Dịch giả Bích Lan:

Từ triệu phú ổ chuột đến Nick Vujicic và 'không gục ngã'

21/04/2013 08:28
Quyên Quyên
(GDVN) - "Những cảm giác của Nick tôi hiểu hơn ai hết. Đọc Nick tôi thấy cuộc đời của mình được quay chậm lại".
Trong khuôn khổ Ngày hội đọc sách 2013 tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám, chương trình giao lưu với tác giả - dịch giả Nguyễn Bích Lan đã tạo nên sự cộng hưởng tốt với công chúng. Ngoài sự kiện Bích Lan đã được vinh danh qua giải thưởng văn học dịch của Hội Nhà văn năm 2010 với bản dịch “Triệu phú khu ổ chuột”, độc giả còn biết đến chị với 23 đầu sách khác nhau. Gần đây, Bích Lan đã dịch 2 cuốn sách nằm trong danh mục best-seller của chàng trai không chân không tay đặc biệt nhất hành tinh Nick Vujicic mang tên: “Cuộc sống không giới hạn” và “Đừng bao giờ từ bỏ khát vọng”. 
Buổi giao lưu đã giúp độc giả đến gần với Bích Lan hơn qua tập tự truyện “Không gục ngã” của chị. Xuyên suốt trong chủ đề là những tâm tư “Vì sao tôi dịch Nick” và “Không gục ngã”, chị đã chia sẻ với độc giả về công việc dịch thuật cũng như sức mạnh từ những trang sách mang lại giúp chị thêm nghị lực để vượt lên nghịch cảnh.

Hành trình đi tìm "vì sao" của cô gái bất hạnh

Dịch giả Bích Lan (áo vàng) giao lưu cùng độc giả tại Ngày hội đọc sách và văn hóa đọc 2013 (Ảnh: Quyên Quyên)
Dịch giả Bích Lan (áo vàng) giao lưu cùng độc giả tại Ngày hội đọc sách và văn hóa đọc 2013 (Ảnh: Quyên Quyên)

Chia sẻ với độc giả, Bích Lan cho biết câu nói chị yêu thích nhất và cũng cảm thấy đúng với mình nhất là: “Đêm tối đến để lại trong ta những vì sao” của nhà văn Victor Hugo. Không ai mong muốn cuộc đời mình trở nên bất hạnh và khó khăn bởi bất kỳ lý do nào. Bích Lan cũng vậy. Nhưng đối với Lan, việc trải qua những điều không mong đợi ấy như một màn đêm buông xuống, và chị có thể ngắm nhìn những ngôi sao - biểu tượng cho những điều tốt đẹp, những hy vọng và khát khao được tiếp tục sống và vượt qua tất cả.

Lý giải những "vì sao" trong đêm tối của mình, Bích Lan tâm sự: “Đêm tối của tôi là đêm tối tăm nhất trong số phận của con người. Mười ba tuổi, tôi hồn nhiên và ước mơ được dạy học. Đột nhiên một căn bệnh đã cắt đứt khả năng đi lại của tôi, căn bệnh này không có khả năng chữa trị. Vốn dĩ tuổi 13 đang là độ tuổi rất chênh vênh, tôi như rơi xuống vực sâu, xuống tận đêm tối nhất của số phận con người”.

Cái ngày định mệnh ấy đến vào năm 13 tuổi, Bích Lan bị ngã, hai đầu gối bất ngờ bị tê điếng, mãi sau đó chị mới đứng dậy được. Và cũng từ lần ngã đó, Lan bị ngã nhiều hơn và bắt đầu sụt cân chỉ còn xương và da, đến bát cơm cũng khó nâng nổi. Năm 13 tuổi, cô gái khỏe mạnh ấy nặng 40 kg, mà giờ đây Bích Lan chỉ nặng 28 kg. Việc học phải dừng lại dang dở vì bệnh tật, những lần khám bệnh mệt mỏi ở nhiều nơi đã tưởng chừng như lấy đi mất sức sống và niềm hy vọng từ Lan.

Vô vọng nhưng không tuyệt vọng, sau những lần chạy chữa không thành công căn bệnh loạn dưỡng cơ, Bích Lan đã tự mày mò học tiếng Anh. Lan kể lại: “Ngày nọ, tôi có được một cuốn từ điển tiếng Anh trong tay, như tia sáng nhỏ hé mở một con đường mới. Tôi cố gắng học lỏm từ phát âm, tự tìm tòi từng con chữ. Mỗi ngày tôi dành 6 tiếng để học tiếng Anh trong 6 năm liên tiếp”. 

Sáu năm học tiếng Anh là quãng thời gian vô cùng thiếu thốn đối với Bích Lan, chị đã phải tự tưởng tượng ra hình tượng người ảo để giao tiếp. Từ vốn kiến thức tự học, Bích Lan mở một lớp học mang tên “lớp học Cây Táo” tại làng quê Thái Bình. Trong 5 năm dạy học tiếng Anh ở làng, Bích Lan đã có đến 200 học trò. Hiện tại, có những học trò đã tốt nghiệp đại học và làm tình nguyện trong công việc ra mắt cuốn sách của Bích Lan. 

Thế nhưng, một lần nữa căn bệnh loạn dưỡng cơ biến chứng sang tim đã đánh gục Bích Lan. Sức khỏe quá yếu, chị không thể dạy học được, phải nằm liệt trên giường. Thời gian ngột ngạt trong căn phòng 10 mét vuông, nhờ gợi ý của người dì, Bích Lan đã tìm thấy một con đường mới, đó là dịch sách. Có thể nói, từ việc dịch sách Bích Lan đã nhìn thấy những "vì sao" một cách rõ nét nhất.

Chia sẻ về công việc của mình, Bích Lan cho biết: “Khi mới bước vào con đường dịch sách, tôi đã nghĩ rằng: Liệu có NXB nào lại yên tâm khi giao một cuốn sách cho một người mới chỉ học đến lớp 8 hay không?”
Nhưng Bích Lan đã không ngừng cố gắng để chứng tỏ khả năng của mình. Chị coi việc dịch sách là lẽ sống, nếu đã là lẽ sống thì sẽ không thấy công việc vất vả, không bao giờ kêu ca, mà chỉ có niềm hạnh phúc. “Tôi đã reo lên sung sướng khi được dịch cuốn sách của Nick, niềm hạnh phúc đó thật lớn lao”, Bích Lan không giấu nổi xúc động.

Bích Lan không ngừng học hỏi và luôn quan niệm: “Điều quan trọng nhất hạnh phúc là chính mình. Lúc không đọc sách là lúc mình thấy bất hạnh và trống rỗng nhất”. Không ngừng học tập là bí quyết thành công của Bích Lan trên con đường dịch thuật: "Dịch thuật phải đòi hỏi am hiểu kiến thức văn hóa cao, nhưng tôi không thể đi được. Tôi đã từng ước ao được đặt chân đến Ấn Độ đến mức còn thấy được cả mùi Ấn Độ, đó là mùi cà ri trộn lẫn với mọi thứ khi vừa xuống sân bay. Năm tuổi tôi đã nghe kịch Ấn Độ, lớn thêm một chút tôi đọc sử thi Ấn Độ. Khi dịch "Triệu phú khu ổ chuột" với nhiều đoạn có kiến trúc Ấn Độ phức tạp, tôi đã vô cùng muốn xem. Nhưng không đi được nên tôi vào youtube. Tôi đã thăm quan nước Anh, nước Mỹ, nước Ailen bằng những cách như vậy".
Dịch giả Bích Lan: "Nick và tôi có nhiều điểm chung đến mức trước khi dịch tôi cũng không thể ngờ được".
Dịch giả Bích Lan: "Nick và tôi có nhiều điểm chung đến mức trước khi dịch tôi cũng không thể ngờ được".
"Dịch truyện của Nick là một cơ duyên"
Nếu Nick Vujicic có đức tin vào Chúa trời, chính cuộc sống "không giới hạn" của anh là một bằng chứng tuyệt vời của tình yêu và niềm tin vào Thiên Chúa thì Bích Lan lại có một đức tin khác, đó chính là bản thân mình: “Tôi tin việc sống hướng thiện, cố gắng hết mình, có sự chia sẻ, luôn hướng lên phía trước thì hạnh phúc sẽ đến. Tôi luôn tâm niệm: Sống không phải để tồn tại mà là sống cho cuộc đời ý nghĩa hơn".

Nhiều người tò mò hỏi Bích Lan, động lực nào giúp chị vượt qua mọi khó khăn để vượt lên trên đáy của sự tuyệt vọng? Bích Lan cho biết: "Là tình yêu thương từ phía gia đình, nhưng nguồn lớn nhất là sức mạnh từ bên trong, là khát khao sống xứng đáng với từng giây phút hiện tại. Điều đó tạo nên sự kiên trì”.

Qua đây, Bích Lan "bật mí" về ba chìa khóa dẫn đến thành công của mình là: "Lòng yêu đời, sự kiên nhẫn, niềm tin rằng dù có thách thức đến đâu cũng không thể mạnh bằng sức mạnh của con người”.

Bìa cuốn tự truyện "Không gục gã" - Bích Lan
Bìa cuốn tự truyện "Không gục gã" - Bích Lan

Sự khắc nghiệt trong số phận của Bích Lan và Nick không thua kém gì nhau, tuy giữa hai bệnh tật khác nhau nhưng họ cùng tìm thấy những điểm chung. Bích Lan tâm sự: “First New đã mời tôi dịch cuốn tự truyện của Nick, tôi coi đó như là một cơ duyên, là lẽ đương nhiên phải xảy ra như vậy. Tôi có cảm giác cuốn sách này ra đời là là để cho tôi dịch. Nick và tôi có nhiều điểm chung đến mức trước khi dịch tôi cũng không thể ngờ được. Đó là sự chông chênh, là cảm giác mình là gánh nặng của gia đình. Những cảm giác của Nick tôi hiểu hơn ai hết. Đọc Nick tôi thấy cuộc đời của mình được quay chậm lại”.

“Thế nhưng, trước khó khăn chúng tôi cùng xác định điều đó là để cho mình trưởng thành hơn chính là điểm chung lớn nhất của tôi và Nick”, Bích Lan nhấn mạnh.

Bích Lan luôn bình thản và tin tưởng: “Sau mỗi điều không may, lại có một cơ hội mới được mở ra. Nếu tôi không bệnh, giờ này có thể tôi đang là cô giáo, giống như chị gái. Nếu tôi không bị bệnh tim, có lẽ lớp học tiếng Anh của tôi sẽ vẫn được duy trì”.

Còn Nick Vujicic, anh đã từng nói: “Từ sâu thẳm trái tim mình, tôi tin rằng cuộc đời không có bất cứ giới hạn nào hết. Cho dù những thách thức mà bạn đang phải đối mặt là gì đi nữa, cho dù những thách thức ấy có khốc liệt, nghiệt ngã đến mức nào chăng nữa, tôi cũng mong bạn hãy tin tưởng và cảm thấy như vậy về cuộc sống của chính mình…” 

Chương trình Nick đến Việt Nam vào tháng 5/2013 đang được chờ đón như một sự động viên đến hàng triệu bạn trẻ Việt, đặc biệt là những bạn đang cố gắng vượt qua mọi trở ngại trong cuộc sống bằng ý chí, nghị lực của mình. Bích Lan là một trong những người sẽ gặp Nick đầu tiên khi đón anh ở sân bay Tân Sơn Nhất.

Khi được hỏi về điều cô muốn nói đầu tiên khi gặp Nick, Bích Lan chia sẻ: “Tôi đã nói với Nick rất nhiều qua những trang sách, bằng tất cả sự tâm huyết, đồng cảm. Điều đầu tiên tôi muốn nói với Nick là: Anh hãy cảm nhận tình cảm của độc giả Việt Nam. Những điều tôi muốn nói với anh đều đã ở trong đó”.

Hiện tại Bích Lan đang sống và làm việc tại Hà Nội. Với một người bình thường, vừa học vừa làm đã là quá sức nhưng với một cô gái chỉ nặng 28 kg ngày làm việc tới 11 tiếng, một năm dịch 4 cuốn sách văn chương quả là những nỗ lực phi thường. Bích Lan mong muốn, hi vọng mọi người sẽ nghĩ về “Không gục ngã” trong lúc gặp khó khăn.

Quyên Quyên