Tại Hội thảo “Xây dựng các Nghị quyết của HĐND Thành phố phục vụ phát triển khoa học, công nghệ gắn với triển khai thi hành Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị và Luật Thủ đô số 39/2024/QH15” do Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội tổ chức vào ngày 29/8, các đại biểu đã tập trung trao đổi, tham vấn các nội dung: đối tượng, phạm vi điều chỉnh của từng Nghị quyết; tính đặc thù và khả năng áp dụng trong thực tiễn; cơ chế bảo đảm nguồn lực, phân công trách nhiệm, tổ chức thực hiện; Cơ chế giám sát, đánh giá hiệu quả. Nhiều tham luận và ý kiến đóng góp đã làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn, đưa ra các giải pháp khả thi để hoàn thiện dự thảo Nghị quyết trình Hội đồng nhân dân thành phố xem xét, quyết nghị.
Nhân tài là yếu tố quyết định thành bại của chính sách
Chia sẻ ý kiến tại Hội thảo, ông Nguyễn Trung Chính - Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Chủ tịch điều hành Tập đoàn công nghệ CMC bày tỏ: “Tôi hoàn toàn nhất trí với dự thảo 6 nghị quyết của thành phố. Các văn bản đã được chuẩn bị cẩn thận, cầu thị, tiếp thu qua nhiều lần góp ý. Nếu được ban hành sớm, đây sẽ là “cú hích” quan trọng cho sự phát triển của Thủ đô. Theo tôi, không nên tiếp tục lùi thời gian nữa. Càng chậm ban hành, thì càng mất cơ hội.
Thông thường, nghị quyết không thể hoàn hảo ngay từ đầu, quan trọng là sớm có cơ sở để triển khai, trong quá trình thực hiện sẽ tiếp tục hoàn chỉnh. Không có nghị quyết nào tồn tại mãi mãi, mà đều cần cập nhật, bổ sung theo thực tiễn.
Song song với việc ban hành 6 nghị quyết, thành phố cũng cần nhanh chóng xây dựng kế hoạch triển khai và lộ trình cụ thể. Nếu chỉ dừng lại ở văn bản thì rất khó đạt hiệu quả thực chất. Chúng tôi - Tập đoàn công nghệ CMC - đã phối hợp với Sở Khoa học và Công nghệ và Ban Quản lý các Khu công nghệ cao và Khu công nghiệp thành phố để lập ra Trung tâm Đổi mới sáng tạo Hà Nội theo mô hình công ty cổ phần. Chúng tôi rất mong, nghị quyết liên quan đến Đề án thành lập Trung tâm này sớm được thông qua, để có hành lang pháp lý đầy đủ cho hoạt động”.
“Cuối cùng, điều quan trọng nhất là hiệu quả thực tế. 6 nghị quyết thể hiện quyết tâm và tầm nhìn chiến lược, nhưng giá trị của chúng chỉ được khẳng định khi mang lại những kết quả cụ thể, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, hỗ trợ doanh nghiệp, trường viện và tạo động lực phát triển bền vững cho Thủ đô” - ông Nguyễn Trung Chính chia sẻ thêm.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Hoài Bắc - Giám đốc Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông lại nhấn mạnh đến vai trò của mô hình 3 nhà kết hợp: Nhà nước - nhà trường - doanh nghiệp.
Tuy nhiên, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Hoài Bắc cho rằng, phải đổi chủ thể, trường đại học phải là nơi thu hút đầu tư, sẵn sàng tổ chức các mô hình cung cấp giải pháp, công nghệ… Đồng thời, thành phố Hà Nội sẽ hỗ trợ các trường đại học có không gian phát triển.
Phát biểu tại Hội thảo, Tiến sĩ Phạm Đức Nghiệm - Phó Cục trưởng Cục khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) đánh giá: “Nhìn tổng thể, 6 nghị quyết của thành phố được xây dựng theo đúng phương châm “6 rõ” mà Chính phủ đã đề ra: rõ đối tượng, rõ phạm vi, rõ thẩm quyền, rõ trách nhiệm, rõ kết quả và rõ tác động. Các nghị quyết khá đồng bộ, hoàn thiện và nếu được ban hành sớm, sẽ tạo ra bước phát triển đột phá cho Hà Nội trong lĩnh vực khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số”.
Tiến sĩ Phạm Đức Nghiệm có 3 ý kiến góp ý để quá trình triển khai đạt hiệu quả thực chất. Cụ thể:
Thứ nhất là cơ chế giám sát. Khi đã có chính sách đột phá, biện pháp thực hiện càng cần đổi mới. Nên tăng cường giám sát bằng công cụ trực tuyến (online), thay vì dựa quá nhiều vào thủ tục hành chính truyền thống. Ví dụ, việc áp dụng nhật ký nhiệm vụ, nhật ký đề tài, dự án có thể giúp kiểm soát được tiến độ và kết quả qua môi trường online, giảm bớt gánh nặng thủ tục cho các đơn vị thực hiện và cho nhà khoa học.
Thứ hai là chọn trọng tâm, trọng điểm. Trong triển khai cần có sự lựa chọn chiến lược, tập trung vào những dự án đột phá, có sức lan tỏa lớn. Đặc biệt, phải ưu tiên chọn những doanh nghiệp lớn, có năng lực thực sự, cũng như những nhà khoa học uy tín, có khả năng dẫn dắt để tạo ra kết quả rõ ràng và thuyết phục.
Thứ ba là vấn đề lòng tin. Đây là yếu tố rất quan trọng nhưng cũng vô cùng khó. Nếu không đặt lòng tin vào các nhà khoa học, nếu không tạo niềm tin để thu hút chuyên gia giỏi, thì rất khó để chính sách đi vào cuộc sống. Nhân tài là yếu tố quyết định thành bại của chính sách. Có cơ chế hay đến đâu, nhưng thiếu niềm tin và thiếu nhân tài thì nghị quyết vẫn khó thành công.
Đặt nền móng cho sự phát triển của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của Thủ đô trong vòng 10-20 năm tới
Góp ý vào dự thảo nghị quyết, ông Nguyễn Hòa Bình - Chủ tịch Tập đoàn công nghệ NextTech đánh giá, Hà Nội đang chứng minh vai trò tiên phong của một đô thị lớn, dám nghĩ dám làm, khi quyết liệt xây dựng chùm 6 Nghị quyết chuyên đề về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đây không chỉ là bước đi mang tính cấp bách, mà còn là cơ hội vàng để Thủ đô bứt phá trong kỷ nguyên số.
Theo ông Nguyễn Hòa Bình, điểm đáng ghi nhận nhất của Hà Nội là sự tiên phong, quyết liệt. Nhiều nơi còn đang bàn thảo thì Hà Nội đã bắt tay xây dựng cả một chùm 6 Nghị quyết đồng bộ, bao trùm từ sandbox, vườn ươm, trung tâm đổi mới sáng tạo cho tới quỹ đầu tư mạo hiểm”.
Đánh giá về chùm 6 nghị quyết của Hà Nội, Chủ tịch Tập đoàn NextTech nhận định, đây sẽ là nền tảng cho ngành khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo của Thủ đô trong 10-20 năm tới.
Điểm đặc biệt của chùm nghị quyết lần này là tính liên thông và tổng thể, bao quát từ cơ chế thử nghiệm (Sandbox), phát triển hạ tầng (trung tâm đổi mới sáng tạo, vườn ươm), cho đến các công cụ tài chính quan trọng như quỹ đầu tư mạo hiểm. Nếu được thông qua và triển khai quyết liệt, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Hà Nội sẽ có “bệ phóng” mạnh mẽ để vươn lên ngang tầm các trung tâm công nghệ trong khu vực.
“Đổi mới sáng tạo không thể thành công nếu chỉ dựa vào nguồn lực Nhà nước. Cần huy động được vốn, trí tuệ và kinh nghiệm của cả cộng đồng doanh nghiệp, nhà đầu tư, viện nghiên cứu, trường đại học. Chính vì vậy, việc Hà Nội chủ động tạo ra hành lang pháp lý và cơ chế khuyến khích toàn diện là tín hiệu đáng mừng. Đây có thể xem là nền móng cho sự phát triển của Thủ đô trong 10-20 năm tới” - ông Nguyễn Hòa Bình nhận định.
Chủ tịch Tập đoàn NextTech cũng nhìn nhận, việc Hà Nội dám mở không gian thử nghiệm rộng hơn so với quy định, cho phép mọi ý tưởng đổi mới sáng tạo được đăng ký thử nghiệm, là cách làm táo bạo, thể hiện tư duy “dám mở đường”. Điều này có ý nghĩa quan trọng, bởi đổi mới sáng tạo luôn cần tốc độ và môi trường thử nghiệm linh hoạt.
Theo đó, cơ hội lớn nhất chính là việc Hà Nội có thể tạo ra sức hút quốc tế, trở thành điểm đến cho startup và nhà đầu tư công nghệ toàn cầu. Nếu Sandbox, quỹ đầu tư mạo hiểm và trung tâm đổi mới sáng tạo của Hà Nội vận hành hiệu quả, Thủ đô hoàn toàn có thể sánh vai với Singapore hay Seoul trong lĩnh vực khởi nghiệp công nghệ”.
Không chỉ đánh giá cao sự quyết liệt của Hà Nội, ông Nguyễn Hòa Bình còn đưa ra loạt góp ý cụ thể để nghị quyết đi vào thực tiễn.
Theo đó, Sandbox cần trở thành “linh hồn” đổi mới sáng tạo, nhưng phải mở rộng sang các lĩnh vực mới như công nghệ không gian tầng thấp, fintech, blockchain… đồng thời tinh gọn thủ tục phê duyệt, tối đa 6 tháng, tốt nhất là 2 tháng để không làm startup “chết yểu” vì chờ đợi. Bởi, bản chất của đổi mới sáng tạo là nhanh, mới. Nghị quyết nên đẩy mạnh tuyên truyền để thu hút nhân tài trên cả nước, các quốc gia trên thế giới thử nghiệm ý tưởng sáng tạo đổi mới. Đồng thời cũng cần huy động nguồn lực xã hội hóa đầu tư cho công nghệ, đổi mới sáng tạo để có thể phát triển nhanh hơn.
Góp ý về vấn đề thành lập trung tâm đổi mới sáng tạo, trong đó quy định Nhà nước đặt mục tiêu sở hữu 70% vốn của trung tâm, ông Nguyễn Hòa Bình cho rằng, điều đó nên cân nhắc, để tạo không gian góp vốn cho các đơn vị khác.
“Mặt khác, nếu chỉ quy định trụ sở trung tâm đổi mới sáng tạo ở Hòa Lạc cũng chưa phát huy được hết các lợi thế chung của Thủ đô. Có thể quy định có một HUB ở Hòa Lạc cho sản xuất sản phẩm, sáng tạo, đồng thời, có một HUB đặt tại trung tâm thành phố để trình diễn các mô hình sẽ tiện lợi hơn, thu hút các nhà đầu tư hơn” - ông Nguyễn Hòa Bình cho hay.
Đối với Quỹ đầu tư mạo hiểm, Chủ tịch Tập đoàn công nghệ NextTech cho rằng, nguồn lực xã hội đang còn nhiều và dựa trên tư duy tổng quan đó thì có thể thành công hơn. Chính vì vậy, cần xã hội hóa và cần có chính sách ưu tiên hợp lý, cụ thể đó chính là thuế để thu hút nguồn lực đầu tư.
Để phát triển bền vững, doanh nghiệp phải tạo ra sản phẩm phục vụ cuộc sống
Ở một góc nhìn khác, ông Lê Vĩnh Sơn - Chủ tịch Tập đoàn Sơn Hà khẳng định, năng lực làm chủ công nghệ lõi của doanh nghiệp Việt. Theo đó, ông Lê Vĩnh Sơn cho rằng, hiện nay rất nhiều doanh nghiệp Việt có thể làm được những việc không kém gì doanh nghiệp quốc tế.
Ông cho biết, trước đây thép không gỉ chủ yếu phải nhập khẩu, nhưng nay Sơn Hà đã cùng đối tác xây dựng 2 nhà máy, sản xuất thành công thép cuộn inox. Tháng 10 này, dự kiến sẽ công bố báo chí về đầu tư luyện kim, luyện ra thép mà không cần nhập phôi.
Chủ tịch Tập đoàn Sơn Hà bày tỏ: “Việc đi vào công nghệ lõi và đầu tư đúng cho thấy doanh nghiệp Việt có thể đáp ứng được yêu cầu của thế giới. Hầu hết sản phẩm của chúng tôi hiện đã xuất khẩu ra nhiều thị trường quốc tế”.
Ông Lê Vĩnh Sơn cho rằng, để phát triển bền vững, doanh nghiệp phải tạo ra sản phẩm phục vụ cuộc sống. Nếu có cơ chế phối hợp giữa Nhà nước - nhà khoa học - doanh nghiệp, cùng hỗ trợ đầu tư khoa học công nghệ, nhiều tập đoàn Việt Nam sẵn sàng đầu tư lớn cho nghiên cứu và thương mại hóa sản phẩm mới, từ đó góp phần tích cực vào phát triển Thủ đô và đất nước.
