cửa hàng sách lớn ở địa phương đôi khi cũng vô tình bày bán sách giả do khâu kiểm soát chưa chặt chẽ. Với phụ huynh ở thành phố lớn, việc dùng mã QR để xác thực nguồn gốc sách khá thuận lợi, nhưng ở vùng sâu, vùng xa, do hạn chế về điều kiện tiếp cận công nghệ và nhận thức, việc phân biệt sách thật, giả lại gặp nhiều khó khăn. Đây chính là nguyên nhân khiến sách lậu vẫn có cơ hội len lỏi đến tay học sinh”, thầy Quế nêu quan điểm.
Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến kỹ năng nhận biết cho phụ huynh, học sinh
Thầy Thịnh cho biết, sách giáo khoa không chỉ là công cụ học tập mà còn là nền tảng giúp học sinh tiếp cận tri thức một cách bài bản, chính xác. Vì vậy, việc lựa chọn nguồn sách uy tín, chính thống là hết sức cần thiết. Trong thời gian tới, nhà trường sẽ tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, tư vấn và kết nối chặt chẽ với phụ huynh để từng bước góp phần đẩy lùi tình trạng sách giả, sách lậu.
“Khi có sự phối hợp tích cực từ phụ huynh, học sinh cùng với việc cơ quan quản lý tăng cường kiểm tra, giám sát thị trường, tình trạng sách giả, sách lậu chắc chắn sẽ được hạn chế đáng kể. Quan trọng hơn, học sinh sẽ được học tập bằng những cuốn sách chuẩn mực, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng mục tiêu và kỳ vọng chung của toàn ngành”, thầy Thịnh nhấn mạnh
Đồng quan điểm trên, thầy Quế bày tỏ, giải pháp căn cơ nhất hiện nay là tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến kỹ năng nhận biết cho phụ huynh. Nhà trường sẽ tiếp tục phối hợp với các đơn vị phát hành sách chính thống để hướng dẫn phụ huynh cách lựa chọn, đồng thời khuyến nghị họ chỉ nên mua qua kênh phân phối chính thức. Bên cạnh đó, phụ huynh cũng cần chủ động hơn trong việc tìm hiểu, không ham rẻ mà mua ở những nguồn không rõ ràng, bởi lợi ích trước mắt có thể dẫn đến thiệt hại lâu dài cho con em mình.
“Sách giả không chỉ là vấn đề của ngành xuất bản mà còn là vấn đề chung của giáo dục, liên quan trực tiếp đến quyền lợi và chất lượng học tập của học sinh. Để giải quyết triệt để tình trạng này, cần sự chung tay của nhiều bên: cơ quan quản lý siết chặt kiểm tra, xử lý nghiêm các cơ sở in ấn và buôn bán sách giả; nhà xuất bản ứng dụng công nghệ hiện đại để bảo vệ sách chính hãng; các trường đẩy mạnh tuyên truyền; đồng thời phụ huynh nâng cao ý thức trong việc mua sách cho con. Chỉ khi đồng bộ nhiều giải pháp, chúng ta mới có thể hạn chế được tình trạng sách giả, sách lậu, bảo đảm một môi trường học tập lành mạnh, công bằng và chất lượng cho học sinh”, thầy Quế chia sẻ.
