Ngày 5/1/2023, ông Nguyễn Đức Cường, Chánh Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ký văn bản số 05/TB-BGDĐT thông báo kết luận thanh tra trách nhiệm quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân tỉnh trong lựa chọn sách giáo khoa và quy trình lựa chọn sách giáo khoa tại các tỉnh Đồng Tháp, Kiên Giang, Long An, Đắk Lắk, Quảng Ngãi, Khánh Hòa (thời kỳ từ 1/1/2021 đến 31/5/2022).
Theo văn bản số 05/TB-BGDĐT, bên cạnh những kết quả đạt được như Uỷ ban nhân dân các tỉnh đã ban hành hệ thống văn bản chỉ đạo thực hiện lựa chọn sách giáo khoa, kế hoạch lựa chọn sách giáo khoa và các quyết định ban hành tiêu chí lựa chọn sách giáo khoa, thành lập hội đồng lựa chọn sách giáo khoa...
Song song với đó, văn bản số 05/TB-BGDĐT cũng đã chỉ ra những nội dung còn hạn chế, thiếu sót, vi phạm.
Cụ thể, về nội dung xây dựng, ban hành văn bản và triển khai các văn bản quản lý nhà nước thuộc thẩm quyền quản lý:
Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu cần xem xét lại hình thức ban hành văn bản được quy định tại khoản 1 Điều 28 Luật ban hành văn bản và khoản 2 Điều 10 Thông tư số 25: Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành công văn về việc triển khai Thông tư 25, trong đó quy định các tiêu chí lựa chọn sách giáo khoa trên địa bàn tỉnh và giao Sở Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn các cơ sở giáo dục phổ thông triển khai (tỉnh Khánh Hoà).
Về nội dung thành lập hội đồng lựa chọn sách giáo khoa và xây dựng các tiêu chí lựa chọn sách giáo khoa, Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ rõ:
Ủy ban nhân dân tỉnh Khánh Hòa thành lập các hội đồng lựa chọn sách giáo khoa lớp 6, lớp 7, lớp 10 có một số hội đồng chưa bảo đảm thành phần theo quy định tại khoản 2 Điều 4 Thông tư số 25. Cụ thể, tại các quyết định thành lập các Hội đồng lựa chọn sách giáo khoa lớp 6, lớp 7, lớp 10, một số Hội đồng không đảm bảo tỉ lệ "có ít nhất 2/3 số thành viên tham gia Hội đồng là tổ trưởng tổ chuyên môn và giáo viên đang trực tiếp giảng dạy môn học của cấp học đó".
Về nội dung lựa chọn sách giáo khoa và quy trình lựa chọn sách giáo khoa:
Việc công bố danh mục sách giáo khoa lớp 3, lớp 7, lớp 10 được phê duyệt chậm 02 tháng so với quy định (tỉnh Đắk Lắk).
Thiếu sót trong khâu giao nhiệm vụ cho giáo viên của tổ chuyên môn không đúng chuyên môn nghiên cứu, thảo luận và đánh giá các sách giáo khoa (Trường tiểu học Trần Quốc Toản, huyện Krong Pak và Trường tiểu học Nguyễn Tất Thành, thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk).
Việc sắp xếp, lưu giữ hồ sơ ở một số cơ sở giáo dục chưa khoa học, khó khăn cho công tác quản lý, kiểm tra:
Trường Tiểu học Chu Văn An, Trường Trung học cơ sở Võ Trường Toản, Trường Trung học phổ thông Trần Quốc Toản và Trường Trung học phổ thông Tháp Mười của tỉnh Đồng Tháp;
Trường Tiểu học Đinh Bộ Lĩnh, Trường Trung học cơ sở Nguyễn Trãi, Trường Trung học cơ sở thị trấn Kiên Lương, Trường Trung học phổ thông Kiên Lương, Trường Trung học phổ thông Nguyễn Trung Trực của tỉnh Kiên Giang.
Về nội dung bảo đảm kinh phí, các điều kiện cơ sở vật chất phục vụ việc lựa chọn sách giáo khoa, Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo chỉ ra rằng:
Tại thời điểm thanh tra trực tiếp, các tỉnh (Đồng Tháp, Kiên Giang, Quảng Ngãi, Khánh Hòa) chưa ban hành Nghị quyết về nội dung, mức chi cho hoạt động lựa chọn sách giáo khoa trên địa bàn.
Ủy ban nhân dân tỉnh chưa có văn bản hướng dẫn nội dung chi, mức chi cho hoạt động lựa chọn sách giáo khoa tại các cơ sở giáo dục phổ thông theo quy định tại khoản 6 Điều 10 Thông tư 25.
Sở Giáo dục và Đào tạo, Ủy ban nhân dân huyện/thành phố, phòng Giáo dục và Đào tạo chậm đề xuất kinh phí cho các cơ sở giáo dục phổ thông thực hiện lựa chọn sách giáo khoa tại cơ sở giáo dục phổ thông.
Các tổ chuyên môn, giáo viên, nhà trường chưa được chi trả thù lao cho hoạt động lựa chọn sách giáo khoa (tỉnh Quảng Ngãi, Khánh Hòa,....).
 |
Ảnh minh hoạ: LC |
Việc công khai minh bạch và chế độ báo cáo thông tin lựa chọn sách giáo khoa:
Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo nêu, việc tổ chức các hoạt động của hội đồng lựa chọn sách giáo khoa còn thiếu khâu xây dựng báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh về quá trình thực hiện nhiệm vụ và việc tiếp thu ý kiến đề xuất lựa chọn sách giáo khoa của các cơ sở giáo dục phổ thông. Việc lựa chọn lại sách giáo khoa lớp 1, có 8/15 phòng Giáo dục và Đào tạo kiến nghị điều chỉnh danh mục sách giáo khoa đã được phê duyệt và sử dụng trong các cơ sở giáo dục phổ thông năm học 2020-2021, Sở Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức lựa chọn lại sách giáo khoa theo quy định tại Thông tư 25/2020/TT-BGDĐT.
Tuy nhiên Sở Giáo dục và Đào tạo Đắk Lắk chưa báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh về tổng hợp các kiến nghị điều chỉnh, bổ sung danh mục sách giáo khoa từ các cơ sở giáo dục phổ thông.
Về nội dung thanh tra, kiểm tra:
Ủy ban nhân dân tỉnh, Sở Giáo dục và Đào tạo và Ủy ban nhân dân các huyện/thành phố chưa thực hiện thanh tra, kiểm tra chuyên đề trách nhiệm của các đơn vị quản lý và cơ sở giáo dục phổ thông trong việc lựa chọn sách giáo khoa và quy trình lựa chọn sách giáo khoa. Phòng Giáo dục và Đào tạo chưa thực hiện kiểm tra chuyên đề, chỉ thực hiện kiểm tra công tác lựa chọn sách giáo khoa và quy trình lựa chọn sách giáo khoa lồng ghép, kết hợp trong các cuộc kiểm tra, nên chưa phát huy được hiệu quả của công tác kiểm tra (tỉnh Đồng Tháp, Kiên Giang, Long An, Đắk Lắk, Quảng Ngãi, Khánh Hòa).
Đối với các vi phạm:
Văn bản của Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, trong quá trình lựa chọn sách giáo khoa, các hội đồng lựa chọn sách giáo khoa (tỉnh Kiên Giang, tỉnh Long An, các hội đồng lựa chọn sách giáo khoa trung học tỉnh Đồng Tháp) của tỉnh không xây dựng báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh về quá trình thực hiện nhiệm vụ và việc tiếp thu ý kiến lựa chọn sách giáo khoa của các trường trung học theo quy định tại điểm c khoản 3 Điều 4 Thông tư 25.
Việc không tổ chức lựa chọn từ cơ sở giáo dục đối với 2 môn học Âm nhạc, Mĩ thuật (lý do không có giáo viên) ở cấp Trung học phổ thông là vi phạm quy định tại khoản 2 Điều 2 Thông tư 25 và Công văn số 686/BGDĐT-GDTrH ngày 3/3/2022 của Bộ Giáo dục và Đào tạo trong tổ chức lựa chọn sách giáo khoa chuẩn bị triển khai năm học 2022-2023 (tỉnh Khánh Hòa).
Đến thời điểm thanh tra, đối với lớp 10, chỉ có 31/40 trường Trung học phổ thông tổ chức chọn đối với môn Âm nhạc và có 16/40 trường Trung học phổ thông tổ chức lựa chọn môn Mĩ thuật, chưa thực hiện theo quy định tại Công văn số 686/BGDĐT-GDTrH ngày 3/3/2022 của Bộ Giáo dục và Đào tạo (tỉnh Quảng Ngãi).
Tại Trường Trung học phổ thông Nguyễn Trung Trực (Kiên Giang), thiếu minh chứng thể hiện việc hướng dẫn các tổ chuyên môn, giáo viên lựa chọn sách giáo khoa lớp 10; một số biên bản lựa chọn sách giáo khoa không đúng quy định tại điểm a và b khoản 1 Điều 8 Thông tư 25.
Trên cơ sở những hạn chế, thiếu sót, vi phạm, Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có kiến nghị biện pháp xử lý.
Theo đó, đối với Ủy ban nhân dân các tỉnh:
Tiếp tục rà soát, điều chỉnh, bổ sung tiêu chí lựa chọn sách giáo khoa bảo đảm cụ thể hóa tiêu chí quy định tại Thông tư 25, phù hợp với đặc điểm văn hóa, lịch sử, điều kiện phát triển kinh tế, xã hội địa phương và phù hợp với điều kiện tổ chức dạy học của các cơ sở giáo dục.
Các hội đồng lựa chọn sách giáo khoa (tỉnh Kiên Giang, tỉnh Long An, các hội đồng lựa chọn lựa chọn sách giáo khoa trung học tỉnh Đồng Tháp) tiếp tục thực hiện đúng quy trình và bảo đảm tôn trọng ý kiến đề xuất của các cơ sở giáo dục.Thực hiện báo cáo đầy đủ quá trình thực hiện nhiệm vụ và việc tiếp thu ý kiến đề xuất lựa chọn sách giáo khoa của các cơ sở giáo dục phổ thông theo quy định tại điểm c khoản 3 Điều 5 Thông tư 25.
Các Ủy ban nhân dân tỉnh Kiên Giang, Quảng Ngãi, Khánh Hòa - nếu chưa ban hành, cần nhanh chóng hoàn chỉnh hồ sơ, trình Hội đồng nhân dân tỉnh ban hành Nghị quyết quy định nội dung, mức chi cho hoạt động lựa chọn sách giáo khoa trong cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn tỉnh. Chỉ đạo Sở Giáo dục và Đào tạo, Ủy ban nhân dân cấp huyện và các cơ sở giáo dục bảo đảm nguồn kinh phí, cơ sở vật chất cho công tác lựa chọn sách giáo khoa tại các cơ sở giáo dục.
Tổ chức rà soát, rút kinh nghiệm, kiểm điểm trách nhiệm, xử lý kỷ luật (nếu có) đối với tập thể, cá nhân để xảy ra các hạn chế, thiếu sót, vi phạm. Báo cáo kết quả khắc phục những hạn chế, thiếu sót, vi phạm và các kiến nghị nêu tại Kết luận thanh tra về Bộ Giáo dục và Đào tạo (qua Vụ Giáo dục Tiểu học, Vụ Giáo dục Trung học, Thanh tra) sau 45 ngày kể từ ngày ban hành Kết luận này.
Việc ban hành quyết định phê duyệt danh mục sách giáo khoa nên để sử dụng ổn định trong nhiều năm.Trong trường hợp điều chỉnh, bổ sung danh mục sách giáo khoa thì ban hành quyết định điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp (Đồng Tháp).
Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng có kiến nghị với Sở Giáo dục và Đào tạo các tỉnh nêu trong kết luận:
Tiếp tục tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh rà soát, ban hành các văn bản liên quan đến việc lựa chọn sách giáo khoa theo quy định.
Điều chỉnh, bổ sung tiêu chí lựa chọn sách giáo khoa bảo đảm cụ thể hóa tiêu chí quy định tại Thông tư 25 phù hợp với đặc điểm văn hóa, lịch sử, điều kiện phát triển kinh tế, xã hội địa phương và điều kiện tổ chức dạy học tại các cơ sở giáo dục phổ thông.
Tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh tổ chức lựa chọn sách giáo khoa, trong đó chú ý việc thực hiện lựa chọn sách giáo khoa của các hội đồng lựa chọn sách giáo khoa đúng quy trình và bảo đảm tôn trọng ý kiến đề xuất của các cơ sở giáo dục.
Rà soát hồ sơ của hội đồng lựa chọn sách giáo khoa bảo đảm đúng, đủ theo quy định tại Thông tư 25; đặc biệt lưu ý biên bản họp hội đồng, phiếu nhận xét của thành viên hội đồng bảo đảm chất lượng và thể hiện rõ tính minh bạch, công khai, dân chủ.
Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra việc tổ chức lựa chọn sách giáo khoa tại các cơ sở giáo dục phổ thông trong toàn tỉnh.
Quán triệt các cơ sở giáo dục thực hiện nghiêm túc việc tổ chức lựa chọn sách giáo khoa, lưu trữ hồ sơ lựa chọn sách giáo khoa theo quy định, hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo và Ủy ban nhân dân tỉnh.
Tổ chức rút kinh nghiệm, kiểm điểm trách nhiệm đối với tập thể, cá nhân để xảy ra hạn chế, thiếu sót, vi phạm trong việc thực hiện lựa chọn sách giáo khoa.
Trong đó tổ chức rút kinh nghiệm, kiểm điểm trách nhiệm, xử lý kỷ luật (nếu có) đối với tập thể, cá nhân để xảy ra việc thiếu báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh của các hội đồng lựa chọn sách giáo khoa trung học về quá trình thực hiện nhiệm vụ và việc tiếp thu ý kiến lựa chọn sách giáo khoa của các trường trung học theo quy định tại điểm c khoản 3 Điều 4 Thông tư 25.
Đối với Ủy ban nhân dân cấp huyện, Bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu:
Tổ chức rút kinh nghiệm, kiểm điểm trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan đến những hạn chế, thiếu sót trong lựa chọn sách giáo khoa đã nêu trong Kết luận thanh tra.
Tiếp tục chỉ đạo phòng Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn các cơ sở giáo dục phổ thông thuộc thẩm quyền quản lý thực hiện việc lựa chọn sách giáo khoa theo đúng quy trình, quy định.
Tổ chức thanh tra, kiểm tra và chỉ đạo các phòng Giáo dục và Đào tạo kiểm tra việc lựa chọn sách giáo khoa và quy trình lựa chọn sách giáo khoa tại các cơ sở giáo dục phổ thông thuộc phạm vi quản lý.
Bố trí kinh phí, cơ sở vật chất bảo đảm cho việc thực hiện lựa chọn sách giáo khoa tại các cơ sở giáo dục phổ thông thuộc phạm vi quản lý.
Đối với phòng Giáo dục và Đào tạo và cơ sở giáo dục phổ thông, Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo yêu cầu, tổ chức rút kinh nghiệm, kiểm điểm trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan đến những hạn chế, thiếu sót trong các khâu của quy trình lựa chọn sách giáo khoa.
Hướng dẫn các cơ sở giáo dục phổ thông thuộc thẩm quyền quản lý thực hiện việc lựa chọn sách giáo khoa theo đúng quy trình, quy định.
Tổ chức kiểm tra và chỉ đạo các cơ sở giáo dục phổ thông thuộc phạm vi quản lý thực hiện việc lựa chọn sách giáo khoa bảo đảm đúng quy trình, quy định.
Đề xuất, tham mưu Ủy ban nhân dân huyện, thành phố, thị xã bố trí đủ kinh phí, cơ sở vật chất bảo đảm cho việc thực hiện lựa chọn sách giáo khoa tại các cơ sở giáo dục phổ thông.
Trong phần kiến nghị các biện pháp xử lý, kết luận thanh tra ghi rõ:
Giao Vụ Giáo dục Trung học và Vụ Giáo dục Tiểu học tiếp tục tham mưu Bộ trưởng chỉ đạo, kiểm tra Ủy ban nhân dân các tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương, các Sở GD&ĐT trong việc thực hiện trách nhiệm quản lý nhà nước đối với việc thực hiện quy trình, quy định về lựa chọn sách giáo khoa trong cơ sở giáo dục phổ thông.
Rà soát, điều chỉnh, bổ sung các quy định, hướng dẫn thực hiện lựa chọn sách giáo khoa tại Thông tư số 25 và Công văn 686/BGDĐT-GDTrH.
Tiếp tục quán triệt việc thực hiện lựa chọn sách giáo khoa của các hội đồng lựa chọn sách giáo khoa của tỉnh phải bảo đảm tôn trọng ý kiến đề xuất của các cơ sở giáo dục.
Thanh tra Bộ Giáo dục và Đào tạo theo dõi, đôn đốc việc thực hiện Kết luận thanh tra theo quy định.
