Theo báo cáo của Sở Giáo dục và Đào tạo Cà Mau, ngành giáo dục tỉnh đã đạt được những kết quả nổi bật như: hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi; tỷ lệ trẻ em trong độ tuổi đi học đạt chỉ tiêu đề ra; duy trì phổ cập giáo dục tiểu học và trung học cơ sở; quy mô và mạng lưới trường, lớp các ngành học, cấp học phát triển đều khắp trên các địa bàn, tạo điều kiện thuận lợi và cơ hội học tập cho mọi người.
Hiện toàn tỉnh Cà Mau có 367 trường phổ thông. Trong đó, cấp tiểu học là 220 trường với 3.756 lớp và 107.781 học sinh; cấp trung học cơ sở là 114 trường với 1.794 lớp và 64.212 học sinh; cấp trung học phổ thông là 33 trường với 816 lớp và 32.310 học sinh; có 336 trường đạt chuẩn quốc gia.
Báo cáo của ngành giáo dục tỉnh Cà Mau về tình hình thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông nêu: Chương trình giáo dục phổ thông 2018 ra đời đáp ứng được xu thế phát triển của xã hội, là yêu cầu cần thiết; qua đó nhằm giáo dục học sinh những điểm mới, hiện đại góp phần giáo dục con người Việt Nam toàn diện, phù hợp xu thế phát triển chung của thời đại.
 |
Ảnh minh họa: Phạm Linh. |
Về tính khả thi, Chương trình giáo dục phổ thông 2018 được thiết kế 1 chương trình nhiều bộ sách giáo khoa là chương trình hiện đại, phù hợp với xã hội, điều kiện của từng địa phương; qua đó các địa phương chủ động trong việc lựa chọn sách giáo khoa để giảng dạy phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương, điều kiện tổ chức dạy học của các cơ sở giáo dục phổ thông trên địa bàn và năng lực học tập của từng học sinh.
Tuy nhiên, với giá sách giáo khoa như hiện nay, còn nhiều hộ gia đình gặp khó khăn khi trang bị cho con em vào đầu năm học; học sinh nếu chuyển trường khác tỉnh, học bộ sách giáo khoa khác, các em phải mua sách mới gây lãng phí trong nhân dân.
Đánh giá về mức độ phù hợp của với điều kiện địa phương, điều kiện cụ thể của các cơ sở giáo dục trên địa bàn, Sở Giáo dục và Đào tạo Cà Mau cho rằng: Chương trình giáo dục phổ thông 2018 phù hợp với tâm sinh lý học sinh, vừa sức đối với học sinh, chương trình với nhiều bộ sách đã tạo điều kiện cho các cơ sở giáo dục nghiên cứu, nhận xét đánh giá, đề xuất phù hợp nhất với cơ sở giáo dục, qua đó địa phương phê duyệt chọn bộ sách giáo khoa phù hợp nhất đối với học sinh, điều kiện giảng dạy của tỉnh nhà.
Chương trình mang lượng kiến thức chung cho mọi đối tượng học sinh, vừa sức với khả năng tiếp thu của học sinh; thông qua chương trình được trình bày trong sách giáo khoa các em tiếp thu tốt, đạt được yêu cầu cần đạt, đạt được những năng lực và phẩm chất theo quy định.
Để các cơ sở tổ chức xây dựng kế hoạch giáo dục nhà trường cụ thể, thiết thực và hiệu quả Sở Giáo dục và Đào tạo Cà Mau đã ban hành Công văn số 1700/SGDĐT-MNPT ngày 01/7/2021 về việc hướng dẫn xây dựng kế hoạch giáo dục nhà trường từ năm học 2021 - 2022. Trên cơ sở đó, các cơ sở giáo dục đã triển khai thực hiện phù hợp với điều kiện về cơ sở vật chất, năng lực của đội ngũ, trình độ của học sinh.
Còn nhiều khó khăn, vướng mắc bên cạnh những kết quả đạt được
Về kết quả việc triển khai thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông tại địa phương, Sở Giáo dục và Đào tạo Cà Mau báo cáo như sau:
Về lựa chọn danh mục sách giáo khoa, căn cứ quy định hiện hành, Sở đã tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh thành lập các Hội đồng chọn sách giáo khoa, tổ chức lựa chọn, công bố danh mục sách giáo khoa sử dụng trong các cơ sở giáo dục phổ thông theo đúng trình tự, thủ tục theo quy định, đảm bảo danh mục sách giáo khoa được lựa chọn phù hợp với điều kiện dạy học, năng lực của đội ngũ và trình độ của học sinh.
Về đội ngũ, Sở đã tổ chức rà soát đội ngũ, tuyển dụng số giáo viên còn thiếu, cơ bản đáp ứng được yêu cầu cho việc triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018; Việc triển khai thực hiện kế hoạch tập huấn, bồi dưỡng giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục cốt cán và bồi dưỡng đại trà giáo viên và cán bộ quản lý phổ thông đã đạt được những kết quả tích cực.
Đến nay, Sở đã hoàn thành bồi dưỡng giáo viên cốt cán và cán bộ quản lý cốt cán về hướng dẫn thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và bồi dưỡng đại trà giáo viên, cán bộ quản lý phổ thông (Mô đun 01, 02, 03, 04, 05 và 09) đạt 100%; đồng thời phối hợp với các nhà xuất bản tổ chức bồi dưỡng cho tất cả cán bộ quản lý, giáo viên phổ thông sử dụng sách giáo khoa lớp 1, 2, 3, 6, 7 và 10 kịp thời trước khi bắt đầu năm học mới; Trình độ giáo viên đạt chuẩn, trên chuẩn, nhiệt tình đáp ứng yêu cầu thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới.
Về cơ sở vật chất, ngành giáo dục tỉnh Cà Mau thực hiện các đề án quy hoạch trường lớp, bổ sung cơ sở vật chất nhằm nâng cao chất lượng xây dựng các trường đạt chuẩn quốc gia của Ủy ban nhân dân tỉnh; Sở và các địa phương đã triển khai đầu tư xây dựng các công trình, mua sắm đồ dùng, thiết bị dạy học đáp ứng nhu cầu dạy học theo yêu cầu của Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Nhìn chung cơ sở vật chất đảm bảo tổ chức dạy học 2 buổi/ngày cho học sinh lớp 1, 2 và 3 theo quy định.
Kết quả triển khai thực hiện chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông đối với lớp 1, 2, 3, 6, 7 và 10: Các nhà trường đã chú trọng đổi mới công tác quản lý, quản trị trường học theo hướng phát huy tính chủ động, linh hoạt của nhà trường và năng lực tự chủ, sáng tạo của tổ chuyên môn, giáo viên trong việc thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018; khai thác, sử dụng sách giáo khoa, các nguồn học liệu, thiết bị dạy học hiệu quả, phù hợp thực tiễn; vận dụng linh hoạt các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học nhằm phát triển năng lực, phẩm chất học sinh. Tất cả các trường học đã hoàn thành chương trình theo đúng kế hoạch, chất lượng học sinh lớp 1, 2, 3, 6, 7 và 10 đảm bảo theo chuẩn đầu ra, yêu cầu cần đạt của chương trình.
Bên cạnh những kết quả đạt được, ngành giáo dục tỉnh Cà Mau cũng gặp phải những hạn chế, khó khăn và vướng mắc trong quá trình thực hiện triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Theo báo cáo, một số trường trên địa bàn tỉnh còn thiếu phòng học để triển khai dạy 2 buổi/ngày, thiếu phòng chức năng, phòng học bộ môn; một số thiết bị dạy học lớp 1, 2, 3, 6, 7 và lớp 10 chưa được trang bị kịp thời theo quy định.
Một số nơi vẫn còn tình trạng thừa thiếu giáo viên cục bộ; một số nơi còn thiếu giáo viên theo quy định, nhất là giáo viên dạy các môn tiếng Anh, Tin học, Âm nhạc, Mỹ thuật, Thể dục, thiếu giáo viên dạy môn tích hợp như Khoa học Tự nhiên, Lịch sử - Địa lý, Nghệ thuật theo chương trình mới; các trường phải phân giáo viên dạy theo bộ môn, dạy tăng giờ, một số môn học phải hợp đồng với giáo viên của các trường khác; vị trí nhân viên y tế học đường, thư viện khó tuyển dụng, nên vẫn còn thiếu.
Mặt khác, đội ngũ giáo viên dù đã được tập huấn, bồi dưỡng, chuẩn bị về tâm thế, kỹ năng phục vụ cho chương trình, sách giáo khoa mới, nhưng khi bước vào trực tiếp giảng dạy các môn tích hợp vẫn nhiều lúng túng, khó khăn, nhất là việc xác định hình thức kiểm tra, đánh giá.
Các địa phương đang lập thủ tục tuyển giáo viên, tuy nhiên theo báo cáo của các đơn vị hiện nay trên địa bàn tỉnh do không có nguồn nên việc tuyển dụng giáo viên gặp rất nhiều khó khăn, ảnh hưởng lớn đến chuyên môn, giảng dạy của nhà trường.
Nội dung tập huấn chương trình, sách giáo khoa mới có nội dung chưa được chuyên sâu; thời gian tập huấn ngắn, chưa đảm bảo yêu cầu tiếp thu để tổ chức giảng dạy của giáo viên. Một số nơi phản ánh việc cung cấp sách giáo khoa đến học sinh còn chậm, chưa đảm bảo, đến nay vẫn còn một số học sinh chưa có đầy đủ sách giáo khoa. Một số ít giáo viên khả năng sử dụng tin học, ngoại ngữ còn hạn chế, dẫn đến những khó khăn nhất định trong việc tiếp cận chương trình mới.
Việc lựa chọn sách giáo khoa, định mức kinh phí chi trả cho Hội đồng lựa chọn sách giáo khoa chưa được hướng dẫn thống nhất gây khó khăn cho địa phương trong việc triển khai thực hiện.
Mặt khác, các nhà xuất bản triển khai bản mẫu sách giáo khoa và thời lượng giới thiệu các bộ sách giáo khoa đến giáo viên còn chậm và thời lượng ít. Sách giáo khoa được các nhà xuất bản cung cấp cho các trường có giới hạn về số lượng, giáo viên phải nhận xét, đánh giá nhiều bộ sách trên bản điện tử.
Điều này ảnh hưởng ít nhiều đến việc nghiên cứu sách để đưa ra nhận xét, đánh giá thật sâu sắc góp phần cho việc lựa chọn sách giáo khoa chính xác theo các tiêu chí quy định. Giáo viên vừa thực hiện nhiệm vụ chuyên môn và đọc sách bản điện tử trong thời gian giới hạn nên một số người cũng chưa thực sự lĩnh hội hết những nội dung, ý đồ, nét hay, đẹp của từng bộ sách để đề xuất, lựa chọn phù hợp.
Tài liệu giáo dục địa phương chưa ban hành kịp thời theo lộ trình quy định nên việc dạy học nội dung giáo dục địa phương còn gặp khó khăn. Đội ngũ biên soạn và thẩm định tài liệu giáo dục địa phương chưa được tập huấn, bồi dưỡng về chuyên môn; mặc khác các thành viên trong ban biên soạn và thẩm định là cán bộ quản lý, giáo viên kiêm nhiệm nên hạn chế về thời gian. Việc thẩm định tài liệu còn nhiều khó khăn, bất cập, đặc biệt là nguồn tư liệu chưa có sự đồng thuận cao. Hơn nữa, khâu in ấn, phát hành còn vướng thủ tục.
Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế này do cơ sở vật chất chưa đồng bộ, chưa đảm bảo để thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018; các đơn vị còn thiếu các phòng học, phòng học bộ môn, phòng chức năng; đồ dùng, trang thiết bị đã xuống cấp; do kinh phí hạn chế nên việc đầu tư để lắp đặt phòng học Tin học, phòng tiếng Anh gặp rất nhiều khó khăn, cần có thời gian dài để thực hiện;
Một số cán bộ, giáo viên chưa chủ động trong việc tự nghiên cứu, tiếp cận với Chương trình giáo dục phổ thông 2018, việc xây dựng kế hoạch giáo dục từng nhà trường, kế hoạch giáo dục từng môn học còn gặp khó khăn nhất định;
Không có nguồn tuyển giáo viên mới như giáo viên tiếng Anh, Tin học, Âm nhạc, Mỹ thuật cấp trung học phổ thông;
Một số văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo đôi lúc chậm, chồng chéo, chưa rõ ràng như việc chi trả chế độ cho Hội đồng chọn sách giáo khoa tại địa phương; việc in ấn, phát hành tài liệu giáo dục địa phương; việc tổ chức dạy học môn học và chuyên đề lựa chọn; việc thay đổi tổ hợp môn lựa chọn, việc chuyển trường của học sinh,...
Đề xuất, kiến nghị khắc phục
Để khắc phục những khó khăn, vướng mắc và tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả các Nghị quyết của Quốc hội về việc đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông trong những năm tới, Sở Giáo dục và Đào tạo Cà Mau đã đưa ra một số đề xuất:
Tiếp tục chỉ đạo tổ chức quán triệt, phổ biến sâu rộng đến người dân, cán bộ quản lý, giáo viên trong toàn ngành giáo dục, học sinh và phụ huynh học sinh theo Nghị quyết số 88/NQ/2014/QH13, Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội và các văn bản chỉ đạo của Chính phủ, của Tỉnh ủy về triển khai khai thực hiện Nghị quyết số 88 và Nghị quyết số 51 trên địa bàn tỉnh.
Chỉ đạo các cơ quan truyền thông đại chúng, các ngành, các địa phương đổi mới nội dung, hình thức, cơ chế phối hợp để có sự thống nhất, hiệu quả trong công tác thông tin tuyên truyền về thực hiện Nghị quyết số 88 và Nghị quyết 51 của Quốc hội.
Tích cực tham mưu Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân tỉnh và các ngành có liên quan bổ sung kinh phí để đầu tư, nâng cấp, sửa chữa cơ sở vật chất, mua sắm đồ dùng dạy học đáp ứng yêu cầu tối thiểu cho việc thực thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018, cụ thể:
Tiếp tục rà soát thực hiện đề án sắp xếp, phát triển mạng lưới trường học trên địa bàn tỉnh Cà Mau giai đoạn 2020 - 2025, định hướng đến năm 2030 đã được phê duyệt theo Quyết định số 2089/QĐ-UBND ngày 30/10/2020 của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Cà Mau.
Hoàn thành trình phê duyệt đề án nâng cấp sữa chữa trường học năm học 2021 - 2025, kinh phí 2.321 tỷ đồng để triển khai thực hiện chương trình những năm tiếp theo về cơ sở vật chất.
Tiếp tục triển khai thực hiện đề án mua sắm trang thiết bị đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông giai đoạn 2021 - 2025, kinh phí 1.167 tỷ đồng thực hiện chương trình những năm tiếp theo về trang thiết dạy và học.
Đẩy mạnh xã hội hóa đối với giáo dục phổ thông; vận động, khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi để toàn xã hội tham gia phát triển giáo dục. Thực hiện tốt 3 môi trường giáo dục: nhà trường, gia đình và xã hội, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của địa phương.
Tiếp tục tuyển dụng giáo viên ở những vị trí còn thiếu theo biên chế giao; tổ chức các lớp bồi dưỡng ngắn hạn các môn Khoa học Tự nhiên, Tin học và Công nghệ cho giáo viên trong biên chế; bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm đối với chuyên ngành tin học, ngoại ngữ; đặt hàng đào tạo giáo viên đối với những môn thiếu nhưng không có nguồn để tuyển dụng. Bên cạnh đó, tiếp tục thực hiện tốt kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên hằng năm theo đúng quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, đảm bảo đầy đủ, kịp thời và có chất lượng.
Đẩy nhanh tiến độ biên soạn, thẩm định tài liệu giáo dục địa phương theo lộ trình.
Thực hiện nghiêm túc, đầy đủ cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các cơ sở giáo dục trên địa bàn tỉnh.
Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Cà Mau cũng đưa ra một số kiến nghị với các bộ, ban ngành liên quan như sau:
Đối với các Bộ Giáo dục và Đào tạo, cần phối hợp với Bộ Nội vụ xem xét điều chỉnh nội dung trong Thông tư số 16/2017/TT-BGDĐT ngày 12/7/2017 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về hướng dẫn danh mục khung vị trí việc làm và định mức số lượng người làm việc trong các cơ sở giáo dục phổ thông công lập. Xây dựng cơ chế, chính sách để một giáo viên có thể dạy được nhiều trường trên cùng địa bàn.
Tham mưu Chính phủ tiếp tục triển khai chương trình kiên cố hóa giai đoạn 3 và ưu tiên bố trí vốn cho các địa phương còn khó khăn như Cà Mau để thực hiện chương trình kiên cố hóa; phân bổ vốn để triển khai chương trình giáo dục phổ thông giai đoạn 2021 - 2025.
Bên cạnh đó, Ủy ban nhân dân tỉnh tham mưu Hội đồng nhân dân tỉnh ưu tiên nguồn vốn tăng cường đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, thiết bị dạy học cho các nhà trường đảm bảo đủ về số lượng, tốt về chất lượng như phòng học, phòng chức năng, phòng bộ môn, sân chơi, bãi tập, thiết bị dạy học,…theo quy định nhằm đáp ứng tốt việc đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá hiện nay ở các cơ sở giáo dục.
Ủy ban nhân dân tỉnh cũng cần xem xét điều chỉnh linh hoạt việc giao chỉ tiêu số lượng người làm việc hàng năm cho ngành giáo dục theo hệ số giáo viên/lớp học/cấp học đảm bảo đủ theo định mức do Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định, phù hợp với tình hình thực tế, nhất là chuẩn bị đội ngũ giáo viên để triển khai thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018.
