LTS: Mỗi người một nhiệm vụ, người thiết kế lễ đài trên Quảng trường Ba Đình; người kéo cờ; người chuẩn bị áo cho Bác và Trung ương Đảng… Họ đã góp phần làm nên ngày Tết Độc lập đầu tiên trở nên trang trọng, ý nghĩa nhất.
Bà Hoàng Thị Minh Hồ - Người chuẩn bị quần áo cho Người và Trung ương Đảng ngày Tuyên ngôn Độc lập
Bà là vợ của nhà đại tư sản Trịnh Văn Bô, một con người giàu lòng yêu nước; sớm giác ngộ cách mạng; có nhiều đóng góp tiền của cho Việt Minh.
Cuối tháng 8/1945, trong không khí cả nước sục sôi cách mạng, gia đình vợ chồng ông bà Trịnh Văn Bô, Hoàng Thị Minh Hồ đã dành một phần ngôi nhà 48 Hàng Ngang để đón tiếp Chủ tịch Hồ Chí Minh và Ban Thường vụ Trung ương Đảng đến ở và chuẩn bị những việc cho ngày độc lập của đất nước.
Tại ngôi nhà này, Hồ Chủ tịch đã chắp bút những dòng đầu tiên của Bản Tuyên ngôn Độc lập để công báo trước đồng bào quốc dân sự ra đời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
 |
| Bà Hoàng Thị Minh Hồ - Người chuẩn bị quần áo cho Người và Trung ương Đảng ngày Tuyên ngôn Độc lập. Ảnh đăng trên Báo VOV. |
Vài hôm tổ chức lễ Tuyên ngôn, cụ gặp các đồng chí trong Trung ương Đảng để trang bị quần áo cho cán bộ. Bởi khi đó, các đồng chí ở Trung ương Đảng vừa ở Thái Nguyên trở về quần áo đã sờn cũ cả, lại mải lo công việc nên không ai để ý đến.
Sau đó bà bảo đồng chí Nguyễn Lương Bằng lên xem tủ quần áo để mọi người ướm thử. Ai cao thì nới thêm gấu, ai thấp thì cắt bớt đi, sau đó mang ra Tô Châu hấp lại. Cả tủ quần áo, bà chỉ bớt lại hai bộ, còn lại trang bị hết cho các đại biểu trong lễ ra mắt.
Riêng quần áo của Bác Hồ, do Người không hợp bộ nào trong tủ quần áo nên ông Trịnh Văn Bô chọn riêng vải kaki đưa cho thư ký là ông Vũ Đình Huỳnh lên trình cụ.
Ông Vũ Đình Huỳnh mang lên hỏi ý kiến Người sau đó mời một chủ hiệu may ở phố Hàng Quạt đến may đo quần áo cho Người.
Bà Hoàng Thị Minh Hồ là người trang bị cho các đại biểu ngày Tuyên ngôn Độc lập, sau đó, trang bị tiếp cho các đồng chí trong Trung ương Đảng, phải tới hơn 200 bộ. [1]
Trưởng Ban tổ chức ngày lễ Độc lập
Tổ chức ngày lễ Độc lập được coi là việc rất quan trọng. Nhiệm vụ này đã được đích thân Chủ tịch Hồ Chí Minh giao cho ông Nguyễn Hữu Đang, với mệnh lệnh: “Đây là sự kiện lịch sử lớn kết thúc Cách mạng Tháng Tám và khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa”
Đi kèm với “mệnh lệnh” là lời khích lệ, động viên của Người đầy tin tưởng: “Việc khó mới giao cho chú”.
Là người có kinh nghiệm vận động quần chúng và trưởng thành từ thực tế phong trào Truyền bá Quốc ngữ, ông Nguyễn Hữu Đang đã nhanh chóng tập hợp được nhân tài vật lực từ các kiến trúc sư vẽ kiểu, đến người thợ mộc trực tiếp thi công, từ các nhà công thương hiến tặng vật liệu đến nhà kỹ thuật cung cấp và lắp đặt các thiết bị phóng thanh...
Để đúng ngày giờ ấn định, lễ đài Độc lập đã sừng sững uy nghi giữa Quảng trường Ba Đình.
Từ trên lễ đài ấy, Chủ tịch Hồ Chí Minh tuyên bố nền độc lập dân tộc cùng sự ra đời của chính thể Dân chủ - Cộng hòa đầu tiên trong lịch sử Việt Nam. [2]
Người thiết kế lễ đài trên Quảng trường Ba Đình trong ngày Độc lập
Ông là Kiến trúc sư Ngô Huy Quỳnh, sinh năm 1920 tại làng Ngọc Lập, xã Phùng Chí Kiên, huyện Mỹ Hào, tỉnh Hưng Yên trong một gia đình Nho học.
Năm 1938, với tài năng của mình, ông đã thi đỗ vào cả hai khoa Mỹ thuật và Kiến trúc của Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương.
Năm 1943, sau khi tốt nghiệp, trở thành kiến trúc sư, ông chính thức tham gia Việt Minh và được bầu làm Ủy viên Ban Chấp hành Hội Văn hóa cứu quốc.
Ngày 1/9/1945, Kiến trúc sư Ngô Huy Quỳnh được cấp trên giao trọng trách thiết kế và tham gia dựng một Lễ đài ở vườn hoa Ba Đình, có thể giản dị nhưng phải trang nghiêm.
Sau những phút giây rất nhanh tính toán, Kiến trúc sư Ngô Huy Quỳnh đã chọn phương án dựng lễ đài bằng gỗ theo cách đóng đinh (vì thời gian gấp) và bọc lụa xung quanh trên vàng dưới đỏ để tạo dáng mỹ thuật, vừa nhanh vừa dễ làm.
Nơi dựng lễ đài là bồn cỏ tròn ở giữa vườn hoa Ba Đình. Công trình được thiết kế có màu vàng nhạt, vòng hai tay ôm lấy phía sau lễ đài màu đỏ.
Cùng tài năng và sự nỗ lực, ông và các cộng sự hoàn thành công trình nổi tiếng này chỉ trong một ngày đêm (công trình hoàn thành trước rạng đông ngày 2/9). Màu đỏ, vàng của lễ đài với hai bình hương hai bên, cùng màu của cờ đỏ sao vàng trên cột cờ lễ đài, tất cả cùng nổi lên rực rỡ và sống động.
Ngày 2/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng Chính phủ lâm thời đã đứng trên Lễ đài ra mắt quốc dân đồng bào và Người trịnh trọng đọc bản Tuyên ngôn Ðộc lập bất hủ, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. [3]
Người kéo cờ Tổ quốc trong ngày Độc lập
Bà là Lê Thi, tên thật là Dương Thị Thoa, con gái cố Giáo sư Dương Quảng Hàm.
Theo lời bà, việc kéo lá cờ này không chỉ có bà mà còn có một người nữa đó là bà Đàm Thị Loan – vợ của Đại tướng Hoàng Văn Thái.
Việc kéo cờ đến với bà một cách tình cờ. Bà kể lại: “Hôm ấy tôi đi trong đoàn phụ nữ cứu quốc Hà Nội. Tôi dẫn đầu, đi ở ngoài hàng, vừa đi vừa hô khẩu hiệu “Việt Nam độc lập muôn năm!”, chị em hô theo: “Muôn năm! Muôn năm!”.
 |
| Tấm ảnh bà Lê Thi chụp khi tham gia cách mạng, khi ấy bà mới 19 tuổi. Ảnh đăng trên Báo Nghệ An. |
Vừa tới vườn hoa Ba Đình thì có một anh trong ban tổ chức đến gọi: Các cô cử một người lên kéo cờ. Chị em cùng nói: Thi lên đi, lên đi.
Tôi đi lên lễ đài, gặp một chị mặc quần áo Tày, hai chị em dắt tay nhau lên chân cột cờ. Lần kéo cờ trước Quảng trường Ba Đình đó tôi thấy sự việc quá trọng đại nên sợ lắm.
Khi kéo thì tim đập thình thịch. Khi cờ lên đỉnh cột tôi mới thấy nhẹ nhõm”.
Sau Ngày độc lập, bà Lê Thi hăng hái tham gia các phong trào Cách mạng, bà được bầu làm Bí thư Hội Phụ nữ cứu quốc khu Hoàn Kiếm, làm Phó Bí thư Hội Phụ nữ cứu quốc tỉnh Vĩnh Phúc...
Đến năm 1956 khi hoà bình lập lại, bà được cử đi học lớp lý luận cao cấp đầu tiên của trường Nguyễn Ái Quốc.
Tốt nghiệp loại ưu, bà được giữ lại làm giảng viên, rồi đảm nhiệm nhiều cương vị công tác khác nhau.
Đất nước hòa bình, bà về công tác tại Hà Nội và lập nên Viện nghiên cứu Gia đình và giới. Sau những cống hiến không ngừng cho đất nước, năm 1991 bà được Nhà nước phong hàm Giáo sư. [4]
Người truyền đạt tư tưởng Bản Tuyên ngôn cho đồng bào miền Nam
Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc Bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa.
Cùng lúc đó, Lễ độc lập cũng được tổ chức tại Sài Gòn và được Ủy ban Hành chính lâm thời lúc đó đã dựng nên kỳ đài với nguyện ước cùng với đông đảo quần chúng nhân dân được nghe tiếp âm lời Tuyên ngôn Độc lập của Bác.
Ban đầu, Ủy ban Hành chính đã thực hiện việc tiếp sóng với Đài Bạch Mai (Đài Tiếng nói Việt Nam), tuy vậy do điều kiện phương tiện kỹ thuật còn thô sơ, lúc đó không thể nghe được lời Tuyên ngôn Độc lập của Bác.
Ban Tổ chức đã cử Trần Văn Giàu (Bí thư Xứ ủy Nam bộ, Chủ tịch Ủy ban khởi nghĩa Nam bộ, Chủ tịch Ủy ban Hành chánh lâm thời Nam bộ) ứng khẩu một bài diễn văn.
Sau vài phút suy nghĩ và ghi vội những ý chính trên giấy, đó là những nội dung cốt lõi trong Bản Tuyên ngôn Độc lập của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc.
Theo đó, Giáo sư Trần Văn Giàu đã nêu 3 vấn đề: “Chúng ta từ một nước nô lệ bị trị trở thành một nước độc lập. Từ một nước quân chủ trở thành chế độ dân chủ cộng hòa; Chúng ta đang đứng trước một thử thách rất lớn là họa xâm lăng bên ngoài đang đe dọa; Như vậy, tất cả chúng ta phải đem tất cả tinh thần và lực lượng để bảo vệ nền độc lập đó.”
Bài diễn văn kết thúc bằng lời kêu gọi: “Quốc dân hãy sẵn sàng chiến đấu!... Đứng lên! Ngày độc lập bắt đầu từ nay! Tiến tới, vì độc lập, vì tự do, tiến tới mãi! Không một thành lũy nào ngăn nổi chí của muôn dân trên đường giải phóng!". [5]
Tài liệu tham khảo:
1.https://thethaovanhoa.vn/xa-hoi/tham-cu-hoang-thi-minh-ho-va-noi-bac-ho-viet-tuyen-ngon-doc-lap-n20150813063954503.htm
2.https://baonghean.vn/nhung-nhan-vat-dac-biet-trong-ngay-quoc-khanh-dau-tien-cua-dan-toc-145851.html
3.http://hanoimoi.com.vn/Tin-tuc/1000_nam_thang_long/522382/nguoi-thiet-ke-le-dai-doc-lap-tren-quang-truong-ba-dinh-ngay-291945
4. https://vnexpress.net/tin-tuc/thoi-su/nguoi-keo-co-trong-ngay-doc-lap-2873645.html
5.http://www.bqllang.gov.vn/tin-tuc/tin-tong-hop/605-nh-l-i-khong-khi-ngay-d-c-l-p-2-9-1945-sai-gon.html
