Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân đặt ra trong năm 2025, hoàn thành việc rà soát, loại bỏ những điều kiện kinh doanh không cần thiết, quy định chồng chéo, không phù hợp, cản trở sự phát triển của doanh nghiệp tư nhân; thực hiện cắt giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính, ít nhất 30% chi phí tuân thủ pháp luật, ít nhất 30% điều kiện kinh doanh và tiếp tục cắt giảm mạnh trong những năm tiếp theo.
Hiện nay, nhiều trường đại học tư thục vẫn gặp khó khăn do một số thủ tục hành chính rườm rà, thời gian xử lý kéo dài, quy định chồng chéo gây ảnh hưởng đến hoạt động đầu tư, mở rộng và phát triển hoạt động giáo dục. Chính vì vậy, lãnh đạo các trường rất mong sớm được gỡ khó.
Thủ tục hành chính rườm rà đang cản bước phát triển của trường đại học tư thục
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Vũ Quỳnh - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Lạc Hồng cho biết: "Hiện nay, công tác quản lý hành chính đang tạo ra nhiều trở ngại cho hoạt động tuyển dụng, mở rộng quy mô và phát triển hợp tác quốc tế của nhà trường.
Thứ nhất, khối lượng văn bản hành chính nhà trường phải tiếp nhận và xử lý hằng năm rất lớn, gây áp lực đáng kể lên bộ máy quản lý. Cụ thể, năm 2022 có 710 công văn đến; năm 2023 là 664 công văn đến; năm 2024 tăng lên 869 công văn đến và chỉ trong 5 tháng đầu năm 2025 đã có 309 công văn đến cần giải quyết. Đáng lo ngại, nhiều văn bản được gửi đến sát thời hạn, thậm chí đến sau thời điểm cần báo cáo. Điều này khiến nhà trường bị động trong việc xử lý gây ảnh hưởng đến các kế hoạch quan trọng khác.
Thứ hai, trong công tác tuyển dụng giảng viên nước ngoài, các quy định hiện hành như Nghị định 70/2023/NĐ-CP yêu cầu ứng viên phải được đào tạo ít nhất 1 năm và có ít nhất 3 năm kinh nghiệm phù hợp với vị trí công việc mà người lao động nước ngoài dự kiến làm việc tại Việt Nam. Điều này khiến nhà trường gặp khó khăn trong việc thu hút các tiến sĩ trẻ nước ngoài, dù họ có trình độ chuyên môn cao nhưng chưa tích lũy đủ thời gian kinh nghiệm theo quy định.
Bên cạnh đó, thủ tục xin giấy phép lao động và visa cho giảng viên nước ngoài rất phức tạp, kéo dài và đòi hỏi nhiều bước như: giải trình nhu cầu, hợp pháp hóa lãnh sự bằng cấp, xác nhận kinh nghiệm làm việc. Điều này làm gián đoạn đến kế hoạch giảng dạy, nghiên cứu và gây tốn kém cho các cơ sở đào tạo ở xa, do phần lớn thủ tục chỉ được giải quyết tại Hà Nội hoặc Thành phố Hồ Chí Minh.
Thứ ba, trong lĩnh vực đầu tư và hợp tác quốc tế, nhà trường đang đối mặt với nhiều rào cản về thủ tục pháp lý. Dù đã có một số cải cách nhưng các dự án đầu tư có yếu tố nước ngoài vẫn phải thực hiện nhiều quy trình như: xin chủ trương đầu tư, cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, giấy phép thành lập và hoạt động mất nhiều thời gian cũng như công sức cho cả nhà trường và đối tác.
Cụ thể, Trường Đại học Lạc Hồng là đối tác chiến lược của Đại học Bang Arizona (Hoa Kỳ) và có kế hoạch mở cơ sở đào tạo quốc tế tại Thành phố Hồ Chí Minh. Tuy nhiên, đến nay vẫn chưa thể triển khai vì vướng thủ tục hành chính.
Thứ tư, việc thiếu sự phối hợp rõ ràng giữa các cơ quan quản lý và sự hướng dẫn chưa nhất quán từ các bộ, ban, ngành, đang tạo ra sự chồng chéo trong quản lý, khiến các thủ tục liên quan đến tuyển dụng, đầu tư và hợp tác trở nên phức tạp, kéo dài, ảnh hưởng lớn đến hiệu quả hoạt động cũng như định hướng phát triển của nhà trường.
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Vũ Quỳnh cho rằng, nếu thực hiện cắt giảm 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính và bãi bỏ 30% các điều kiện kinh doanh không cần thiết, cần ưu tiên loại bỏ những thủ tục đang gây cản trở trong quá trình thực tiễn triển khai, đặc biệt, trong hoạt động đầu tư, mở rộng và phát triển các cơ sở giáo dục đại học tư thục.
Trước hết, cần xem xét bãi bỏ bước "phê duyệt chủ trương thành lập trường đại học tư thục", vì thủ tục này hiện đang bị trùng lặp với bước "cho phép thành lập trường đại học tư thục" tại Nghị định 125/2024/NĐ-CP của Chính phủ quy định về điều kiện đầu tư và hoạt động trong lĩnh vực giáo dục. Việc này dẫn đến kéo dài thời gian thẩm định và tạo sự chồng chéo trong xử lý hồ sơ giữa các cấp, các ngành.
Tương tự, việc yêu cầu "phê duyệt chủ trương thành lập phân hiệu" đối với trường đại học tư thục cũng nên được bãi bỏ. Điều này nhằm rút ngắn quy trình mở rộng mạng lưới đào tạo, giúp các trường chủ động hơn trong việc đáp ứng nhu cầu học tập tại các địa phương, khu vực mới.
Ngoài ra, quy định yêu cầu vốn đầu tư và diện tích đất tối thiểu là rào cản lớn, đặc biệt trong bối cảnh đất đai ngày càng khan hiếm và xu hướng đào tạo trực tuyến đang phát triển. Quy định này có thể phù hợp trong giai đoạn trước, nhưng hiện nay không còn đáp ứng được xu hướng phát triển của giáo dục đại học hiện đại.
Việc áp dụng cứng nhắc những quy định trên vô tình làm tăng chi phí đầu tư ban đầu, giảm tính linh hoạt trong triển khai và khiến các trường khó tiếp cận quỹ đất, đặc biệt ở các đô thị lớn. Thực tế cho thấy, không ít dự án hợp tác đầu tư đã bị kéo dài hoặc bế tắc do vướng các quy định này. Vì vậy, cần có chính sách cải cách sâu hơn, mạnh dạn hơn, hướng tới việc tạo điều kiện thuận lợi, minh bạch và linh hoạt cho các cơ sở giáo dục đại học phát triển phù hợp với thực tiễn và hội nhập quốc tế.
Cùng bàn về vấn đề này, phó hiệu trưởng một trường đại học tư thục ở miền Nam chia sẻ: “Trong quá trình hoạt động, nhà trường đang thực hiện hướng dẫn theo đúng các quy định hiện hành của pháp luật. Những quy định, thay đổi mới đều đã được lấy ý kiến rộng rãi và xây dựng trên cơ sở phù hợp, tuy nhiên, quá trình triển khai cần tính đến yếu tố thời gian và lộ trình phù hợp. Với những nội dung mới nên áp dụng theo hướng thí điểm tại một số đơn vị nhằm tạo điều kiện để các cơ sở làm quen, thích nghi và từng bước điều chỉnh dần để nâng cao hiệu quả khi nhân rộng trên toàn hệ thống".
Vị phó hiệu trưởng cho biết thêm, hiện nay, các tiêu chuẩn tối thiểu của một cơ sở giáo dục đã được quy định tại Thông tư số 01/2024/TT-BGDĐT ban hành chuẩn cơ sở giáo dục đại học, tuy nhiên có những yêu cầu khá khắt khe. Vì vậy, các cơ quan quản lý cần tiếp tục nghiên cứu để có sự điều chỉnh phù hợp, tạo thuận lợi hơn cho nhà trường.
Ngoài ra, Thông tư 02/2022/TT-BGDĐT quy định điều kiện, trình tự, thủ tục mở ngành đào tạo, đình chỉ hoạt động của ngành đào tạo trình độ đại học, thạc sĩ, tiến sĩ, trong đó, quy định về độ tuổi giảng viên hữu cơ làm tăng thêm thách thức trong việc mở ngành và phát triển đội ngũ giảng dạy.
Các thủ tục hành chính trong lĩnh vực giáo dục hiện nay vẫn còn khá rắc rối, chồng chéo, gây không ít khó khăn cho các cơ sở đào tạo. Việc cải cách hành chính, đặc biệt là việc tinh giản, lược bỏ những thủ tục rườm rà là hướng đi cần thiết, không chỉ đáp ứng yêu cầu trước mắt mà còn mang ý nghĩa lâu dài đối với sự phát triển của ngành giáo dục.
Song song với đó, việc rà soát, loại bỏ các văn bản lỗi thời và hợp nhất những quy định còn phân tán thành một hệ thống thống nhất, rõ ràng sẽ giúp các cơ sở giáo dục thuận lợi hơn trong quá trình triển khai và thực hiện. Đặc biệt, nếu có thể tiến hành tổng rà soát toàn bộ hệ thống văn bản hiện hành nhằm tạo môi trường minh bạch, công bằng hơn giữa các trường công lập và tư thục sẽ là một bước tiến quan trọng trong quản lý giáo dục.
“Theo tôi, phải xây dựng một khung pháp lý rõ ràng, thể hiện sự thống nhất trong quản lý và điều hành, từ đó tạo nền tảng vững chắc cho việc thực thi hiệu quả các chính sách giáo dục”, vị phó hiệu trưởng nhấn mạnh.
Đơn giản hóa thủ tục hành chính giúp nhà trường tiết kiệm thời gian và chi phí vận hành
Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Lạc Hồng nhìn nhận, việc giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính và bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết sẽ mang lại nhiều thuận lợi thiết thực cho các cơ sở giáo dục đại học.
Trước hết, điều này giúp tăng cường quyền tự chủ và tính linh hoạt trong quản trị. Các trường có thể chủ động hơn trong việc mở ngành mới, điều chỉnh chương trình đào tạo, tuyển dụng đội ngũ và triển khai hợp tác quốc tế, từ đó, nhanh chóng thích ứng với nhu cầu thị trường lao động và xu thế giáo dục toàn cầu.
Tiếp đó, việc đơn giản hóa các thủ tục sẽ giúp nhà trường tiết kiệm thời gian và chi phí vận hành, giảm gánh nặng hành chính cho đội ngũ cán bộ, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai các dự án học thuật, mở rộng quy mô đào tạo và cải tiến chương trình giảng dạy.
Ngoài ra, việc bãi bỏ những điều kiện kinh doanh lỗi thời hoặc không còn phù hợp với thực tiễn như yêu cầu về diện tích đất tối thiểu, sẽ mở ra cơ hội huy động vốn đầu tư, phát triển cơ sở vật chất một cách linh hoạt, phù hợp với điều kiện của từng địa phương và xu hướng đào tạo trực tuyến, tiết kiệm không gian.
Không chỉ vậy, môi trường thông thoáng hơn về thủ tục sẽ thúc đẩy sự cạnh tranh lành mạnh giữa các trường đại học, từ đó buộc mỗi đơn vị phải không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo, chất lượng phục vụ sinh viên và hiệu quả sử dụng nguồn lực.
Cuối cùng, cải cách thủ tục hành chính sẽ tạo điều kiện cho các trường đổi mới và sáng tạo trong phương thức tổ chức dạy học, ứng dụng công nghệ, triển khai mô hình giáo dục mới như: đào tạo kết hợp, mô hình linh hoạt, đào tạo dựa trên dự án hay kỹ năng thực hành nghề nghiệp sát với doanh nghiệp.
Tất cả những thuận lợi nêu trên không chỉ giúp nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển bền vững cho nhà trường, mà còn góp phần vào mục tiêu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và hội nhập sâu rộng vào hệ thống giáo dục khu vực và thế giới.
Trong khi đó, Tiến sĩ Phan Thị Việt Nam - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Hoa Sen cho rằng, việc giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính sẽ tạo ra nhiều thuận lợi, giúp nhà trường tập trung vào việc nâng cao chất lượng giảng dạy cũng như xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, hiệu quả hơn.
Bên cạnh đó, việc cải cách và giảm thiểu các thủ tục hành chính đã được nhà trường thực hiện trong nội bộ đơn vị, mang lại nhiều kết quả tích cực.
"Hàng năm nhà trường luôn chủ động rà soát, cập nhật và cải tiến quy trình nội bộ để đảm bảo tính hiệu quả, phù hợp với bối cảnh thực tiễn để hoàn thiện các thủ tục, quy trình trong nhà trường cũng như cập nhật các văn bản theo hướng dẫn của cơ quan quản lý nhà nước.
Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, đặc biệt là trong lĩnh vực giáo dục đại học, việc ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động hỗ trợ học tập không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là giải pháp thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả phục vụ sinh viên, giảm thiểu thủ tục hành chính và thúc đẩy sự minh bạch, hiện đại hóa trong công tác quản lý đào tạo", Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Hoa Sen thông tin.
Cụ thể, nhà trường triển khai Cổng thông tin phản hồi trực tuyến – nền tảng giúp sinh viên gửi phản ánh, thắc mắc liên quan đến mọi mặt học tập và đời sống sinh viên như: quy chế – quy định, đăng ký môn học, học phí, học bổng, cơ sở vật chất, hoặc các dịch vụ hỗ trợ. Cổng thông tin không chỉ giúp sinh viên tiết kiệm thời gian, chi phí đi lại mà còn nâng cao chất lượng tương tác giữa người học và nhà trường. Mỗi phản ánh đều được mã hóa, phân loại theo chủ đề và chuyển đến bộ phận phụ trách xử lý theo quy trình minh bạch, có thể theo dõi tiến độ xử lý trực tiếp.
Thay vì quy trình truyền thống vốn cần nhiều bước giấy tờ và xác nhận trực tiếp, hiện nay sinh viên có thể nộp các loại đơn yêu cầu phổ biến như đề nghị nghỉ học tạm thời, xác nhận sinh viên, đề nghị điều chỉnh thời khóa biểu, miễn học phần... hoàn toàn qua hệ thống trực tuyến. Các đề nghị được xử lý trên nền tảng tích hợp, giúp sinh viên dễ dàng theo dõi tiến độ và kết quả xử lý ngay trên tài khoản cá nhân của sinh viên.
Đặc biệt, hệ thống sử dụng mã hóa, chữ ký số nội bộ và quy trình kiểm duyệt liên thông giữa các phòng ban, đảm bảo độ chính xác và bảo mật cao. Việc này không chỉ tối ưu thời gian mà còn giúp tiết kiệm chi phí vận hành, góp phần giảm tải cho bộ phận hành chính.
Ứng dụng Hoa Sen được nhà trường phát triển như một "trợ lý học tập số" cho sinh viên, tích hợp đầy đủ các tiện ích như xem thời khóa biểu, tra cứu điểm, đăng ký học phần, nhận thông báo học vụ, theo dõi tiến độ học tập, đăng ký tham gia sự kiện, và nhiều chức năng khác. Việc cập nhật thường xuyên trên nền tảng di động giúp sinh viên chủ động quản lý việc học, đồng thời là kênh thông tin nhanh chóng từ nhà trường đến sinh viên.
Ngoài ra, nhà trường đang từng bước hoàn thiện hệ sinh thái số bao gồm: học liệu điện tử, sổ đầu bài điện tử, hệ thống LMS (quản lý học tập), nền tảng học tập tích hợp AI, dữ liệu hồ sơ sinh viên điện tử, hỗ trợ chatbot 24/7, và cổng dịch vụ công nội bộ. Tất cả hướng đến mục tiêu cung cấp trải nghiệm học tập thuận tiện, thông minh và cá nhân hóa cho sinh viên trong thời đại số.
Trong khi đó, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Lạc Hồng cho rằng để thúc đẩy giáo dục tư thục phát triển bền vững cần đơn giản hóa thủ tục hành chính, đặc biệt rút gọn quy trình thành lập và phê duyệt hoạt động của các trường đại học tư thục. Quy trình hiện tại khá phức tạp, tốn thời gian và nguồn lực. Vì vậy, việc áp dụng hình thức nộp hồ sơ trực tuyến sẽ không chỉ tiết kiệm thời gian mà còn gia tăng tính minh bạch trong xét duyệt.
Tiếp đó, cần bãi bỏ hoặc điều chỉnh các điều kiện kinh doanh không cần thiết, ví dụ như yêu cầu về diện tích đất xây dựng. Quy định hiện nay về diện tích tối thiểu gây khó khăn cho trường trong việc tìm kiếm và đầu tư cơ sở vật chất. Vì vậy, cần xem xét điều chỉnh cho phù hợp với thực tế và xu hướng xây dựng hiện đại. Đồng thời, cũng nên đơn giản hóa các yêu cầu về đội ngũ cán bộ và giảng viên, tạo điều kiện cho các cơ sở giáo dục tư thục linh hoạt hơn trong việc tuyển dụng.
Cần tăng cường quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục, cho phép trường tự quyết định về bộ máy tổ chức, tuyển sinh, chương trình đào tạo và quản lý tài chính; đồng thời phải có cơ chế giám sát hiệu quả, đảm bảo các trường hoạt động đúng quy định và đạt chất lượng đào tạo.
Ngoài ra, khuyến khích hợp tác và liên kết giữa các trường tư thục, trường công lập, doanh nghiệp và tổ chức giáo dục trong và ngoài nước. Việc này không chỉ giúp chia sẻ nguồn lực và kinh nghiệm mà còn nâng cao chất lượng đào tạo.
"Những điều chỉnh và hỗ trợ trên sẽ góp phần quan trọng vào việc phát triển giáo dục tư thục trong thời gian tới, đáp ứng nhu cầu đào tạo chất lượng trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt", vị phó hiệu trưởng nhấn mạnh.
