Ngày 18/12, tại Yên Bái, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức Hội nghị tổng kết 10 năm trường Phổ thông dân tộc nội trú giai đoạn 2008 - 2018. Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ chủ trì Hội nghị.
Dự hội nghị có đại diện Ban Tuyên giáo Trung ương; Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Thanh niên Thiếu niên Nhi đồng, Ủy ban Dân tộc của Quốc hội; Văn phòng Chính phủ; lãnh đạo tỉnh Yên Bái; lãnh đạo một số địa phương có hệ thống trường dân tộc nội trú và đại diện các trường dân tộc nội trú trong toàn quốc.
Rà soát, quy hoạch lại hệ thống trường phổ thông dân tộc nội trú
Trường phổ thông dân tộc nội trú là loại hình trường công lập, chuyên biệt trong hệ thống giáo dục quốc dân. Trường dành cho thanh, thiếu niên các dân tộc thiểu số với mục tiêu tạo nguồn đào tạo cán bộ và nguồn nhân lực có trình độ cho vùng dân tộc thiểu số, miền núi.
Trường phổ thông dân tộc nội trú có vai trò quan trọng trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội và củng cố an ninh, quốc phòng ở vùng dân tộc thiểu số, miền núi.
Hiện trên cả nước có có 315 trường phổ thông dân tộc nội trú ở 49 tỉnh, thành phố với tổng số 109.245 học sinh nội trú. Trong đó, có 59 trường phổ thông dân tộc nội trú cấp tỉnh, 256 trường cấp huyện, có 03 trường phổ thông dân tộc nội trú trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Quy mô trung bình của trường cấp tỉnh khoảng 600 học sinh, trường cấp huyện khoảng 290 học sinh. Đến nay, số trường phổ thông dân tộc nội trú được công nhận đạt chuẩn quốc gia đã đạt khoảng 40%.
 |
| Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ bày tỏ, các cháu học trong trường nội trú, xa nhà, ở với thầy cô 24/24 giờ, nhiều hơn cả với bố mẹ, do vậy các thầy cô phải đóng vai trò như bố mẹ trong gia đình (Ảnh: Moet.gov.vn) |
Chất lượng giáo dục của các trường phổ thông dân tộc nội trú ngày càng được nâng cao, từng bước khẳng định vị thế là trường hàng đầu về chất lượng giáo dục ở vùng dân tộc thiểu số, miền núi
Mô hình trường này cũng đã khẳng định được vai trò to lớn trong việc tạo nguồn đào tạo cán bộ, bồi dưỡng và phát triển nguồn nhân lực có chất lượng ở vùng dân tộc thiểu số, miền núi, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, biên giới và hải đảo trong suốt giai đoạn vừa qua.
Tại hội nghị, nhiều khó khăn, hạn chế, bất cập của mô hình trường phổ thông dân tộc nội trú đã được các đại biểu đề cập như: Cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ việc dạy và học còn hạn chế, thiếu đồng bộ; chất lượng và hiệu quả đào tạo của hệ thống trường phổ thông dân tộc nội trú chưa cao;
Đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên chưa được bồi dưỡng thường xuyên các chuyên đề về giáo dục đặc thù phù hợp với nhiệm vụ nuôi, dạy học sinh ở trường phổ thông dân tộc nội trú; một số chính sách, chế độ đối với trường phổ thông dân tộc nội trú còn chưa phù hợp, thiếu một số chính sách đặc thù cần thiết...
|
|
Đặc biệt, mô hình trường phổ thông dân tộc nội trú đang gặp nhiều bất cập trong vấn đề tuyển sinh, quy hoạch mô hình phù hợp với thực tiễn, xu thế phát triển của xã hội và thực hiện mục tiêu tạo nguồn đào tạo cán bộ cho một số dân tộc có nguồn nhân lực thấp (gồm 16 dân tộc có dân số dưới 10.000 người và một số dân tộc: Kháng, Gia Rai, Ba Na, Mông, Thái, Khmer, Raglai, Xtiêng, Khơ Mú, Co, Giẻ Triêng).
Để trường phổ thông dân tộc nội trú mang lại được hiệu quả giáo dục như mục tiêu, một số ý kiến cho rằng, trong giai đoạn 2018-2028, cần thiết phải có những định hướng giải pháp phù hợp với tinh thần đổi mới giáo dục và thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội ở vùng dân tộc thiểu số, miền núi hiện nay.
Trong đó, việc rà soát, quy hoạch và sắp xếp lại hệ thống các trường phổ thông dân tộc nội trú trên cơ sở đáp ứng các điều kiện (tiêu chí) theo quy định về tuyển sinh, cơ sở vật chất, đội ngũ là một việc làm cần thiết và cấp bách để tránh lãng phí và mang lại hiệu quả thiết thực trong công tác tạo nguồn đào tạo cán bộ và phát triển nguồn nhân lực có chất lượng ở vùng dân tộc thiểu số, miền núi, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, biên giới và hải đảo.
Đảm bảo cho học sinh nội trú yên tâm như ở nhà
Phát biểu kết luận hội nghị, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ khẳng định, mô hình truyền thống của trường phổ thông dân tộc nội trú đã và đang phát huy hiệu quả rất lớn, thực hiện được mục tiêu là nơi tạo nguồn nhân lực cho đồng bào dân tộc thiếu số. Chất lượng nhiều trường không thua kém các trường trung học phổ thông chuyên, trường đại trà.
Tuy nhiên, trong thời gian tới, mô hình trường phổ thông dân tộc nội trú sẽ cần thay đổi để khắc phục những tồn tại, hạn chế, đáp ứng tình hình thực tiễn đối với giáo dục dân tộc.
Định hướng phát triển về mô hình trường phổ thông dân tộc nội trú, Bộ trưởng chỉ rõ, ở cấp tỉnh tập trung nguồn lực cho một trường, ở cấp huyện có trường nội trú, bán trú, tránh tình trạng phân tán.
|
|
Cần rà soát các tiêu chí để xây dựng mô hình phù hợp trên tinh thần duy trì, phát triển mô hình truyền thống và chọn lựa một số mô hình chất lượng cao phù hợp.
Tiếp tục nghiên cứu, đề xuất mô hình trường phổ thông dân tộc nội trú vùng; mở rộng mô hình giáo dục hòa nhập đối với giáo dục dân tộc ở những nơi phù hợp, kèm theo các mô hình này là các khung tiêu chuẩn định hướng phù hợp với từng vùng miền.
Về các điều kiện đảm bảo chất lượng, Bộ trưởng chỉ đạo, chương trình và kế hoạch giáo dục của hệ thống trường phổ thông dân tộc nội trú phải được xây dựng theo hướng tích hợp, kết hợp giữa dạy văn hóa, dạy kỹ năng, hướng nghiệp dạy nghề cho học sinh dân tộc thiểu số.
Cơ sở vật chất, điều kiện sinh hoạt trong các trường phổ thông dân tộc nội trú phải đảm bảo cho học sinh yên tâm như sinh hoạt trong gia đình. Các điều kiện như nhà nội trú, bếp ăn nội trú, nhà vệ sinh cần được quan tâm đầu tư, đáp ứng yêu cầu sinh hoạt của học sinh.
Nhấn mạnh vai trò của giáo viên bản địa dạy trong các trường nội trú, Bộ trưởng lưu ý, cần có phương án tăng cường đưa các sinh viên là người dân tộc thiểu số đã tốt nghiệp các trường sư phạm về dạy ở các trường nội trú.
Các thầy cô với lợi thế hiểu địa bàn, thông hiểu tiếng bản địa, hiểu tâm lý học sinh vùng dân tộc sẽ giúp nâng cao chất lượng ở các trường nội trú.
Về phía Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ nghiên cứu để tham mưu, xây dựng các chính sách ưu đãi cho những giáo sinh người dân tộc có nguyện vọng về dạy ở các trường phổ thông dân tộc nội trú.
Trước đề xuất của một số đại biểu tại hội nghị về việc tăng định mức giáo viên phù hợp với đặc thù của trường phổ thông dân tộc nội trú trong thời điểm đang thực hiện chủ trương tinh giản biên chế như hiện nay, Bộ trưởng cho biết, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tiếp tục nghiên cứu kỹ để có đề xuất phù hợp.
Các đề xuất về tăng định mức chi, chính sách tiền lương, phụ cấp cho giáo viên trường phổ thông dân tộc nội trú cũng sẽ được Bộ Giáo dục và Đào tạo tiếp thu để nghiên cứu và tham mưu, đề xuất với Chính phủ trên tinh thần, đáp ứng yêu cầu đặc thù của mô hình trường chuyên biệt này.
Thầy cô phải như cha mẹ
Trước đó, phát biểu khai mạc Hội nghị, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ nhấn mạnh vai trò, trách nhiệm của các trường nội trú trong việc giáo dục, bảo đảm an toàn và yêu thương học sinh như gia đình thứ hai của các em.
Bày tỏ sự đau lòng trước vụ việc học sinh ở một trường nội trú trên địa bàn tỉnh Phú Thọ bị chính thầy hiệu trưởng xâm hại, Bộ trưởng chia sẻ:
Các cháu học trong trường nội trú xa nhà, ở với thầy cô 24/24 giờ, nhiều hơn cả với bố mẹ, do vậy các thầy cô phải đóng vai trò như bố mẹ trong gia đình.
Nhưng nếu các thầy cô không gương mẫu, mà còn có những hành vi phi đạo đức như trên thì không thể chấp nhận được, dù đây là trường hợp cá biệt.
Bộ trưởng khẳng định, đội ngũ cán bộ, giáo viên trong các trường này hết sức quan trọng, ngoài việc đánh giá theo chuẩn chung về nghề nghiệp đạo đức, lối sống, các thầy cô trường phổ thông dân tộc nội trú còn có yêu cầu khác.
Do đặc thù khi vào học trong trường nội trú, học sinh còn nhỏ nên bản thân các em và gia đình đều coi thầy cô như cha mẹ, chăm sóc, giáo dưỡng học sinh như cha mẹ trong gia đình.
Do vậy, các trường phải có trách nhiệm đảm bảo cho học sinh được an toàn, được yêu thương như chính trong gia đình mình.
Bộ trưởng cũng lưu ý vai trò của thầy giáo, cô giáo trong các trường này không chỉ dạy chữ mà còn phải dạy người, dạy đạo đức lối sống cho học sinh dân tộc thiểu số.
Vì vậy, giáo viên cần có năng lực, phẩm chất tốt, ngoài giảng dạy chuyên môn còn phải có kỹ năng để giúp học sinh dân tộc thiểu số hòa nhập, tự lập và phát huy được các giá trị bản thân. Điều đó không chỉ cần trách nhiệm của ngành giáo dục mà cần sự hỗ trợ của địa phương, các ngành khác.
