Kết thúc năm học 2023-2024, Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết ngành giáo dục vẫn thiếu hơn 113.000 giáo viên trên cả nước. Sức hút của ngành còn hạn chế; số lượng giáo viên nghỉ việc hoặc đến tuổi nghỉ hưu cao; nguồn tuyển giáo viên một số môn học đặc thù còn thiếu là một số nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. [1]
Trước thực tế đó, ngành giáo dục nhiều địa phương kỳ vọng Luật Nhà giáo sẽ sớm được xem xét tháo gỡ những khó khăn trên. Bởi một trong những nội dung quan trọng được dự thảo Luật Nhà giáo đề xuất là giao quyền tuyển dụng giáo viên trực tiếp cho các cơ sở giáo dục. Ngoài ra, lương nhà giáo cũng được đề xuất xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp.
Những nội dung này được đánh giá sẽ giúp ngành giáo dục các địa phương chủ động hơn trong việc tuyển dụng và sử dụng giáo viên, tăng cường thu hút nguồn lực vào ngành.
Phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Văn Phước - Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Tây Ninh để tìm hiểu về thực trạng thừa, thiếu giáo viên và kế hoạch tuyển dụng viên chức giáo dục trước thềm năm học 2024-2025.
Phóng viên: Thưa ông, tình trạng thừa thiếu giáo viên cục bộ, giáo viên xin nghỉ việc đang là vấn đề nan giải của nhiều địa phương trong thời gian qua, thực tế này ở tỉnh Tây Ninh như thế nào?
Ông Nguyễn Văn Phước: Đến thời điểm này, tình trạng thừa, thiếu giáo viên, giáo viên xin nghỉ việc tại các cấp học mầm non, phổ thông công lập diễn ra ở nhiều địa phương trên cả nước, trong đó có Tây Ninh.
Tại Tây Ninh, tình trạng thiếu giáo viên xảy ra nhiều nhất ở các địa bàn như: thị xã Trảng Bàng; các huyện Gò Dầu, Tân Châu và Tân Biên; các trường vùng sâu, biên giới; một số nơi điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn là các địa bàn thiếu giáo viên nhất.
Số liệu thống kê cho thấy, tỉnh Tây Ninh thiếu 1.038 giáo viên. Cụ thể, mầm non thiếu 407 giáo viên; tiểu học thiếu 131 giáo viên; trung học cơ sở thiếu 255 giáo viên; trung học phổ thông thiếu 245 giáo viên. Các môn học cần tuyển giáo viên nhiều nhất là Tiếng Anh, Tin học, Âm nhạc, Mỹ thuật.
Trong năm học 2023-2024, toàn tỉnh có 164 giáo viên nghỉ việc ở các cấp học. Trong đó, có 22 giáo viên mầm non; 63 giáo viên tiểu học; 51 giáo viên trung học cơ sở; 28 giáo viên trung học phổ thông. Tình trạng giáo viên nghỉ việc xảy ra chủ yếu ở những nơi có điều kiện kinh tế - xã hội phát triển, dễ chuyển việc như thị xã, thành phố, khu công nghiệp.
Những năm qua, vấn đề thiếu giáo viên được Sở Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo khắc phục bằng nhiều biện pháp như thỉnh giảng, hợp đồng, dạy thừa giờ, tuyển dụng giáo viên nhiều lần trong năm theo đúng quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Vì vậy, về cơ bản địa phương vẫn đảm bảo thực hiện đúng, đủ chương trình giáo dục mầm non và chương trình giáo dục phổ thông mới theo quy định.
Ngoài ra, việc thừa giáo viên tại địa phương chỉ diễn ra cục bộ giữa các trường, các huyện do không thuyên chuyển được bởi khoảng cách địa lý. Vấn đề này cũng được các địa bàn xử lý bằng cách sắp xếp giáo viên dạy liên trường nhằm bảo đảm số tiết chuẩn từng cấp học.
Phóng viên: Vậy đâu là nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu giáo viên, giáo viên xin nghỉ việc tại địa phương, thưa ông?
Ông Nguyễn Văn Phước: Vấn đề thiếu giáo viên trên địa bàn phần lớn do số lượng giáo viên nghỉ hưu, nghỉ việc hàng năm nhiều hơn số lượng giáo viên mới được tuyển dụng.
Một nguyên nhân nữa dẫn đến tình trạng này là quy định chuẩn trình độ đào tạo giáo viên theo Luật Giáo dục 2019. Hiện nay, giáo viên mầm non yêu cầu trình độ chuyên môn cao đẳng sư phạm trở lên; giáo viên tiểu học và trung học cơ sở yêu cầu trình độ chuyên môn đại học sư phạm trở lên. Do vậy, nguồn tuyển tại tỉnh Tây Ninh có phần hạn chế, những nhân lực có trình độ như trên thường tập trung về nơi có thu nhập cao như Thành phố Hồ Chí Minh.
Hiện nay, Thành phố Hồ Chí Minh cũng thiếu giáo viên nhưng thành phố có chính sách tăng thu nhập rất cao. Hệ số điều chỉnh thu nhập tăng thêm đối với cán bộ, công chức, viên chức tại thành phố này từ năm 2023 là 1,5 lần tiền lương theo ngạch bậc, chức vụ.
Trong khi đó, giáo viên tại tỉnh Tây Ninh vẫn hưởng mức lương và phụ cấp theo quy định chung cả nước, không có cơ chế đặc thù riêng. Đặc biệt ở những vùng biên giới, vì không có chính sách thu hút nhân lực nên hầu như không có giáo viên đăng ký tuyển dụng, nhất là giáo viên mầm non.
Đối với cơ sở giáo dục công lập, giáo viên nghỉ việc nhiều chủ yếu do chế độ, chính sách về tiền lương còn nhiều bất cập, chưa đủ để trang trải cuộc sống.
Hiện nay, giáo viên công tác trong 5 năm đầu có thu nhập bình quân từ lương và phụ cấp chỉ khoảng 6 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, các chi phí thiết yếu cho cuộc sống khá cao. Điều này khiến một số giáo viên phải chuyển sang làm các công việc khác có thu nhập cao hơn. Mặt khác, sự phát triển của kinh tế - xã hội đã tạo ra nhiều cơ hội lựa chọn việc làm khác cho đội ngũ giáo viên.
Mặc dù trong những năm qua, ngành giáo dục Tây Ninh đã quyết liệt trong việc đổi mới cơ chế quản lý nhưng sự thay đổi trong một số nhà trường còn chậm, chưa đáp ứng yêu cầu của ngành, dẫn đến áp lực công việc đối với giáo viên còn lớn.
Một số giáo viên lớn tuổi sau đợt dịch Covid-19 có dấu hiệu sức khỏe suy giảm, không đảm bảo việc dạy trên lớp nên xin nghỉ việc để chữa bệnh.
Phóng viên: Thưa ông, nhu cầu tuyển dụng giáo viên của địa phương cho năm học mới như thế nào? Trong bối cảnh nguồn tuyển còn hạn chế, tỉnh Tây Ninh có đặt hàng đào tạo giáo viên với cơ sở giáo dục đại học hay không?
Ông Nguyễn Văn Phước: Năm học 2024-2025, ngành giáo dục Tây Ninh cần tuyển dụng 407 giáo viên mầm non, 131 giáo viên tiểu học, 255 giáo viên trung học cơ sở (các môn cần tuyển nhiều nhất là Ngữ văn, Toán, Sinh học, Lịch sử, Địa lý với số lượng trên 35 giáo viên/môn) và 245 giáo viên trung học phổ thông (đặc biệt, các môn Ngữ văn, Lịch sử, Âm nhạc, Mĩ thuật cần trên 20 giáo viên/môn).
Tính từ đầu năm 2024 đến nay, địa phương đã tuyển dụng được 55 giáo viên mầm non, 24 giáo viên tiểu học, 42 giáo viên trung học cơ sở và 52 giáo viên trung học phổ thông.
Để khắc phục tình trạng thiếu giáo viên trên địa bàn và đảm bảo chất lượng giáo dục của địa phương, hiện nay một số huyện, thị xã, thành phố vẫn đang trong quá trình tổ chức tuyển dụng.
Bên cạnh đó, nhu cầu tuyển dụng giáo viên mầm non của tỉnh rất lớn và cấp bách nên địa phương đặt hàng đào tạo giáo viên cấp học này với Trường Cao đẳng Sư phạm Tây Ninh.
Với các cấp học khác, địa phương lấy nguồn tuyển từ các trường đại học tại ở những tỉnh lân cận. Hàng năm, Sở Giáo dục và Đào tạo Tây Ninh, Ủy ban nhân dân cấp huyện tổ chức tuyển dụng nhiều lần trong năm nhằm tận dụng hết nguồn tuyển sinh viên sư phạm đến từ các tỉnh này.
Phóng viên: Dự thảo Luật Nhà giáo có đề xuất "thẩm quyền tuyển dụng giáo viên sẽ do cơ quan quản lý giáo dục trực tiếp của cơ sở đó chịu trách nhiệm". Bên cạnh đó, dự thảo còn đề xuất xếp lương giáo viên cao nhất trong bậc lương hành chính sự nghiệp. Nếu dự thảo được thông qua, liệu công tác tuyển dụng giáo viên ở các địa phương có được gỡ khó?
Ông Nguyễn Văn Phước: Trong quy trình tuyển dụng giáo viên hiện nay, khâu vướng thời gian lâu nhất là bước duyệt kế hoạch tuyển dụng của Sở Nội vụ. Dự thảo Luật Nhà giáo nếu được thông qua sẽ giúp công tác tuyển dụng giáo viên trở nên linh hoạt, hiệu quả và phù hợp hơn với thực tế.
Các cơ quan quản lý giáo dục có thể phản ứng nhanh chóng với nhu cầu và đặc thù của từng địa phương, kịp thời bổ sung nhân lực khi có sự thiếu hụt, đảm bảo chất lượng giáo dục không bị ảnh hưởng, từ đó tháo gỡ nhiều khó khăn và nâng cao chất lượng giáo dục địa phương.
Bên cạnh đó, các cơ quan quản lý giáo dục địa phương có thể xây dựng các tiêu chí tuyển dụng cụ thể, sát thực tế và giám sát chặt chẽ quá trình tuyển dụng, đảm bảo chất lượng giáo viên được tuyển chọn. Từ đó khuyến khích cạnh tranh và cải thiện chất lượng: các trường có thể cạnh tranh lành mạnh trong việc tuyển dụng giáo viên giỏi, từ đó nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập.
Việc dự thảo Luật Nhà giáo đề xuất xếp lương giáo viên cao nhất trong bậc lương hành chính sự nghiệp thể hiện sự đánh giá cao vai trò của nghề giáo trong xã hội. Đề xuất này tạo sự công bằng giữa nghề giáo với nghề khác, đồng thời giúp tăng động lực và tinh thần làm việc của giáo viên, từ đó cải thiện chất lượng giảng dạy và học tập.
Mức lương hấp dẫn cũng có tác dụng giúp ngành thu hút được nhân lực có trình độ và năng lực, giảm thiểu tình trạng chảy máu chất xám.
Như vậy, đề xuất này không chỉ giúp cải thiện công tác tuyển dụng giáo viên mới mà còn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo trong dài hạn.
Phóng viên: Hiện nay, ngành giáo dục Tây Ninh có những chính sách thu hút nào đối với đội ngũ nhà giáo? Ông có kiến nghị, đề xuất gì với Bộ Giáo dục và Đào tạo có thêm chính sách đãi ngộ gì để động viên, khuyến khích thầy cô?
Ông Nguyễn Văn Phước: Hiện nay, Sở Giáo dục và Đào tạo Tây Ninh đã và đang thực hiện đồng bộ các quy định hiện hành nhằm xây dựng đội ngũ nhân lực.
Cụ thể, tỉnh ưu tiên tuyển dụng các giáo viên có trình độ chuyên môn cao, có kinh nghiệm và đạt nhiều thành tích trong giảng dạy. Nếu giáo viên có nhiều thành tích tốt sẽ được điều động về trường chuyên hoặc các trường có nhiều thành tích trong địa bàn thành phố Tây Ninh, thị xã, thị trấn và được thực hiện đầy đủ, nhanh chóng lương phụ cấp cho giáo viên theo quy định.
Sở Giáo dục và Đào tạo Tây Ninh cũng chú trọng đến công tác đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, tổ chức các khóa đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho giáo viên nhằm nâng cao trình độ chuyên môn và kỹ năng giảng dạy.
Bên cạnh đó, những năm qua tỉnh luôn quan tâm dành nguồn lực để cải thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học, tạo điều kiện thuận lợi để giáo viên yên tâm công tác và cống hiến; khen thưởng kịp thời các giáo viên có thành tích xuất sắc trong giảng dạy và giáo dục học sinh.
Để thu hút giáo viên mầm non về địa phương, Sở Giáo dục và Đào tạo Tây Ninh đang tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh trình Hội đồng nhân dân tỉnh “Nghị quyết Quy định chính sách hỗ trợ đào tạo giáo viên mầm non trên địa bàn tỉnh”. Văn bản này dự kiến sẽ được Hội đồng nhân dân tỉnh thông qua trong năm 2024.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn ông!
Bên cạnh các nội dung đang được Luật Nhà giáo xây dựng, lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Tây Ninh cũng đề xuất cấp có thẩm quyền quan tâm, nghiên cứu, ban hành một số chính sách như:
Nâng cao mức lương, phụ cấp và các chế độ phúc lợi khác cho giáo viên, đặc biệt là ở những vùng khó khăn cần có chính sách hỗ trợ nhà ở, sinh hoạt phí cho giáo viên công tác.
Cung cấp các chương trình đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ thường xuyên, đồng thời tạo điều kiện cho giáo viên tham gia các khóa học, hội thảo quốc tế để nâng cao trình độ.
Xây dựng lộ trình thăng tiến rõ ràng, tạo cơ hội để giáo viên phát triển sự nghiệp, khuyến khích giáo viên cống hiến và gắn bó lâu dài với nghề.
Đầu tư vào cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học hiện đại, tạo môi trường làm việc an toàn, thân thiện và chuyên nghiệp.
Tổ chức các hoạt động khen thưởng, tôn vinh các nhà giáo có thành tích xuất sắc, góp phần nâng cao vị thế của nghề giáo trong xã hội.
Cung cấp các dịch vụ hỗ trợ tâm lý, sức khỏe cho giáo viên nhằm giúp họ giải tỏa áp lực công việc và cân bằng cuộc sống.
Việc thực hiện các chính sách này sẽ góp phần thu hút, giữ chân và động viên đội ngũ giáo viên, nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng yêu cầu phát triển của ngành giáo dục trong thời kỳ mới.
Tài liệu tham khảo:
[1] https://tcnn.vn/news/detail/66368/Ca-nuoc-thieu-giao-vien-Bo-Giao-duc-va-Dao-tao-dang-xay-dung-luong-theo-vi-tri-viec-lam.html
