Trước thềm năm học mới 2025-2026, nhu cầu mua sách giáo khoa của học sinh tăng vọt. Một nỗi lo khác là vấn nạn sách lậu, sách giả, sách in mờ, sai sót nội dung đang âm thầm len lỏi vào thị trường thông qua các sàn thương mại điện tử hoặc những điểm bán nhỏ lẻ không rõ nguồn gốc. Những cuốn sách này không chỉ ảnh hưởng đến quá trình học tập của học sinh mà còn gây thiệt hại cho các đơn vị xuất bản uy tín.
Vì vậy làm sao mua đúng, tránh được sách giả tràn lan đang là vấn đề nhiều phụ huynh học sinh quan tâm.
Danh sách lựa chọn sách giáo khoa được công bố sớm để phụ huynh chủ động chuẩn bị
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, thầy Huỳnh Văn Mến – Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Lấp Vò 3 (xã Tân Khánh Trung, tỉnh Đồng Tháp) chia sẻ, ngay từ cuối năm học trước, nhà trường đã thông tin bằng phiếu báo kèm theo thư mời hội nghị cha mẹ học sinh cuối năm về tình hình môn học, bộ sách giáo khoa, nhà xuất bản của từng môn theo phương án dạy học của trường để cha mẹ học sinh nắm về sách giáo khoa của con em mình trong năm học tiếp theo.
Đối với học sinh đầu cấp, trong tháng 7, nhà trường tập trung học sinh để tư vấn chương trình học cho học sinh đăng ký phương án học tập, các môn tự chọn và công bố danh mục sách giáo khoa để học sinh và cha mẹ học sinh biết.
Trong quá trình triển khai công tác chuẩn bị cho năm học mới, nhờ chủ động ngay từ cuối năm học trước, nhà trường đã kịp thời lên kế hoạch trang bị sách giáo khoa cho học sinh, đảm bảo đầy đủ về số lượng và đúng chất lượng.
Đối với những trường hợp học sinh tự mua sách giáo khoa từ bên ngoài, nhà trường chủ động khuyến cáo phụ huynh chỉ nên mua tại các đại lý, nhà sách, văn phòng phẩm uy tín trên địa bàn.
Đồng thời, nhà trường cũng giới thiệu các địa chỉ tin cậy như Công ty Sách và Thiết bị trường học của tỉnh, nhà xuất bản hoặc đại lý phân phối chính thức của nhà xuất bản, nhằm đảm bảo học sinh được tiếp cận với sách thật, sách chuẩn, tránh rủi ro mua phải sách lậu, sách giả trôi nổi trên thị trường. Đây cũng là một trong những biện pháp thiết thực nhằm phòng tránh tình trạng sách giả, sách kém chất lượng xuất hiện trong môi trường học đường.
Ngoài ra, để đảm bảo nguồn cung sách giáo khoa chính thống, chất lượng, nhà trường đã phối hợp chặt chẽ với Ban đại diện cha mẹ học sinh liên hệ trực tiếp với các đơn vị có pháp nhân rõ ràng, có uy tín trong ngành phát hành sách. Điều này không chỉ góp phần bảo vệ quyền lợi học tập của học sinh mà còn là giải pháp lâu dài trong công tác phòng chống sách giáo khoa giả tại trường học.
Mặt khác, nhà trường cũng thông tin cho học sinh và cha mẹ học sinh biết về vấn đề mua sách giáo khoa đảm bảo chất lượng, cách nhận biết sách lậu, sách giả để khi tự mua có thể kiểm tra và quyết định mua. Bởi nếu phụ huynh, học sinh mua phải một cuốn sách giả sẽ không chỉ kém chất lượng về hình thức như chữ in và hình vẽ mờ, nhòe mà còn ảnh hưởng đến chất lượng học tập nếu nội dung không đúng hoặc không được cập nhật so với bản gốc.
Còn theo thầy Hoàng Quang Cẩn – Hiệu trưởng Trường Tiểu học và Trung học cơ sở A Ngo (xã La Lay, tỉnh Quảng Trị), nhà trường hiện chưa gặp tình trạng phụ huynh hay học sinh phản ánh về việc mua phải sách giáo khoa giả, sách lậu. Tuy nhiên, nếu phát hiện tình trạng có sách giả, sách lậu, trường sẽ thu hồi và báo lại với cơ quan chức năng để xử lý.
Là trường ở vùng có điều kiện kinh tế còn khó khăn, nhà trường luôn cố gắng đảm bảo sách giáo khoa cho học sinh để các em có đủ những đầu sách tối thiểu cho năm học mới.
Nhà trường cũng hỗ trợ học sinh đăng ký mua sách giáo khoa, được cung cấp bởi đơn vị uy tín là Công ty cổ phần Sách và Thiết bị Trường học Quảng Trị, ngoài ra còn có các mạnh thường quân giúp đỡ, ủng hộ sách cho học sinh.
Theo thầy Cẩn, để tăng độ "uy tín", sách giả cũng có thể được trà trộn cùng sách thật tại các cửa hàng nhỏ lẻ, hoặc các hội chợ sách tự phát. Sách giả thường sẽ có nét chữ đậm, đôi khi nhoè hơn sách thật, vì sách giả copy lại bản in từ sách thật. Một số cuốn thậm chí còn thiếu trang, sai nội dung hoặc lỗi chính tả trầm trọng, gây ảnh hưởng lớn đến quá trình học tập của học sinh.
Sách in lậu thường in ấn kém chất lượng hơn sách thật, sử dụng giấy in chất lượng thấp, không sử dụng các công nghệ in đặc biệt. Điều này làm giảm hứng thú học tập của học sinh, gây khó khăn trong quá trình học tập do nội dung không chính xác hoặc không đầy đủ. Do đó, phụ huynh và học sinh cần cảnh giác khi mua sách, nên ưu tiên chọn mua tại các nhà sách uy tín, đại lý được ủy quyền hoặc qua kênh phân phối chính thức của nhà xuất bản, trong đó có các nhà sách thuộc hệ thống phân phối chính thức của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.
Trường học chủ động tuyên truyền, hướng dẫn phụ huynh, học sinh cách phân biệt sách giả
Để tránh tình trạng mua nhầm sách giả, sách lậu đang trôi nổi trên thị trường, thầy Huỳnh Văn Mến cho rằng, nhà trường đã triển khai khuyến nghị phụ huynh học sinh cần đặc biệt cẩn trọng và chủ động tìm hiểu thông tin liên quan đến sách giáo khoa trước năm học mới. Theo đó, cha mẹ học sinh nên được tư vấn đầy đủ về danh mục sách giáo khoa theo chương trình mà con em mình theo học, cũng như phương thức cung ứng sách chính thống.
Nhà trường khuyến khích phụ huynh đăng ký mua sách thông qua Ban đại diện cha mẹ học sinh của lớp hoặc của trường. Đây là cách làm phổ biến hiện nay nhằm đảm bảo học sinh nhận được sách đúng chuẩn, đầy đủ và chất lượng từ các nhà xuất bản hoặc đơn vị phát hành được ủy quyền. Việc mua theo hình thức tập thể còn giúp tiết kiệm thời gian, công sức và giảm nguy cơ mua phải hàng giả, hàng lậu.
Trong trường hợp tự mua lẻ, phụ huynh nên tìm đến các nhà sách lớn, các điểm cung ứng sách giáo khoa có pháp nhân rõ ràng, được công bố chính thức bởi nhà xuất bản hoặc sở giáo dục địa phương. Tuyệt đối không nên mua sách từ các nơi không rõ nguồn gốc, hoặc qua mạng xã hội khi không xác minh được độ tin cậy của người bán.
Bên cạnh các khuyến nghị cụ thể, nhà trường cũng nhấn mạnh những tác hại và ảnh hưởng nghiêm trọng của sách giáo khoa giả đối với quá trình học tập của học sinh, như: nội dung sai lệch, thiếu trang, chất lượng in kém dễ gây nhầm lẫn, ảnh hưởng đến việc tiếp thu kiến thức.
Việc nâng cao nhận thức cho phụ huynh và học sinh về vấn đề này không chỉ giúp đảm bảo việc sử dụng sách giáo khoa thật mà còn góp phần xây dựng môi trường giáo dục lành mạnh, nâng cao chất lượng học tập và ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực xuất bản.
Còn theo thầy Hoàng Quang Cẩn, chỉ khi có sự chung tay của nhà trường, phụ huynh, các đơn vị phát hành và cơ quan quản lý, tình trạng sách giáo khoa giả, sách in lậu len lỏi vào môi trường học đường mới từng bước được kiểm soát, góp phần bảo vệ quyền lợi học tập chính đáng của học sinh, nhất là học sinh vùng khó khăn.
Còn với nhà trường, ban giám hiệu cũng như giáo viên cần tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho học sinh và phụ huynh về tác hại của việc sử dụng sách giả đối với chất lượng học tập. Thông qua các buổi họp phụ huynh, bảng tin trường học hoặc kênh liên lạc trực tuyến, nhà trường nên hướng dẫn cách nhận diện sách thật – sách giả, đồng thời cung cấp danh sách các nhà xuất bản, đại lý phát hành sách giáo khoa uy tín để phụ huynh dễ dàng tiếp cận.
Bên cạnh đó, nhà trường cần khuyến khích phụ huynh chỉ mua sách từ những nguồn phân phối chính thống, tránh đặt mua từ các trang mạng xã hội, hội chợ sách lưu động không có uy tín.
Việc này không chỉ bảo vệ quyền lợi học tập của học sinh mà còn góp phần ngăn chặn tình trạng in lậu, vi phạm bản quyền trong lĩnh vực xuất bản. Khi mỗi phụ huynh trở thành một “người tiêu dùng thông thái”, cùng đồng hành với nhà trường và xã hội, môi trường giáo dục sẽ dần trở nên lành mạnh, chất lượng học tập được đảm bảo hơn.
