Các nghị quyết tạo hành lang pháp lý đồng bộ, mở ra những cơ chế mới, vượt trội
Ngày 29/8, Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội tổ chức Hội thảo Xây dựng các nghị quyết của Hội đồng nhân dân thành phố phục vụ phát triển khoa học, công nghệ gắn với triển khai thi hành Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị và Luật Thủ đô số 39/2024/QH15 ngày 28/6/2024.
Tham dự hội thảo có các đồng chí: Phó Chánh Văn phòng Trung ương Đảng Bùi Văn Thạch; các Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy: Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội Phùng Thị Hồng Hà, Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội Lê Hồng Sơn cùng các đại biểu là lãnh đạo các đơn vị liên quan của Trung ương, thành phố, chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp công nghệ, quỹ đầu tư và tổ chức nghiên cứu - đào tạo.
Hội thảo tập trung tham vấn ý kiến để hoàn thiện 6 dự thảo Nghị quyết quan trọng trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo mà Hội đồng nhân dân thành phố dự kiến ban hành nhằm cụ thể hóa Luật Thủ đô số 39/2024/QH15 và triển khai thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.
Cụ thể, các dự thảo nghị quyết: Nghị quyết quy định chi tiết một số chính sách đặc thù phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của thành phố Hà Nội; Nghị quyết quy định cơ chế, chính sách về đầu tư, hỗ trợ phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo của thành phố Hà Nội (thực hiện khoản 1; điểm d khoản 3; khoản 5 Điều 23 của Luật Thủ đô); Nghị quyết quy định hoạt động thử nghiệm có kiểm soát tại thành phố Hà Nội (thực hiện Điều 25 Luật Thủ đô); Nghị quyết thông qua Đề án “Thành lập sàn giao dịch công nghệ Hà Nội”; Nghị quyết phê duyệt Đề án thí điểm thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm thành phố Hà Nội (thực hiện Điều 36 của Luật Thủ đô); Nghị quyết thông qua Đề án thành lập Trung tâm đổi mới sáng tạo Hà Nội.
Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Trần Anh Tuấn - Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội cho biết, dự thảo 6 nghị quyết trên dự kiến được Hội đồng nhân dân thành phố xem xét, thông qua tại kỳ họp Hội đồng nhân dân tháng 9/2025. Nội dung các nghị quyết thể hiện tinh thần đổi mới mạnh mẽ và mang tính đột phá nhằm cụ thể hóa Luật Thủ đô năm 2024 và Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.
Các nghị quyết không chỉ tạo hành lang pháp lý đồng bộ, mà còn mở ra những cơ chế mới, vượt trội để thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của Thủ đô. Các dự thảo nghị quyết đã được công khai lấy ý kiến trên Cổng thông tin điện tử của thành phố, góp ý của các đơn vị liên quan, gửi Sở Tư pháp thẩm định và xin ý kiến phản biện xã hội qua Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội với từng nghị quyết.
Điểm nổi bật trong các nghị quyết trên là việc lần đầu tiên quy định cơ chế lập dự toán cho nhiệm vụ khoa học - công nghệ cấp cơ sở, kết hợp với chính sách thu hút nhân tài và cơ chế khoán chi linh hoạt, giúp đơn giản hóa thủ tục và tăng hiệu quả quản lý. Song song với đó, Hà Nội chủ động phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo thông qua đầu tư hạ tầng, khuyến khích hợp tác công - tư, hỗ trợ doanh nghiệp trong chuyển giao công nghệ và khởi nghiệp sáng tạo theo từng giai đoạn phát triển mà không áp dụng mức trần cứng.
Đặc biệt, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) là chính sách chưa có tiền lệ, cho phép doanh nghiệp thử nghiệm sản phẩm, dịch vụ mới trong môi trường an toàn, khắc phục khoảng trống pháp lý và nâng cao sức cạnh tranh.
Bên cạnh đó, việc thành lập Sàn giao dịch công nghệ, Quỹ đầu tư mạo hiểm và Trung tâm đổi mới sáng tạo Hà Nội sẽ tạo dựng hạ tầng hiện đại, nguồn vốn linh hoạt và không gian hội tụ tri thức - công nghệ - tài chính, biến Hà Nội trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo hàng đầu cả nước và khu vực.
Ông Trần Anh Tuấn cho biết, trong quá trình triển khai, các đơn vị được giao chủ trì thực hiện (Sở Khoa học và Công nghệ, Sở Tài chính và Ban Quản lý các Khu Công nghệ cao và Khu công nghiệp thành phố Hà Nội) đã tổ chức nhiều hội thảo, cuộc họp với chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp; tham khảo kinh nghiệm quốc tế (Pháp, Singapore, Trung Quốc, Malaysia, Hàn Quốc…) để xây dựng nội dung dự thảo các nghị quyết.
Bảo đảm tính đặc thù và khả năng áp dụng trong thực tiễn
Góp ý tại Hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Thị An - Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng, Chủ tịch Hội Nữ trí thức thành phố Hà Nội đánh giá cao việc thành phố Hà Nội trong khoảng thời gian chưa nhiều, đã chỉ đạo để lấy ý kiến ban hành một lúc 6 nghị quyết để triển khai Nghị quyết số 57 và Luật Thủ đô trong lĩnh vực khoa học công nghệ.
“Điều đó thể hiện quyết tâm chính trị cao và sự chủ động của Hà Nội, đây là bước đi thể hiện tính tiên phong, chủ động và quyết liệt của Hà Nội trong việc biến “chủ trương” thành “hành động thực tế”. Đồng thời, bảo đảm tính đồng bộ, toàn diện, 6 nghị quyết bao quát nhiều khía cạnh: từ cơ chế đặc thù, quỹ đầu tư mạo hiểm, sàn công nghệ, đến thử nghiệm có kiểm soát và hỗ trợ hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Sự đồng bộ này giúp tạo ra hệ sinh thái hoàn chỉnh, tránh tình trạng “chính sách có nhưng rời rạc”, từ đó thúc đẩy hiệu quả ngay từ đầu.
Ngoài ra, tạo động lực cho đổi mới sáng tạo và phát triển kinh tế tri thức; nâng cao vị thế, vai trò đầu tàu của Thủ đô; đáp ứng yêu cầu cấp bách về hội nhập và cạnh tranh…
Như vậy, ý nghĩa lớn nhất là Hà Nội đã biến tinh thần của Nghị quyết 57 thành hành động cụ thể, toàn diện và đồng bộ, khẳng định tầm nhìn chiến lược và quyết tâm đưa khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo trở thành động lực then chốt của phát triển Thủ đô” - nữ phó giáo sư đánh giá.
Tuy nhiên, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Thị An cũng đề nghị bổ sung thêm một số chi tiết: “Đầu tiên, cần rõ ràng về cơ chế, trách nhiệm thực thi: Cần phân công rõ ràng trách nhiệm cho từng sở, ngành, đơn vị chủ trì và phối hợp; tránh tình trạng “nhiều đầu mối nhưng không có người chịu trách nhiệm cuối cùng. Xây dựng cơ chế giám sát, đánh giá kết quả theo mốc thời gian cụ thể (6 tháng - 1 năm).
Hai là, gắn nghị quyết với nhu cầu thực tiễn của Thủ đô: Chính sách phải “chạm” đúng nhu cầu doanh nghiệp, viện - trường, cộng đồng khởi nghiệp. Tránh hình thức, tập trung giải quyết ngay những “điểm nghẽn” lớn: thủ tục hành chính, vốn đầu tư, chuyển giao công nghệ, cơ chế thử nghiệm mới.
Ba là, nguồn lực bảo đảm: Bố trí đủ ngân sách cho từng nghị quyết, đồng thời huy động xã hội hóa (doanh nghiệp, quỹ đầu tư, hợp tác công - tư). Đặc biệt với Quỹ đầu tư mạo hiểm và hệ sinh thái khởi nghiệp, cần cơ chế rõ ràng để dòng vốn “chảy” vào đổi mới sáng tạo mà không bị ách tắc.
Bốn là, yếu tố con người và năng lực quản trị: Chú trọng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ quản lý có tư duy đổi mới, hiểu cơ chế đặc thù. Đặt yêu cầu minh bạch, công khai, phòng ngừa lợi ích nhóm trong tổ chức thực hiện.
Năm là, cơ chế phối hợp - kết nối: Hà Nội cần chủ động kết nối với trung ương, các tỉnh/thành, doanh nghiệp lớn, viện nghiên cứu, trường đại học. Tránh “đi một mình”, mà phải tạo thành mạng lưới đổi mới sáng tạo quốc gia - quốc tế.
Sáu là, truyền thông và tạo đồng thuận xã hội: Phải truyền thông mạnh mẽ, dễ hiểu để cộng đồng khoa học, doanh nghiệp và người dân nắm rõ quyền lợi, trách nhiệm. Nếu chỉ dừng ở văn bản hành chính, nghị quyết sẽ khó đi vào cuộc sống.
“Và đặc biệt, nên lồng ghép yếu tố giới trong 6 nghị quyết này, vì: Trong 6 nghị quyết, yếu tố bình đẳng giới và sự tham gia của phụ nữ trong khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số chưa được nêu rõ thành nguyên tắc, mục tiêu hay chỉ tiêu cụ thể. Các cơ chế, chính sách mới chủ yếu tập trung vào vốn, quỹ đầu tư, sàn công nghệ, cơ chế đặc thù… nhưng ít chú ý đến việc bảo đảm phụ nữ - vốn chiếm tỷ lệ lớn trong lực lượng lao động khoa học – có cơ hội bình đẳng trong tiếp cận, hưởng lợi và tham gia quản lý. Nếu không bổ sung, có nguy cơ tái diễn tình trạng phụ nữ ít được đại diện trong các vị trí lãnh đạo/quyết định và ít tiếp cận các nguồn lực hỗ trợ” - bà cho biết thêm.
Theo Phó Giáo sư Bùi Thị An, cũng cần bổ sung cụ thể trong từng nghị quyết, cụ thể như sau:
Nghị quyết về cơ chế đặc thù phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo của Hà Nội: Bổ sung nguyên tắc: “Bảo đảm lồng ghép bình đẳng giới trong xây dựng và thực thi chính sách”. Có chỉ tiêu: tỉ lệ nữ tham gia lãnh đạo, quản lý trong các tổ chức khoa học - công nghệ.
Nghị quyết về cơ chế, tổ chức hoạt động của Quỹ đầu tư mạo hiểm: Quy định tiêu chí ưu tiên cho doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ, hoặc dự án có tác động tích cực đến bình đẳng giới, phát triển bao trùm. Yêu cầu có đại diện nữ trong hội đồng thẩm định dự án.
Nghị quyết về cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo: Bổ sung chính sách hỗ trợ riêng cho nữ doanh nhân khởi nghiệp (mentoring, kết nối quỹ đầu tư, đào tạo quản trị). Đặt mục tiêu: ít nhất 30-40% dự án khởi nghiệp được hỗ trợ có sự tham gia lãnh đạo của phụ nữ.
Nghị quyết về thành lập Sàn công nghệ Hà Nội: Đảm bảo phụ nữ dễ tiếp cận thông tin, cơ hội chào bán - tìm kiếm công nghệ. Có chương trình đào tạo, tư vấn cho nữ trí thức, nữ doanh nhân trong việc ứng dụng và thương mại hóa công nghệ.
Nghị quyết về cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox): Bổ sung quy định theo dõi tác động giới trong quá trình thử nghiệm chính sách. Khuyến khích các mô hình/doanh nghiệp do phụ nữ sáng lập tham gia sandbox.
Nghị quyết về phát triển nguồn nhân lực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số: Rất cần có chỉ tiêu rõ: tỉ lệ nữ tham gia các chương trình đào tạo, bồi dưỡng chuyên gia; tỉ lệ nữ giữ vị trí chuyên gia cao cấp hoặc quản lý dự án. Xây dựng các khóa huấn luyện đặc thù hỗ trợ phụ nữ vượt qua rào cản về kỹ năng số.
Tóm lại, bộ 6 nghị quyết là khung pháp lý khá đầy đủ và chuẩn để khoa học và công nghệ có điều kiện đột phá để đưa Thủ đô phát triển nhanh,bền vững đúng như mong mỏi lãnh đạo và của 10 triệu người dân Thủ đô, song, điểm mấu chốt là triển khai nhanh - rõ trách nhiệm - đủ nguồn lực - gắn thực tiễn - giám sát chặt chẽ - truyền thông đồng bộ.
Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Nguyễn Đình Đức - nguyên Chủ tịch hội đồng trường, Trường Đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia Hà Nội) kiến nghị thành phố Hà Nội ban hành văn bản chỉ đạo chi tiết, tạo sự gắn kết chặt chẽ giữa cơ sở và các trường đại học trong quá trình chuyển đổi số, đồng thời đưa các địa phương vào hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.
Giáo sư, Tiến sĩ Trương Quang Hải - nguyên Phó Viện trưởng Viện Việt Nam học và Khoa học phát triển (Đại học Quốc gia Hà Nội) đánh giá 6 nghị quyết được xây dựng đã bám rất sát Luật thủ đô 2024, Luật Khoa học Công nghệ và Đổi mới sáng tạo, đồng thời gắn rất sát để triển khai Nghị quyết số 57.
Giáo sư Trương Quang Hải có một số góp ý: Tiếp tục tập trung vào các cơ chế và giải pháp. Chú ý cơ chế phối hợp và kết nối. Cụ thể hóa những lĩnh vực trọng điểm đối với Hà Nội. Hiện nay, đã có kế hoạch trọng dụng nhân tài, cần ưu tiên các tổng công trình sư, những doanh nghiệp lớn. Phải có chính sách đặc biệt đối với tổng công trình sư, không chỉ giỏi về một lĩnh vực, chuyên ngành hẹp mà phải kết nối giữa các ngành, vừa là các nhà khoa học vừa là các nhà quản lý, các nhà đầu tư, doanh nghiệp…
Giáo sư, Tiến sĩ Đỗ Năng Vịnh - nguyên Phó Viện trưởng Viện Di truyền Nông nghiệp Việt Nam góp ý về việc phải gắn kết giữa chuyển đổi số - chuyển đổi xanh và đề nghị đưa vào nghị quyết nội dung này. Đặc biệt, vị giáo sư đề nghị thành phố có thể đặt hàng với các cá nhân, đơn vị sở hữu bất động sản trên địa bàn thành phố tham gia vào phát triển quy hoạch xanh.
Ngoài ra, còn nhiều ý kiến góp ý của các đại biểu khác đến từ các đại diện doanh nghiệp khác. Trong đó, có Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Minh Sắt - đại diện cố vấn phía doanh nghiệp cũng chia sẻ một số góp ý đối với 6 dự thảo nghị quyết nêu trên. Trong đó, nhấn mạnh về vấn đề thu hút trọng dụng nhân tài và cùng góp ý, xây dựng các nghị quyết trên bám sát thực tiễn cuộc sống.
Cần các tổng công trình sư, kiến trúc sư đủ năng lực, kinh nghiệm để triển khai nghị quyết đi vào cuộc sống
Phát biểu kết luận Hội thảo, ông Lê Hồng Sơn - Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội thay mặt lãnh đạo thành phố trân trọng cảm ơn, đánh giá cao các ý kiến, kiến nghị của đại biểu, chuyên gia, nhà khoa học để các nghị quyết về phát triển khoa học, công nghệ của Thủ đô sớm trở thành hiện thực.
Ông Lê Hồng Sơn cho biết, thành phố luôn mong muốn làm việc, cộng tác với những nhà khoa học “dám nghĩ, dám làm, muốn làm thật và làm được”.
Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban nhân dân thành phố Lê Hồng Sơn cũng cho biết, các nghị quyết không chỉ dừng lại ở việc lấy ý kiến hay ban hành mà điều quan trọng là phải đi vào cuộc sống, tạo ra giá trị gia tăng để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội của Thủ đô.
Trên tinh thần đó, ông đề nghị các đơn vị liên quan của thành phố tiếp thu toàn bộ ý kiến của chuyên gia, nhà khoa học tại hội thảo này để hoàn thiện các dự thảo nghị quyết, bảo đảm tính khả thi và thực tiễn khi triển khai thực hiện.
“Các nghị quyết là cơ sở để thành phố Hà Nội chuẩn bị đầy đủ về hạ tầng, nguồn nhân lực, kinh phí. Trong đó, cần có các tổng công trình sư, kiến trúc sư có đủ năng lực, kinh nghiệm để triển khai nghị quyết đi vào cuộc sống” - ông Lê Hồng Sơn nhấn mạnh.
Cùng với đó, Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban nhân dân thành phố đề nghị các đơn vị liên quan xây dựng lộ trình thực hiện các nghị quyết quan trọng này, bảo đảm tính thực tiễn, giải quyết được “bài toán” về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo của Thủ đô. Đặc biệt, sau khi triển khai nghị quyết, phải có cơ chế giám sát, kiểm tra hiệu quả.
Đồng thời, đề nghị, ngay sau hội thảo, các đơn vị liên quan của thành phố tiếp tục mời các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp đang làm việc trong lĩnh vực này để tiếp thu các ý kiến đóng góp nhằm hoàn thiện các nghị quyết.
“Nếu nội dung nào chưa chắc, chưa bảo đảm, chúng ta cần triển khai thí điểm. Bởi khoa học công nghệ không cần bệnh thành tích, mà phải làm thực, kết quả thực” - Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban nhân dân Lê Hồng Sơn nhấn mạnh.
