Chỉ còn năm học 2024-2025 là sẽ thực hiện toàn bộ chương trình giáo dục phổ thông mới ở tất cả các lớp học, cấp học. Khi đó, cần có những phân tích, đánh giá tổng thể chương trình mới để có những điều chỉnh phù hợp nhất.
Học sinh học chương trình mới được đánh giá theo Thông tư 22/2021/TT-BGDĐT về đánh giá học sinh trung học cơ sở, trung học phổ thông, Thông tư 22 có nhiều điểm mới, tiến bộ, xóa nhiều bất cập của việc đánh giá theo chương trình 2006.
Xin được cung cấp các thông tin về các trường hợp học sinh phải ở lại lớp, thi lại theo quy định tại Thông tư 22/2021/TT-BGDĐT về đánh giá học sinh trung học cơ sở, trung học phổ thông.
Các trường hợp học sinh không được lên lớp (ở lại lớp hoặc lưu ban)
Điều 12. Được lên lớp, đánh giá lại trong kì nghỉ hè, không được lên lớp quy định:
“1. Học sinh có đủ các điều kiện dưới đây thì được lên lớp hoặc được công nhận hoàn thành chương trình trung học cơ sở, chương trình trung học phổ thông:
a) Kết quả rèn luyện cả năm học (bao gồm kết quả đánh giá lại sau khi rèn luyện trong kì nghỉ hè theo quy định tại Điều 13 Thông tư này) được đánh giá mức Đạt trở lên.
b) Kết quả học tập cả năm học (bao gồm kết quả đánh giá lại các môn học theo quy định tại Điều 14 Thông tư này) được đánh giá mức Đạt trở lên.
c) Nghỉ học không quá 45 buổi trong một năm học (tính theo kế hoạch giáo dục 01 buổi/ngày được quy định trong Chương trình giáo dục phổ thông, bao gồm nghỉ học có phép và không phép, nghỉ học liên tục hoặc không liên tục).”
Nếu học sinh không thuộc các trường hợp được lên lớp thì sẽ kiểm tra lại hoặc ở lại lớp.
Như vậy chỉ có các trường hợp học sinh sẽ ở lại lớp hẳn khi nghỉ quá 45 ngày, và cả kết quả học tập và kết quả rèn luyện đều xếp loại chưa đạt hoặc kết quả rèn luyện, học tập Chưa đạt nhưng sau khi kiểm tra hoặc rèn luyện lại trong hè không được xếp loại Đạt trở lên.
Việc học sinh ở lại đã hạn chế học sinh ở lại lớp so với quy định của Thông tư 26/2020/TT-BGDĐT sửa đổi, bổ sung Thông tư 58/2012/TT-BGDĐT như học sinh có điểm trung bình dưới 2,0 phải ở lại hẳn, điểm trung bình các môn học dưới 3,5,….
Tuy nhiên, vẫn còn băn khoăn về quy định “cứng” học sinh nghỉ học quá 45 buổi không được lên lớp.
Trong một số trường hợp, vì lý do đặc biệt, học sinh học tốt nhưng vẫn có thể nghỉ quá 45 ngày như:
Một số học sinh nghỉ ốm dài ngày do tai nạn nặng, ốm đau đột xuất,… nên có thể một số các em có thể nghỉ học quá số buổi trên dù trong thời gian bệnh các em vẫn tự nghiên cứu bài hoặc nhờ thầy cô, người thân, bạn bè hỗ trợ để nắm được kiến thức của môn học đã nghỉ.
Một số học sinh được tham gia tập luyện các kỳ thi, hội thi cấp tỉnh, quốc gia,..được triệu tập, bồi dưỡng,...đôi khi nghỉ quá số ngày trên.
Bên cạnh đó, người viết cho rằng, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng nên nghiên cứu, tạo điều kiện cho các em học sinh có năng khiếu Ngoại ngữ, Thể dục thể thao, Âm nhạc, Mỹ thuật,…được gia đình quan tâm tạo điều kiện học tập và cấp chứng chỉ ở các cơ sở uy tín, được Bộ Giáo dục và Đào tạo đồng ý thì có thể tạo điều kiện để các em có thể tự học ở nhà một số buổi hoặc học nâng cao mà có thể không cần đến lớp.
Các trường hợp học sinh phải thi lại theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018
Tại Điều 14. Kiểm tra, đánh giá lại các môn học trong kì nghỉ hè nêu rõ:
“Đối với những học sinh chưa đủ điều kiện được lên lớp nhưng có kết quả rèn luyện cả năm học được đánh giá từ mức Đạt trở lên, kết quả học tập cả năm học được đánh giá mức Chưa đạt thì được đánh giá lại kết quả học tập các môn học được đánh giá mức Chưa đạt (đối với môn học đánh giá bằng nhận xét) và các môn học có điểm trung bình môn cuối năm dưới 5,0 điểm (đối với môn học đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số).
Kết quả đánh giá lại của môn học nào được sử dụng thay thế cho kết quả học tập cả năm học của môn học đó để xét lên lớp theo quy định tại Điều 12 Thông tư này.”
Quy định mới này nếu thuộc trường hợp kiểm tra lại thì các môn đánh giá bằng điểm số kết hợp nhận xét có điểm trung bình dưới 5,0 đều phải kiểm tra lại, sau kiểm tra lại đánh giá kết quả học tập xếp loại Đạt thì được lên lớp.
Tại điểm c, d khoản 2, Điều 9. Đánh giá kết quả học tập xếp loại Đạt, Chưa đạt cuối năm khi: “c) Mức Đạt:
- Có nhiều nhất 01 (một) môn học đánh giá bằng nhận xét được đánh giá mức Chưa đạt.
- Có ít nhất 06 (sáu) môn học đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số có điểm trung bình môn cuối năm từ 5,0 điểm trở lên; không có môn học nào có điểm trung bình môn cuối năm dưới 3,5 điểm.
d) Mức Chưa đạt: Các trường hợp còn lại.”
Các trường hợp cụ thể kết quả học tập xếp loại chưa đạt khi thuộc một trong 3 trường hợp sau:
Có từ 2 môn nhận xét (trong các môn Giáo dục thể chất; Nghệ thuật (Âm nhạc, Mĩ thuật); Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp; Nội dung giáo dục của địa phương) xếp loại chưa đạt;
Có từ 03/08 môn hoặc 04/09 môn có điểm trung bình môn cuối năm dưới 5,0;
Có bất kỳ môn học đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số có điểm trung bình môn cuối năm dưới 3,5.
Ngoại trừ các trường hợp ở lại hẳn thì học sinh nếu chưa đạt sẽ được thi lại, nếu đạt sẽ được lên lớp.
Hiện nay, ở bậc trung học cơ sở có 9 môn đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số gồm có: Ngữ văn; Toán; Ngoại ngữ 1; Giáo dục công dân; Lịch sử và Địa lí; Khoa học tự nhiên; Công nghệ; Tin học, môn tự chọn (2 môn học tự chọn (Tiếng dân tộc thiểu số, Ngoại ngữ 2).
Ở bậc ở bậc trung học phổ thông cũng có 9 môn đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số gồm có: Ngữ văn; Toán; Ngoại ngữ 1; Ngoại ngữ 2 (hoặc Tiếng dân tộc thiểu số), Lịch sử, chọn 04 môn học trong 09 môn gồm: Địa lí; Giáo dục kinh tế và pháp luật; Vật lí; Hóa học; Sinh học; Công nghệ; Tin học; Âm nhạc; Mĩ thuật.
Tuy nhiên, rất ít trường trong cả nước tổ chức dạy và học môn Ngoại ngữ 2 hoặc Tiếng dân tộc thiểu số nên cả bậc trung học cơ sở, trung học phổ thông chỉ tổ chức thực dạy 8 môn học.
Học sinh học 8 môn học cho điểm kết hợp nhận xét nhưng có 3 môn có điểm trung bình môn cả năm dưới 5,0, chẳng hạn 3 môn có điểm trung bình dưới 4,9, phải kiểm tra lại tất cả 3 môn.
Ví dụ, một học sinh có tất cả các môn học đánh giá bằng nhận xét được đánh giá mức Đạt; môn đánh giá bằng điểm số, nhận xét có điểm trung bình 4 môn là 9,0; 1 môn 6,4, 3 môn còn lại điểm trung bình là 4,9 thì xếp loại Chưa đạt, kiểm tra lại cả 3 môn có điểm trung bình 4,9. Nếu 3 môn kiểm tra lại đó, có 1 môn trên 5,0, không có môn nào dưới 3,5 thì được lên lớp.
Học sinh khác, có 2 môn có điểm trung bình cả năm trên 5,0, 6 môn có điểm trung bình cả năm dưới 5,0 thì phải kiểm tra lại cả 6 môn đó, nếu có 4 môn sau kiểm tra lại có điểm trung bình trên 5,0, không có môn nào dưới 3,5 thì được lên lớp.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
