Trong kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 năm học 2023-2024 vừa qua, tại tỉnh Quảng Bình có tới 500 bài thi chỉ được 1-2 điểm. [1]
Không riêng tỉnh Quảng Bình, câu chuyện học sinh thi vào lớp 10 tại một số tỉnh thành xuất hiện điểm 0,1,2 cũng được bàn luận nhiều năm qua. Thậm chí, có thí sinh tổng điểm chỉ 0,75 hoặc 2,3 điểm.
Những con số này gây nên không ít thắc mắc rằng: “Những học sinh này, lớp 9 phải đạt học lực từ trung bình trở lên mới đủ điều kiện dự thi vào lớp 10. Thế nhưng, lực học trung bình thì sao điểm thi lại cả 3 môn chỉ vài ba điểm, thậm chí chưa tới 1 điểm?". Đề thi vào 10 quá khó hay việc đánh giá ở bậc trung học cơ sở chưa chính xác?
 Kết quả điểm thi vào 10 của một trường trung học phổ thông ở phía Nam rất thấp. Ảnh: chụp màn hình |
Điểm thi vào 10 là chất lượng thật?
Không ít lần tôi được điều đi coi thi vào lớp 10. Phải thừa nhận một điều, kỳ thi vào lớp 10 là một trong những kỳ thi nghiêm túc nhất hiện nay. Học sinh có sự cạnh tranh (đôi khi khá khốc liệt) với nhau.
Vì thế, ai làm được bài thì làm, ai không làm được thì thôi, hoàn toàn không trông đợi sự giúp đỡ của ai. Cùng với đó, một số học sinh có suy nghĩ, nếu không đỗ vào trường công lập vẫn có cơ hội học trường dân lập.
Bên cạnh đó, giám thị coi thi phần lớn là giáo viên bậc trung học phổ thông. Các thầy cô cũng coi thi rất nghiêm túc để lọc ra những học sinh có đủ điều kiện vào học.
Điều quan trọng nhất là, đề thi vào lớp 10 là sự kết hợp của một số giáo viên cốt cán bậc trung học và chuyên viên cấp sở giáo dục ra đề. Đề thi được bảo mật tuyệt đối nên không có chuyện thầy cô dạy thêm nhá đề, mớm đề trước.
Học sinh phải có kiến thức thực chất mới làm tốt bài, ai bị hổng kiến thức hay nắm kiến thức lơ mơ sẽ rất khó hoàn thành yêu cầu dù là mức tối thiểu.
Vì những lý do trên, nhiều ý kiến của giáo viên đều có chung nhận định, điểm thi vào lớp 10 chính là điểm thật phản ánh đúng chất lượng học tập của học sinh ở trường.
Nhưng, nếu nói điểm thi vào 10 là chất lượng thật thì lẽ nào điểm học tập của các em ở bậc trung học cơ sở là không thật? Nếu không thật thì lý giải thế nào khi điểm tổng kết cuối năm lớp 9 lại chệnh lệch với điểm thi vào lớp 10?
Nguyên nhân nào lý giải cho sự khác nhau về điểm số?
Là một giáo viên, tôi cho rằng, thầy cô trung học cơ sở cũng đang chịu áp lực của căn bệnh thành tích. Nhà trường bị áp lực từ những chỉ tiêu trên giao. Giáo viên bị áp lực từ chỉ tiêu của nhà trường. Bởi thế, ngoài nỗ lực dạy học để nâng cao chất lượng, các thầy cô cũng phải đảm bảo 100% học sinh khối 9 đủ điều kiện dự thi vào lớp10.
Không ít thầy cô giáo vẫn còn có suy nghĩ: “Năm cuối ấy mà, du di cho học sinh để các em có cơ hội”. Thế nên, có những em không chịu học, dù học vô cùng yếu vẫn được giáo viên nương tay đánh giá ở mức đủ đạt.
Bên cạnh đó, việc một số giáo viên cạnh tranh trong dạy thêm cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng chất lượng giáo dục lớp 9 có thể không chính xác. Ở bậc trung học cơ sở hiện nay, đề kiểm tra 1 tiết, kiểm tra cuối kỳ đều do giáo viên trực tiếp giảng dạy ra đề.
Có một số giáo viên để đưa học sinh đến lớp học thêm đã có những “thủ thuật”; “bí kíp” như nhá đề, mớm đề trong các buổi học thêm.
Những em đi học thêm, sẽ được thầy cô giáo dạy thêm cho luyện đề. Được nghe giảng đi giảng lại nhiều lần, được thầy cô hướng dẫn cách làm một cách tỉ mỉ.
Khi vào kiểm tra, các dạng bài gần như y chang chỉ cần thay số là có ngay kết quả một cách chính xác. Nhờ thế, điểm yếu kém sẽ không còn nữa, điểm trung bình cũng ít dần đi nhường chỗ cho điểm khá, giỏi.
Dễ thấy nhất là có những học sinh điểm kiểm tra trên lớp luôn đạt mức 7, 8 thậm chí 9 hoặc 10 nhưng khi tham gia làm đề của phòng hoặc của sở ra thì lại khá thấp.
Một đồng nghiệp có con vừa thi vào lớp 10 năm học 2022-2023, kể rằng: “Điểm tổng kết môn tiếng Anh của con ở trường là 8.0 nhưng điểm thi vào lớp 10 lại chỉ đạt 3 điểm, thất vọng quá!”.
Thế rồi chị kể, con đi học thêm cô giáo dạy Anh văn nên gia đình cũng chủ quan. Vừa thi môn tiếng Anh về là con mếu máo không làm được bài và cho biết: “Kiến thức khác mà lạ lắm mẹ, nên con không làm được”.
Giải pháp nào ngăn chặn chất lượng ảo?
Theo người viết, đầu tiên, sau mỗi kỳ thi, sở giáo dục từng địa phương cần thống kê chất lượng điểm thi vào lớp 10 so với chất lượng giáo dục ở khối 9 của từng trường. Từ đó, sẽ thấy được chất lượng thật nằm ở ngưỡng nào để có giải pháp phù hợp.
Từng trường học sẽ căn cứ vào điểm thi vào 10 của học sinh để nhìn nhận lại chất lượng giáo dục cho 3 môn học Toán, Văn và tiếng Anh. Nhà trường cũng ghi nhận môn học đạt chất lượng cao và xem xét lại những môn học có chất lượng chưa đảm bảo.
Nhà trường nên tổ chức ôn tập đại trà tại trường miễn phí cho khối 9 sau khi kết thúc chương trình học tập vào cuối tháng 5 để huy động đầy đủ học sinh tham gia.
Cuối cùng và quan trọng nhất là cần sàng lọc học sinh từ lớp dưới, cương quyết cho ở lại lớp những em hổng kiến thức, học quá yếu, kém. Chỉ có học thật, thi thật, điểm thật mới có giải quyết được gốc rễ câu chuyện trên.
Tài liệu tham khảo:
[1] https://dantri.com.vn/giao-duc-huong-nghiep/lanh-dao-quang-binh-noi-gi-ve-viec-500-bai-thi-lop-10-chi-1-2-diem-20230621082239594.htm
