Trong khuôn khổ Hội nghị Giáo dục đại học năm 2025 được tổ chức sáng ngày (18/9), Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức lấy ý kiến về vấn đề bỏ xét tuyển bằng học bạ.
Tại phiếu khảo sát, Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa ra hai phương án là bỏ hoặc tiếp tục xét tuyển bằng kết quả học tập bậc trung học phổ thông (học bạ).
Theo đại diện một số cơ sở giáo dục đại học, trong bối cảnh việc xét điểm học bạ còn nhiều bất cập, có thể tiến tới loại bỏ một phần, hoặc hoàn toàn phương án này.
Còn sự thiếu đồng nhất trong đánh giá và cho điểm học bạ ở các địa phương
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Thắng - Trưởng phòng Phòng Đào tạo, Trường Đại học Bách khoa, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, nguyên tắc tuyển sinh là đúng đối tượng, phù hợp với định hướng chiến lược, tầm nhìn và sứ mệnh của trường đại học.
Đối với các chương trình đào tạo theo hướng được đất nước giao trọng trách đào tạo nhân tài, việc tuyển chọn cần phải thực hiện nghiêm túc, đo năng lực đầu vào cẩn trọng, để tìm được đúng nguồn đầu vào tốt và phù hợp.
Còn với các chương trình đào tạo theo hướng ứng dụng, việc cung cấp lượng lớn nguồn nhân lực, nguồn đầu vào nên đánh giá theo hướng đủ năng lực tiếp nhận kiến thức và kỹ năng bậc đại học để trở thành nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường,
Vì vậy, tuyển sinh cần phép đo phù hợp với mục tiêu tuyển sinh. Trong khi đó, việc tuyển sinh riêng bằng học bạ chỉ đáp ứng một phần phép đo đầu vào. Mặc dù kết quả học bạ thể hiện cả quá trình phấn đấu của học sinh trung học phổ thông, nhưng không đồng nhất và khó đối sánh chung.
Về khía cạnh đánh giá học tập, khi mức độ đánh giá không quá khắt khe, thì không có khả năng phân biệt được chất lượng đầu vào của sinh viên. Đồng thời, khi không có đối sánh độc lập, khả năng sử dụng kết quả học bạ để xét tuyển cũng sẽ không có độ tin cậy cao.
Do đó, việc dùng riêng phương thức xét điểm học bạ dành cho các chương trình đào tạo nhân tài là không phù hợp. Để tuyển sinh công bằng, hiệu quả, cần thêm các thông số điều hoà nếu dùng kết quả học bạ để xét tuyển đại học.
Còn theo Thạc sĩ Đàm Minh Anh - Phó trưởng phòng Phòng Đào tạo Trường Đại học Sư phạm, Đại học Đà Nẵng, trong những năm gần đây, các cơ sở giáo dục sử dụng đa dạng các phương thức tuyển sinh, trong đó có phương thức xét tuyển bằng điểm học bạ. Việc này đã tạo được nhiều thuận lợi cho thí sinh khi giảm được áp lực thi cử và tăng cơ hội trúng tuyển.
Tuy nhiên, thực tế triển khai phương thức xét tuyển học bạ còn phát sinh một số vấn đề còn bất cập. Trong đó, việc đánh giá kết quả học tập trung học phổ thông của các trường, địa phương, vùng miền chưa đồng nhất, dẫn đến gặp khó khăn để đánh giá được chính xác năng lực của thí sinh khi có cùng mức điểm xét tuyển vào các ngành đào tạo.
Khi đánh giá chưa có được chuẩn chung, sẽ khó có được sự công bằng tuyệt đối trong việc xét tuyển cho các thí sinh.
Vì vậy, việc xem xét bỏ phương thức này với vai trò là phương thức xét tuyển chính là cần thiết để đảm bảo sự công bằng và chất lượng trong tuyển sinh.
Thầy Minh Anh cũng cho biết thêm, năm 2025 điểm học bạ cao hơn khi đối sánh với điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông, trong đó ở một số tỉnh, thành, khu vực có sự chênh lệch lớn. Điều này đã phản ảnh thực trạng của việc chưa đồng nhất việc đánh giá kết quả học tập cho học sinh.
Vì vậy, việc không sử dụng học bạ là phương thức chính để xét tuyển sẽ góp phần giảm áp lực giữ điểm số cho học sinh trong 3 năm học trung học phổ thông, thúc đẩy được việc đồng nhất và chuẩn hóa công tác đánh giá kết quả học tập của học sinh. Bởi khi áp lực điểm số không còn nhiều, thì việc đánh giá sẽ phản ánh trọn vẹn và chính xác năng lực của từng học sinh.
Song, cần phải có nghiên cứu đánh giá kỹ lưỡng phương án thay thế xét tuyển bằng điểm học bạ hoặc lộ trình thay đổi phù hợp để vừa giải quyết được những hạn chế, vừa tránh gây xáo trộn đột ngột đối với học sinh, phụ huynh cũng như các cơ sở giáo dục.
Cùng chung quan điểm, Thạc sĩ Cù Xuân Tiến - Trưởng phòng Tuyển sinh và Công tác sinh viên, Trường Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, điểm học bạ giữ vai trò nhất định, nhưng không nên là yếu tố quyết định trong xét tuyển đại học.
Điểm trung bình học bạ thường cao hơn đáng kể so với điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông, dẫn tới sự chênh lệch lớn giữa các tỉnh thành. Điều này cho thấy phương án xét tuyển học bạ có thể không phản ánh đúng năng lực thực chất của học sinh, tạo nên sự thiếu công bằng.
Đồng thời, chất lượng sinh viên đầu vào các của trường đại học có thể không đồng đều khi một số sinh viên đỗ đại học bằng học bạ với điểm số cao, nhưng khi bước vào giảng đường, lại lộ rõ lỗ hổng kiến thức.
Vì vậy, các trường đại học không nên phụ thuộc quá nhiều vào điểm học bạ trong xét tuyển. Thay vào đó, nên giảm tỉ trọng của học bạ trong phương thức xét tuyển và kết hợp với các phương thức khác để đảm bảo tính khách quan và hiệu quả.
Thầy Tiến cũng cho biết thêm, trong năm vừa qua, Trường Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh đã sử dụng phương thức xét tuyển bằng học bạ theo đề án chung của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. Phương thức này được nhà trường áp dụng riêng cho các học sinh thuộc các trường chuyên, trường năng khiếu trên cả nước.
Theo định hướng chung của Bộ Giáo dục và Đào tạo, dự kiến vào năm 2026, trường sẽ có những điều chỉnh nhất định trong phương thức xét tuyển để phù hợp với quy định của Bộ và Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh.
Cần có giải pháp đi kèm nếu quyết định bỏ xét tuyển học bạ
Theo thầy Đàm Minh Anh, nếu bỏ xét tuyển học bạ, cần có giải pháp đi kèm nhằm đảm bảo được chất lượng đầu vào trong công tác tuyển sinh, đánh giá và lựa chọn được thí sinh có năng lực toàn diện. Đồng thời, nên đồng bộ về điều chỉnh, thay thế, bổ sung các phương án và cách thức tuyển sinh.
Trước hết, cần tiếp tục duy trì kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông như là thước đo chuẩn hóa, có tính nền tảng trong công tác tuyển sinh. Mặt khác, nội dung và cấu trúc đề thi cũng như công tác coi hay chấm thi cần được được điều chỉnh, cập nhật theo hướng chuẩn hóa và phân hóa rõ rệt để phản ánh chính xác năng lực học sinh.
Đối với các ngành đào tạo có tính đặc thù, chẳng hạn như nhóm nghệ thuật - thể thao, cần kết hợp kết quả kỳ thi chung với các bài thi năng khiếu chuyên biệt nhằm đánh giá đúng tố chất, khả năng và sự phù hợp của thí sinh với ngành học.
Việc bỏ phương thức xét tuyển bằng học bạ không đồng nghĩa với việc loại bỏ kết quả học tập ở bậc trung học phổ thông, mà có thể ghi nhận thành tích học tập của học sinh như: duy trì kết quả tốt qua nhiều năm, đạt giải trong các kỳ thi, cuộc thi,… dưới dạng tiêu chí ưu tiên hoặc điểm thưởng trong xét tuyển. Song, các tiêu chí ưu tiên này phải có tiêu chí và minh chứng rõ ràng, minh bạch.
Trong khi đó, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Thắng cho rằng, để tuyển sinh một cách hiệu quả và chất lượng, các trường cần có một bộ đo hợp lý, công bằng cho các thí sinh.
Nếu chỉ dùng phương án xét tuyển học bạ là không đủ để đánh giá năng lực thực sự, còn nếu chỉ dùng riêng điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông, sẽ dẫn tới khả năng học lệch của học sinh. Mặc dù các kỳ thi đánh giá năng lực của một số đại học trên cả nước đã chứng minh được năng lực của học sinh, nhưng vẫn còn thiếu yếu tố về quá trình học tập phổ thông, cũng như các thành tích cá nhân vượt trội khác.
Vì vậy, thay vì chỉ dùng phương án xét tuyển học bạ, để tuyển sinh đạt chất lượng và hiệu quả cao, việc hình thành một phương pháp đo chung, đánh giá toàn diện, đối sánh được là rất cần thiết trong bối cảnh giáo dục hiện nay.
Thầy Thắng cũng cho biết thêm, đối với Trường Đại học Bách khoa, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, nhà trường đã tiên phong sử dụng phương thức đánh giá tổng hợp từ năm tuyển sinh 2022. Phương thức này bao gồm: năng lực học tập tổng hợp, thành tích cá nhân, hoạt động văn - thể - mỹ và các đóng góp của học sinh với cộng đồng. Trong đó, năng lực học tập của học sinh xét từ kết quả thi kỳ thi Đánh giá năng lực của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh với trọng số cao nhất, xét cùng điểm thi tốt nghiệp trung học phổ thông và điểm học bạ. Kết quả học tập của các sinh viên được theo dõi liên tục để có thể đối sánh và cập nhật công thức tính tổng hợp.
