Với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ, nhiều thư viện tại các trường đại học đã tiến hành triển khai những ứng dụng công nghệ nhằm đáp ứng hiệu quả nhu cầu ngày càng đa dạng và cá nhân hóa của người học, người đọc.

Trung tâm Thư viện Trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật Công nghiệp đã và đang tích cực triển khai nhiều hoạt động chuyển đổi số nhằm bắt kịp với xu thế của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, đồng thời đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục đại học trong bối cảnh chuyển đổi số toàn diện.

Ứng dụng chuyển đổi số tại thư viện mang lại nhiều lợi ích thiết thực

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Nguyễn Thị Hà, Giám đốc Trung tâm Thư viện, Trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật Công nghiệp chia sẻ, ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số không chỉ là xu hướng mà còn là yêu cầu tất yếu để thư viện đại học thực sự trở thành trung tâm tri thức, góp phần tích cực vào đổi mới giáo dục và nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học. Đây cũng là bước đi quan trọng trong việc xây dựng mô hình thư viện thông minh, phù hợp với bối cảnh giáo dục số hiện nay.

Nhà trường đã xây dựng và vận hành thư viện số với 4.699 tài liệu nội sinh được số hóa, bao gồm giáo trình, tài liệu học tập, khóa luận/đồ án tốt nghiệp, đề án thạc sĩ.

Bên cạnh đó, được sự quan tâm và đầu tư của nhà trường, trong năm 2024, thư viện được trang bị hệ thống phần mềm thư viện thông minh L’ima cùng các trang thiết bị tự động hóa hiện đại đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số trong hoạt động thư viện.

Ngoài ra, thư viện nhà trường đã phát triển thêm nhiều dịch vụ trực tuyến như: Mượn tài liệu số; Đặt lịch hẹn với cán bộ chuyên trách; Đặt phòng thư viện; Đặt mượn tài liệu; Gia hạn tài liệu trực tuyến nhằm nâng cao trải nghiệm và sự thuận tiện cho người dùng.

Đặc biệt, phân hệ “Tài liệu theo Chương trình đào tạo” ra mắt vào tháng 3/2025 vừa qua, mang lại hiệu quả thiết thực đối với sinh viên và giảng viên; tạo dựng một hệ thống học liệu chuẩn hóa và hiện đại, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và vị thế của Nhà trường trong bối cảnh giáo dục đại học đang chuyển mình mạnh mẽ theo hướng chuyển đổi số.

Theo cô Hà, việc ứng dụng chuyển đổi số tại thư viện mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho cả nhà trường và người học. Đối với nhà trường, đây là bước tiến quan trọng giúp tối ưu hóa công tác quản lý tài nguyên thông tin, đồng thời tiết kiệm chi phí vận hành nhờ tự động hóa nhiều quy trình. Chuyển đổi số còn góp phần nâng cao hình ảnh, uy tín của trường trong việc cung cấp dịch vụ giáo dục hiện đại, hướng tới kiểm định và hội nhập giáo dục quốc tế.

Về phía người học, chuyển đổi số giúp các em tiếp cận tài liệu học tập, nghiên cứu mọi lúc, mọi nơi, trên nhiều thiết bị khác nhau. Sinh viên có thể chủ động tra cứu tài nguyên, rèn luyện kỹ năng tìm kiếm thông tin, khai thác dữ liệu học thuật và ứng dụng công nghệ - những năng lực rất cần thiết trong môi trường học tập và làm việc hiện đại.

Ngoài ra, thư viện số còn là công cụ hữu hiệu hỗ trợ mô hình học tập kết hợp, học tập trực tuyến, cá nhân hóa việc học… góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và trải nghiệm học tập toàn diện cho người học.

Hỗ trợ người học tiếp cận nguồn tri thức số một cách nhanh chóng

Cũng theo Giám đốc Trung tâm Thư viện, Trường Đại học Kinh tế - Kỹ thuật Công nghiệp, để đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số, nhà trường luôn chú trọng công tác đào tạo cho đội ngũ cán bộ thư viện.

“Chuyển đổi số trong thư viện luôn có sự đồng hành của đội ngũ cán bộ có trình độ và kỹ năng số vững vàng. Chúng tôi tổ chức và tham gia các lớp tập huấn chuyên sâu dành cho cán bộ thư viện về các nội dung như: Hướng dẫn sử dụng nâng cao hệ thống phần mềm của Thư viện, kỹ năng khai thác cơ sở dữ liệu điện tử, khóa học Trí tuệ nhân tạo cho chuyên gia thông tin và thư viện…

Ngoài ra, cán bộ còn được khuyến khích tham gia các hội thảo chuyên đề về chuyển đổi số trong và ngoài nước để cập nhật xu hướng mới và chia sẻ kinh nghiệm.

Đối với giảng viên, nhà trường phối hợp chặt chẽ với các đơn vị đào tạo để nâng cao nhận thức và năng lực sử dụng công nghệ của giảng viên, tổ chức các buổi tập huấn như: Ứng dụng AI trong thiết kế slide bài giảng, ứng dụng AI trong công tác quản lý và giảng dạy, hướng dẫn cách tìm kiếm và khai thác nguồn tài nguyên thư viện.

Bên cạnh đó, nhà trường còn tạo điều kiện và khuyến khích các giảng viên tham gia biên soạn giáo trình nội sinh, các giáo trình được xuất bản điện tử góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi số. Qua đó, chúng tôi xây dựng được một cộng đồng học thuật số tích cực, hiệu quả, phục vụ cho công tác giảng dạy và học tập”.

Với mong muốn thư viện không chỉ là nơi lưu trữ sách mà còn trở thành trung tâm học liệu số, phục vụ học tập mọi lúc mọi nơi, tích hợp với các nền tảng học tập trực tuyến, cô Hà cho biết, trong thời gian tới, nhà trường sẽ tiếp tục đẩy mạnh quá trình chuyển đổi số trong mọi hoạt động, bao gồm cả thư viện nhằm bắt kịp với xu thế của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0.

Trước hết, tiếp tục hoàn thiện hạ tầng công nghệ thông tin, nền tảng thư viện số, triển khai các giải pháp bảo mật và an toàn thông tin, nâng cao chất lượng dịch vụ trực tuyến, đẩy mạnh số hóa nguồn tài liệu nội sinh.

Đồng thời, đẩy mạnh kết nối liên thông, chia sẻ dữ liệu với các thư viện và kho học liệu mở trong nước và quốc tế, hỗ trợ người học tiếp cận nguồn tri thức toàn cầu một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Cuối cùng, một trong những định hướng quan trọng là ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), phân tích dữ liệu lớn nhằm nâng cao trải nghiệm người dùng và cá nhân hóa dịch vụ thư viện, giúp từng cá nhân có thể khai thác tài nguyên phù hợp với nhu cầu riêng của mình.