Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đã đăng tải bài viết Có tỉnh 89/166 xã, phường không có công chức có chuyên môn giáo dục nêu lên thực trạng nhiều địa phương không có cán bộ chuyên trách hoặc cán bộ được đào tạo bài bản về quản lý giáo dục.
Theo lãnh đạo một số địa phương, tình trạng này gây ra nhiều khó khăn trong công tác quản lý. Khối lượng công việc lớn khiến việc tham mưu, xử lý không thể kịp thời, nhiều cán bộ phải làm ngoài giờ vẫn không xử lý hết công việc. Điều đó đòi hỏi phải có kế hoạch bồi dưỡng, nâng cao năng lực chuyên môn của đội ngũ cán bộ công chức cấp xã làm công tác giáo dục.
Có địa phương “trắng” cán bộ có chuyên môn về giáo dục
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, ông Trương Thanh Hiếu - Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Nậm Sỏ, tỉnh Lai Châu cho biết, sau một thời gian triển khai mô hình chính quyền hai cấp, địa phương gặp nhiều khó khăn, bất cập khi phần lớn công chức phụ trách giáo dục tại các xã, phường hiện nay chưa có chuyên môn hoặc kinh nghiệm về lĩnh vực này.
Tại xã Nậm Sỏ, Ủy ban nhân dân xã hiện chỉ có một cán bộ từng là công chức Phòng Giáo dục và Đào tạo cấp huyện (cũ) được điều xuống làm việc tại phòng Văn hóa - Xã hội đảm nhiệm mảng giáo dục.
Dù bản thân ông Hiếu và Chánh Văn phòng xã Nậm Sỏ - là nguyên Trưởng phòng, Phòng Giáo dục và Đào tạo (cũ) cũng xuất thân từ ngành giáo dục đã tham gia hỗ trợ công tác quản lý về giáo dục, nhưng lực lượng như vậy vẫn không đủ để đáp ứng yêu cầu công việc.
Theo Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Nậm Sỏ, tình trạng thiếu cán bộ có chuyên môn về giáo dục gây ra nhiều khó khăn trong công tác quản lý. Khối lượng công việc lớn khiến việc tham mưu, xử lý không thể kịp thời.
Về công tác tuyển dụng giáo viên, xã Nậm Sỏ hầu như không thu hút được ứng viên; dù đã thông báo tuyển hợp đồng nhưng không có người đăng ký, hoặc có người nhận nhưng sau đó lại chuyển sang xã khác có điều kiện thuận lợi hơn. Ông Hiếu cho rằng việc tuyển dụng nên do Sở Giáo dục và Đào tạo đảm nhiệm để bảo đảm nguồn tuyển ổn định, sau đó phân bổ về các địa phương.
Trong khi đó, việc điều động, biệt phái giáo viên hiện được giao cho chủ tịch ủy ban nhân dân xã, nhưng do các xã đều thiếu nguồn lực nên gần như không thể điều chuyển lẫn nhau, buộc phải nhờ cấp tỉnh hỗ trợ.
“Hiện nay, xã Nậm Sỏ có 5 cơ sở giáo dục gồm: hai trường mầm non, một trường tiểu học, một trường trung học cơ sở và một trường liên cấp tiểu học - trung học cơ sở. Tuy nhiên, các trường vẫn chưa đảm bảo đủ giáo viên theo quy định.
Ở bậc mầm non, nhiều lớp chỉ có một giáo viên thay vì hai như quy định. Cấp trung học cơ sở thiếu trầm trọng giáo viên các môn như tiếng Anh, Tin học, Toán, trong khi một số môn khác như Lịch sử lại dư thừa.
Trong bối cảnh đó, công tác biệt phái, điều động giáo viên gặp nhiều vướng mắc. Dù được phân quyền cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã, nhưng khi cả hai trường đều thiếu thì không thể điều động qua lại, khiến xã phải trông chờ vào sự hỗ trợ từ cấp trên”, ông Hiếu nói thêm.
Trong khi đó, theo ông Phan Anh Tuấn - Trưởng phòng, Phòng Văn hóa - Xã hội, Ủy ban nhân dân phường Phúc Thuận, tỉnh Thái Nguyên, hiện phường không có cán bộ nào được đào tạo bài bản về quản lý giáo dục.
Điều này gây ra nhiều khó khăn trong quá trình quản lý hoạt động dạy và học trên địa bàn, bởi cán bộ không có nền tảng chuyên môn sẽ gặp vướng mắc khi tiếp cận các nội dung liên quan đến quản lý giáo dục.
Ông Tuấn cho biết, phường Phúc Thuận hiện quản lý 13 cơ sở giáo dục, gồm 5 trường mầm non, 5 trường tiểu học và 3 trường trung học cơ sở. Với số lượng cơ sở lớn như vậy, nhu cầu về nhân lực có chuyên môn về giáo dục ở phường ngày càng cấp thiết.
“Công tác tuyển dụng cán bộ chuyên môn đang gặp nhiều khó khăn. Bộ Nội vụ và Sở Nội vụ đã có quy định tạm dừng tuyển dụng đến năm 2030, vì vậy các xã, phường không có cơ sở pháp lý để tuyển thêm nhân lực phục vụ quản lý giáo dục ngay.
Việc đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cũng gặp hạn chế khi các lớp tập huấn của Sở mới chỉ tập trung vào giáo viên, chứ chưa có chương trình dành cho cán bộ làm công tác quản lý nhà nước về giáo dục tại cấp cơ sở”, Trưởng phòng, Phòng Văn hóa - Xã hội, Ủy ban nhân dân phường Phúc Thuận nhấn mạnh.
Tình trạng thiếu cán bộ có chuyên môn về lĩnh vực giáo dục tại cấp xã cũng là thực trạng chung tại tỉnh Cao Bằng. Bà Nông Thị Bích Huyền - Trưởng phòng, Phòng Văn hóa - Xã hội, Ủy ban nhân dân xã Hạ Lang (tỉnh Cao Bằng) cho biết, sau khi thực hiện mô hình chính quyền hai cấp, lĩnh vực giáo dục đang thiếu hụt đội ngũ cán bộ, công chức phụ trách.
Hiện tại, xã Hạ Lang chỉ có một cán bộ đảm nhiệm toàn bộ công tác giáo dục, nên rất khó đảm bảo hiệu quả quản lý đối với các cơ sở giáo dục trên địa bàn. Dù vẫn cố gắng hoàn thành nhiệm vụ chung, nhưng lực lượng quá mỏng khiến việc thực thi không thể đảm bảo như mong muốn.
“Thông tư số 15/2025/TT-BGDĐT của Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Sở Giáo dục và Đào tạo thuộc Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và Phòng Văn hóa - Xã hội thuộc Ủy ban nhân dân xã, phường, đặc khu thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Việc chỉ giao cho một cán bộ phụ trách toàn bộ công việc là hoàn toàn không đảm bảo.
Thậm chí, một số xã, phường còn không có bất kỳ cán bộ chuyên môn nào từ Phòng Giáo dục và Đào tạo (cũ) chuyển về để triển khai nhiệm vụ”, Trưởng phòng, Phòng Văn hóa - Xã hội, Ủy ban nhân dân xã Hạ Lang bày tỏ.
Mong muốn sớm được bổ sung biên chế, cán bộ được tập huấn thường xuyên
Chia sẻ thêm về khó khăn trong trong công tác quản lý giáo dục ở địa phương hiện nay, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Nậm Sỏ cho rằng một cán bộ tại phòng Văn hóa - Xã hội cấp xã không thể đảm nhận toàn bộ khối lượng công việc.
Vì vậy, Ủy ban nhân dân xã Nậm Sỏ buộc phải tạm thời giao thêm nhiệm vụ cho các phó hiệu trưởng của từng trường hỗ trợ tham mưu về chuyên môn. Tuy nhiên, cách làm này chỉ mang tính tình thế và không thể bù đắp được sự thiếu hụt về nhân lực có chuyên môn.
“Để vận hành hiệu quả công tác quản lý giáo dục ở địa phương, giải pháp căn cơ là Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo cũng như các cấp cần tính toán đào tạo, bồi dưỡng và bổ sung thêm nhân sự có chuyên môn.
Bên cạnh đó, công tác bồi dưỡng chuyên môn về giáo dục cho các cán bộ cấp xã cũng là hoạt động rất cần thiết. Việc được tập huấn thường xuyên sẽ giúp đội ngũ cán bộ nắm rõ hơn về nghiệp vụ, qua đó nâng cao chất lượng tham mưu và quản lý”, ông Trương Thanh Hiếu khẳng định.
Đồng quan điểm, Trưởng phòng, Phòng Văn hóa - Xã hội, Ủy ban nhân dân xã Hạ Lang cho hay, sau khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, lĩnh vực giáo dục tại các địa phương đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt đội ngũ cán bộ, công chức phụ trách.
Với thực tế chỉ có một cán bộ đảm nhiệm toàn bộ công tác giáo dục, Ủy ban nhân dân xã Hạ Lang rất khó đảm bảo hiệu quả quản lý đối với các cơ sở giáo dục trên địa bàn.
Dù vẫn nỗ lực hoàn thành nhiệm vụ chung, nhưng lực lượng mỏng khiến việc thực thi không thể đảm bảo như mong muốn. Trước thực trạng đó, Phòng Văn hóa - Xã hội, Ủy ban nhân dân xã Hạ Lang đã đề xuất bổ sung thêm biên chế có chuyên môn về giáo dục để đáp ứng nhu cầu thực tế và nâng cao chất lượng quản lý.
Còn theo Trưởng phòng, Phòng Văn hóa - Xã hội, Ủy ban nhân dân phường Phúc Thuận, trước hết cần nhìn nhận thực tế rằng đội ngũ chuyên môn ở các phòng, ban cấp xã hiện đang thiếu hụt nghiêm trọng.
Trước đây khi còn mô hình phòng Giáo dục và Đào tạo quản lý, mỗi cấp học đều có cán bộ chuyên trách; nhưng khi chuyển về xã, phường, một cán bộ phải kiêm nhiệm nhiều mảng, dẫn đến thiếu chuyên sâu.
Do đó, giải pháp được ông Phan Anh Tuấn đề xuất là cần cho phép các địa phương được tuyển dụng nhân lực có chuyên môn hoặc tăng cường, bổ sung cán bộ từ Sở Giáo dục và Đào tạo về hỗ trợ. Cùng với đó, việc tổ chức các lớp tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý giáo dục cho đội ngũ cán bộ cấp xã là rất cần thiết để nâng cao năng lực và đáp ứng yêu cầu công việc trong bối cảnh thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.
