Ở Mỹ không có chuyện học trái tuyến, cha mẹ chọn trường cho con ra sao?

LTS: Với kinh nghiệm là một giáo viên dạy tiểu học tại Hoa Kỳ, cô giáo Thu Hồng chia sẻ bài viết về việc phụ huynh Mỹ chọn trường cho con.

Theo đó, việc chọn trường cho con tại Mỹ phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện kinh tế của phụ huynh, dù học trường công không phải đóng học phí.

Nếu học trường công, các em học sinh sẽ phải học đúng tuyến, nếu học trường tốt cũng đồng nghĩa với việc cha mẹ phải có nhà ở nơi chi phí đắt đỏ hơn.

Tòa soạn trân trọng gửi đến độc giả bài viết!

Mỗi năm vào dịp này, nghe và thấy các bạn mình ở Việt Nam là phụ huynh chạy long sòng sọc tìm trường, chọn trường cho con mà thấy khổ quá.

Bài viết này tôi xin giới thiệu để bạn đọc có thể tìm hiểu xem các phụ huynh Mỹ chọn trường cho con như thế nào.

Ở Mỹ có 10% học sinh học trường tư, 90% học trường công. Theo số liệu năm 2016 của Trung tâm Quốc gia dữ liệu Giáo dục thì tổng số học sinh cấp 1 & 2 của Mỹ là 50,4 triệu.

Việc chọn trường cho con tại Mỹ gắn với nơi sinh sống của gia đình.

Trong số 10% học trường tư thì 80% học trong các trường đạo, trường dòng hoặc trường liên quan đến đạo.

Hệ thống trường tư tại Mỹ chủ yếu cho cấp 1 và cấp 2. Tôi không bàn đến bán công và Home School vì con số này rất nhỏ và không phổ biến.

Tiền học trường tư trung bình tại các trường tiểu học không phải trường tôn giáo là $15.945/ năm, cấp 2 là $27.302/ năm. 

Các trường tôn giáo thì dao động từ $4.944 (tiểu học) đến $7.826 (trung học cơ sở).

Trong khi đó, đi học trường công thì không mất đồng nào, chỉ phải đóng thuế nhà/thuê nhà theo địa chỉ hoặc zip code/mã bưu điện của nhà.

Đắt thế nhưng tại sao vẫn có bố mẹ cho con học trường tư?

Vì bố mẹ đủ điều kiện, bố mẹ thích vì sĩ số ít, thích vì con được học cả về những giá trị truyền thống ngoài học thuật (như kinh thánh) và tin rằng con sẽ giỏi hơn. 

Sự thực thì khi lên đến cấp 3, học sinh trường tư cũng không giỏi hơn học sinh trường công, cũng không phải có khả năng vào đại học nhiều hơn và đến năm 26 tuổi khi đi làm thì những người trẻ đã từng học trường tư không đạt được thỏa mãn nghề nghiệp cao hơn học sinh trường công.

Ở Mỹ, không có khái niệm học trái tuyến.

Ở Mỹ không có khái niệm học trái tuyến. Phải học đúng tuyến. Nhà ở đâu thì học ở đấy. Khi xin học phải mang theo “proof of residency” (bằng chứng địa chỉ nơi cư trú) trong hồ sơ. 

“Proof of residency” có thể là hoá đơn thuê nhà, hoá đơn trả góp nhà, hoá đơn điện nước hay truyền hình, điện thoại. 

Nếu không có những giấy tờ này thì không thể nhập học được. Cũng có trường hợp bố mẹ con cái ở một nơi, cho con đi học ở chỗ nhà ông bà nội/ngoại.

Nhưng thường không được lâu và nếu phát hiện ra thì gia đình sẽ bị nộp phạt. 

Riêng cô giáo thì có tiêu chuẩn bố mẹ dạy ở đâu/ trường nào thì con được đăng ký học ở đấy, nếu bố mẹ muốn.

Chính vì luật bắt buộc nhà ở đâu thì học ở đấy nên nếu muốn con học trường tốt thì phải ở chỗ tốt và tìm hiểu kỹ trước khi đăng ký. 

Thế nên nhà ở khu trường tốt thì tiền thuê (hoặc mua) và đóng thuế cũng cao hơn so với nhà ở khu vực trường học dở.

Giá thuê nhà trung bình là 800-1.500 USD/ tháng.

Giá mua nhà trung bình là 100.000 - 300.000 USD (tuỳ mức sống từng thành phố và tiểu bang). 

Cũng xin nói thêm là ở Mỹ khi mua nhà, phải đóng thuế nhà mỗi năm, dao động từ 2.000 đến 6.000 USD/năm tuỳ mức sống từng thành phố và tiểu bang. 

Tiền thuế này một phần chi cho giáo dục, trường học sở tại. Vì thế, nhà nào có con tuổi đi học thì vớt vát được phần nào. Nhà nào gia chủ lớn tuổi hay không có con nhỏ thì không lợi lắm, nhất là ở những khu có mức sống cao.

Công cụ phổ biến nhất mà phụ huynh dùng khi chọn trường là trang GreatSchools (http://www.greatschools.org/), trang web phổ biến nhất tại Mỹ giúp phụ huynh chọn trường học cho con. 

Khi vào trang này, phụ huynh có thể tìm theo tên trường, tên thành phố, tên tiểu bang, theo mã bưu điện (zip code), hay theo school district (tương tự như sở/ phòng giáo dục ở Việt Nam). 

Đây là trang đầy đủ nhất, được sử dụng nhiều nhất với dữ liệu của các trường công, tư, bán công. Trang này bố mẹ dùng nhiều vì: 

1. Mỹ quá rộng lớn, không thể đi tham quan hay thám thính tận nơi được nếu muốn dọn nhà. 

2. Đặc tính ở đây là mọi người không ngại dọn nhà đi nơi khác. Khác với ở Việt Nam thường sống đâu quen đấy. Ở đây di chuyển là bình thường. Tìm hiểu về trường trước sẽ giúp bố mẹ ra quyết định sáng suốt.

3. GreatSchools có thông tin chi tiết, đầy đủ về hầu hết các trường cấp 1, cấp 2, cấp 3 công, tư, bán công tại Mỹ. Thông tin về điểm thi từng môn, cơ cấu học sinh, phần nhận xét xếp hạng của phụ huynh.

Khi nhìn vào trang này thì phụ huynh chủ yếu nhìn vào điểm của trường (thang điểm 10). Trường tốt thì từ 8 trở lên, trung bình thì 6-7, dưới 6 là dở. 

Trước khi chọn trường cho con, phụ huynh Mỹ thường vào trang web để tham khảo đánh giá về trường.

Điểm chung này dựa trên 3 yếu tố chính sau: 
- Điểm của kỳ thi cấp tiểu bang cho từng môn học 
- Chỉ số CCRPI (College and Career Ready Index): đánh giá trường về nhiều mặt như thành tích dạy và học, môi trường văn hoá, tỉ lệ tốt nghiệp...
- Phần đánh giá/rating của phụ huynh.

Trang GreatSchools này có link đến trang Zillow.com, trang mạng cung cấp thông tin bán/thuê nhà lớn nhất tại Mỹ. Cứ click vào tên trường sẽ có tab cho Houses for sale (Nhà để bán), link dẫn thẳng đến trang Zillow.

Nói chung những thông tin trên trang GreatSchools là khá tin cậy, tổng quát, chính xác. Bản thân tôi rất hay dùng mỗi lần muốn chuyển nhà. Xung quanh tôi mọi người đều dùng. 

Các thầy cô giáo cũng hay dùng để nếu có ý định chuyển việc chỗ khác hay chuyển từ trường tư sang trường công dạy...

Hy vọng bài viết giúp mọi người hình dung được việc chọn trường tại Mỹ thế nào?. Nếu ai định cho con du học cấp 2 hay 3 bên này thì rất hữu dụng. 

Tuy nhiên, theo ý kiến cá nhân của tôi, việc cho con sang Mỹ học đại học thì được chứ cấp 3 thì e hơi sớm.

Thứ nhất là chi phí đắt (tiền học cho công dân ngoài tiểu bang và những em không phải công dân Mỹ bao giờ cũng đắt hơn con số trung bình tôi nêu ra ở trên), thứ hai là các em xa nhà nhiều thứ bỡ ngỡ, sẽ rất tội nghiệp.

Và nói chung chọn gì thì chọn, vai trò của bố mẹ vẫn hết sức quan trọng. Bố mẹ có quan tâm, để ý thì con mới học hành tử tế và không chểnh mảng.

Hy vọng ở Việt Nam sớm có một trang như  http://www.greatschools.org/ với cơ sở dữ liệu đầy đủ nhỉ, để các phụ huynh đỡ chạy long sòng sọc lo tìm trường cho con!.

Tài liệu tham khảo:

Bài báo “Is private school worth it?”/ “Học trường tư có đáng không?” của tác giả Christine Ryan Jyoti đăng trên trang báo The Week

https://www.youtube.com/watch?v=_35STmKMZRI