Bộ Lao Động-Thương binh và xã hội vừa ban hành Dự thảo Luật bảo hiểm xã hội sửa đổi gửi lấy ý kiến các đơn vị liên quan.[1]
Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi dự kiến trình Quốc hội cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp thứ 6, tháng 10-2023, thông qua vào kỳ họp thứ 7, tháng 5/2024 và có hiệu lực từ ngày 1/1/2025.
 |
Ảnh minh họa - ebh.vn |
Bản dự thảo mới nhất này có một số quy định được đề xuất bổ sung vào luật để tính lương hưu khi giảm số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu từ 20 năm xuống 15 năm, tiến tới còn 10 năm bên cạnh đó dự thảo cũng nêu ra nhiều quy định mới trong việc hưởng lương hưu.
Có thể đóng bảo hiểm xã hội 15 năm trở lên sẽ được hưởng lương hưu
Dự luật bổ sung quy định trợ cấp hưu trí xã hội, để hình thành hệ thống bảo hiểm xã hội đa tầng gồm: Tầng trợ cấp hưu trí xã hội (hiện đang được quy định ở Luật Người cao tuổi), bảo hiểm xã hội cơ bản (bao gồm bảo hiểm xã hội bắt buộc và tự nguyện), bảo hiểm hưu trí bổ sung.
Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi có nhiều điểm mới so với Luật hiện hành, quy định khi người lao động đủ tuổi nghỉ hưu theo Bộ Luật lao động năm 2019, có từ 15 năm đóng bảo hiểm trở lên được hưởng lương hưu hàng tháng (hiện nay đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu 20 năm mới được hưởng lương hưu).
Người lao động làm trong một số ngành nghề nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm, hầm lò, vùng khó khăn được nghỉ hưu sớm hơn từ 5-10 năm so với tuổi chung.
Trường hợp đã hưởng bảo hiểm xã hội một lần, thời gian tham gia bảo hiểm xã hội tối thiểu để có lương hưu phải 20 năm thay vì 15 năm như những người khác.
Dự thảo hướng đến việc tạo điều kiện cho người lao động tham gia bảo hiểm xã hội muộn, có thời gian tham gia bảo hiểm xã hội ngắn được tiếp cận và thụ hưởng quyền lợi bảo hiểm xã hội, được hưởng chính sách an sinh xã hội.
Dự kiến có nhiều thay đổi mức hưởng lương hưu
Theo dự thảo, sau khi giảm số năm đóng bảo hiểm xã hội, cơ quan soạn thảo đề xuất, mức lương hưu hàng tháng được tính bằng 45% tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội khi đóng đủ 15 năm với nữ, và 20 năm với nam; sau đó, mỗi năm đóng được cộng thêm 2%, lương hưu tối đa bằng 75% mức lương đóng.
Trường hợp thời gian tham gia bảo hiểm xã hội từ 15 – 20 năm với nam, và dưới 15 năm với nữ, mỗi năm đóng được tính bằng 2,25% lương tháng tính đóng bảo hiểm xã hội.
Nếu người lao động nghỉ hưu trước tuổi, mỗi năm nghỉ trước tuổi tính giảm 2% trên tỷ lệ lương hưu được hưởng.
Lương hưu được điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế, phù hợp với ngân sách nhà nước và quỹ bảo hiểm xã hội, do Chính phủ điều chỉnh.
Nếu đề xuất trên được thông qua, nữ tới tuổi nghỉ hưu khi có 15 năm đóng bảo hiểm xã hội sẽ được tính lương hưu bằng 45% mức đóng. Trường hợp người lao động được đóng bảo hiểm xã hội chỉ bằng mức lương tối thiểu, trong 15 năm đóng vừa qua, bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội chỉ 3,8 triệu đồng/tháng, nếu về hưu sẽ được mức lương 1,7 triệu đồng/tháng.
Với nam, nếu tới tuổi nghỉ hưu khi mới tham gia bảo hiểm xã hội 15 năm, mỗi năm đóng sẽ được tính bằng 2,25% (do chưa đủ 20 năm đóng để được tính 45% lương), lương hưu được tính bằng 33,75% tiền lương tháng tính đóng bảo hiểm xã hội.
Nếu cùng mức lương tháng tính đóng bảo hiểm xã hội là 3,8 triệu đồng/tháng như nữ, cùng đóng 15 năm, nam về nghỉ hưu sẽ nhận mức lương chưa tới 1,3 triệu đồng/tháng.
Về mức tiền lương tháng tính đóng bảo hiểm xã hội, thay vì căn cứ theo lương cơ sở, thu nhập của chuẩn hộ nghèo, cơ quan soạn thảo đề xuất đưa khung tiền lương (sàn và trần) vào luật.
Cụ thể, khung tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc từ 2 - 36 triệu đồng/tháng; khung thu nhập làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện từ 1,5 - 36 triệu đồng/tháng.
Cách tính tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội
Bộ Lao động và Thương binh xã hội đưa ra 2 phương án về cách tính tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội. Phương án 1, tiền lương tính đóng bảo hiểm xã hội gồm tiền lương và phụ cấp lương, các khoản bổ sung khác được xác định mức tiền cụ thể.
Phương án 2, tiền lương tính đóng bảo hiểm xã hội gồm tiền lương và các khoản phụ cấp, các khoản bổ sung, nhưng không gồm tiền thưởng, các khoản hỗ trợ không liên quan tới thực hiện công việc.
Bổ sung chính sách để người tới tuổi nghỉ hưu nhưng chưa nhận lương hưu và tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội để khi nghỉ có mức lương cao hơn.
Người tham gia bảo hiểm xã hội trước năm 1995, lương hưu được tính trên bình quân tiền lương 5 năm cuối trước khi nghỉ hưu; tham gia bảo hiểm xã hội từ năm 1995 - 2000, tính lương bình quân 6 năm cuối; tham gia từ 2001-2006, tính lương bình quân 8 năm cuối; tham gia từ năm 2007 - 2015, tính lương bình quân 10 năm cuối; tham gia từ 2016-2019, tính lương bình quân 15 năm cuối; tham gia từ 2020 - 2024, tính lương bình quân 20 năm cuối; tham gia từ năm 2025 trở đi, tính bình quân lương toàn bộ quá trình đóng.
Tài liệu tham khảo:
[1] https://nld.com.vn/cong-doan/giam-nam-dong-bhxh-de-huong-luong-huu-phai-bao-dam-nhu-cau-song-toi-thieu-20230224202759629.htm
[2] https://tienphong.vn/chi-tiet-luong-huu-duoc-nhan-khi-giam-thoi-gian-dong-bhxh-post1511322.tpo
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
