Năm học 2022-2023, học sinh lớp 10 học 7 môn và hoạt động giáo dục bắt buộc gồm Ngữ văn, Toán, Ngoại ngữ 1, Giáo dục thể chất, Giáo dục quốc phòng an ninh, Hoạt động trải nghiệm - hướng nghiệp, Nội dung giáo dục của địa phương.
Học sinh chọn 5 môn khác từ 3 nhóm môn (mỗi nhóm chọn ít nhất một môn): Khoa học xã hội (Lịch sử, Địa lý, Giáo dục kinh tế và pháp luật); Khoa học tự nhiên (Vật lý, Hóa học, Sinh học); nhóm môn Công nghệ và Nghệ thuật (Công nghệ, Tin học, Nghệ thuật - Âm nhạc và Mỹ thuật).
Việc chọn 5 môn khác từ 3 nhóm môn (mỗi nhóm chọn ít nhất một môn) nên có thể có 108 tổ hợp môn học sinh có thể chọn.
Chính 108 tổ hợp môn có thể có khi học sinh chọn, đang là vấn đề dư luận quan tâm. Nếu để học sinh tự do lựa chọn theo sở thích, nhu cầu, mong muốn của bản thân, chắc chắn sẽ “vỡ trận”, khi cơ sở vật chất, nguồn lực giáo viên thực tế ở cơ sở giáo dục không thể đáp ứng được, đặc biệt là giáo viên môn Nghệ thuật (Âm nhạc và Mỹ thuật).
Tuy nhiên, chương trình 2018 không thể ngưng lại vì “nguy cơ vỡ trận từ 108 tổ hợp môn” được.
Vì thế, chắc chắn các cơ sở giáo dục sẽ thực hiện theo nội dung chỉ đạo tại Công văn 5512 như sau: “Đối với các môn học lựa chọn và chuyên đề học tập lựa chọn ở cấp trung học phổ thông, nhà trường xây dựng một số tổ hợp gồm 5 môn học được chọn từ 3 nhóm môn học lựa chọn trong chương trình (mỗi nhóm chọn ít nhất 1 môn học) và xây dựng một số tổ hợp 3 cụm chuyên đề của 3 môn học trong chương trình phù hợp với khả năng tổ chức của nhà trường; đồng thời xây dựng phương án tổ chức cho học sinh đăng kí lựa chọn và tổ chức thực hiện sao cho vừa đáp ứng nhu cầu của học sinh vừa bảo đảm phù hợp với điều kiện về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của nhà trường” .
Việc trường trung học phổ thông thực hiện chọn một số tổ hợp môn để học sinh đăng kí “bảo đảm phù hợp với điều kiện về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học của nhà trường” là giải pháp bắt buộc hiện nay, dù không đáp ứng mục đích đổi mới của chương trình 2018, càng không thể "Vỡ trận 108 tổ hợp, có nên quay lại chương trình phân ban" được.
Chính học sinh không được tự do chọn tổ hợp môn theo nhu cầu của mình sẽ nảy sinh những vấn đề trong thực tế khi thực hiện.
 |
Ảnh minh hoạ tren Luatvietnam.vn |
Thứ nhất, học sinh chọn nhầm tổ hợp môn thì phải làm sao?
Thực tế tại các trường trung học cơ sở hiện nay, hướng nghiệp cho học sinh để phân luồng sau lớp 9 vẫn còn rất yếu và thiếu.
Học sinh lớp 9 biết xác định sở thích, sở trường, có định hướng nghề nghiệp, không nhiều. Vì thế, trước các tổ hợp môn chọn để học ở lớp 10, dù mỗi trường trung học phổ thông chỉ chọn khoảng 6 tổ hợp, đó vẫn là “ma trận” của học trò.
Vì thế, khả năng có học sinh đang học lớp 10, hay xong lớp 10, hay lớp 11 mới phát hiện mình chọn nhầm môn học chắc chắn sẽ xảy ra.
Trường hợp học sinh đang học lớp 10 nhưng muốn đổi tổ hợp môn học cho phù hợp, hiện nay chưa có bất cứ văn bản nào của ngành giáo dục hướng dẫn giải quyết.
Trường hợp học sinh học xong lớp 10 muốn đổi tổ hợp môn học được ông Nguyễn Xuân Thành, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học, Bộ Giáo dục và Đào tạo, giải thích với báo chí:
“Việc thay đổi lựa chọn, cũng tương tự như việc học sinh xin chuyển trường đến trường mới không có tổ hợp môn đã học ở trường cũ là một thực tế. Tuy nhiên, nếu học hết lớp 10 mà học sinh muốn đổi hẳn sang định hướng khác (chẳng hạn từ định hướng Khoa học xã hội sang Khoa học tự nhiên) là vô cùng khó khăn vì khi đó học sinh phải học lại hầu hết các môn học lựa chọn ở lớp 10 mà trong khoảng thời gian hè khó có thể hoàn thành”.[1]
Như vậy, học sinh muốn học lớp 11 theo tổ hợp môn học mới, phải hoàn thành nội dung các môn học lựa chọn ở lớp 10 trong thời gian hè, nhà trường kiểm tra đánh giá, đạt yêu cầu mới được học lớp 11.
Hiện nay, Thông tư Số: 22/2021/TT-BGDĐT chưa hề đề cập đến vấn đề kiểm tra đánh giá sau hè cho học sinh đổi tổ hợp môn ở lớp 10, và nếu có, liệu có khả thi, có đúng thực tế, hay sẽ phát sinh tiêu cực mới?
Thứ hai, học sinh chuyển trường mới, nhưng trường mới không có tổ hợp môn như trường cũ, học sinh sẽ học tập như thế nào?
Nếu trường mới cho học sinh học theo tổ hợp môn mới, sẽ sai nguyên tắc sử dụng kết quả kiểm tra đánh giá Thông tư Số: 22/2021/TT-BGDĐT.
Nếu không tiếp nhận học sinh, sẽ ảnh hưởng quyền học tập của các em, gây bất bình cho xã hội.
Như vậy, việc chuyển trường khi thực hiện chương trình 2018 ở lớp 10 sẽ hết sức phức tạp, nếu các trường “trăm hoa đua nở” trong việc chọn tổ hợp môn, thiếu “trọng tài” của Bộ Giáo dục.
Đôi điều kiến nghị
Dù mỗi trường trung học phổ thông có điều kiện về đội ngũ giáo viên, cơ sở vật chất, thiết bị dạy học khác nhau, nhưng khác biệt không quá nhiều, vì có cùng định mức biên chế và cơ sở vật chất, trang thiết bị tối thiểu như nhau.
Bộ Giáo dục cần có quy định chung cho các trường trung học phổ thông có 3 đến 5 tổ hợp môn tương tự nhau. Mỗi tổ hợp môn cần được thuyết minh rõ ràng để học sinh nắm rõ: tổ hợp môn này phù hợp với học sinh có phẩm chất, năng lực như thế nào, tương lai nghề nghiệp sau này ra sao, phù hợp với ngành nghề nào.
Cần quy định và hướng dẫn học sinh về sự tương đồng giữa các tổ hợp như thế nào, nếu đổi tổ hợp môn thì phải bổ sung kiến thức ra sao để học sinh có thể học tiếp mà không phải lưu ban.
Từ đó, học sinh phụ huynh sẽ căn cứ vào sở thích, mơ ước, mong muốn, chọn tổ hợp môn phù hợp cho mình, giảm thiểu trường hợp chọn nhầm tổ hợp môn cho học sinh.
Có được tổ hợp môn tương đồng giữa các trường phổ thông, việc chuyển trường với học sinh khi thực hiện chương trình mới sẽ nhẹ nhàng hơn.
Bên cạnh đó, Bộ Giáo dục cần bổ sung hay hướng dẫn cụ thể việc thực hiện Thông tư Số: 22/2021/TT-BGDĐT với trung học phổ thông trong trường hợp học sinh thay đổi môn học lựa chọn và chuyển trường.
Dù phát sinh khó khăn như thế nào, năm học 2022-2023 vẫn phải thực hiện chương trình mới ở lớp 10, cần lắm sự chung tay, góp sức của quý thầy cô giáo trong định hướng, phát hiện, bồi dưỡng phẩm chất và năng lực cho học sinh.
Học sinh chọn đúng tổ hợp môn ở lớp 10 cho mình là bước khởi đầu để các em phát huy đúng năng lực của bản thân, giúp các em tự tin hơn trong con đường học hành phía trước.
Tài liệu tham khảo:
- Thông tư Số: 22/2021/TT-BGDĐT
[1]https://giaoducthoidai.vn/giao-duc/chuong-trinh-moi-lop-10-hoc-sinh-can-nhac-ky-truoc-khi-chon-to-hop-mon-hoc-lua-chon-23mISRs7R.html
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
