Phó Thủ tướng định hướng đổi mới mô hình trường chuyên theo hướng vừa rộng vừa sâu

Tham dự buổi lễ có Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Thành Long cùng đại diện lãnh đạo một số bộ, ban, ngành Trung ương, địa phương và Hà Nội; lãnh đạo Đại học Quốc gia Hà Nội; đông đảo các thế hệ nhà giáo, học sinh, phụ huynh các khối Chuyên Tổng hợp và Trường Trung học Phổ thông Chuyên Khoa học Tự nhiên.

Phó Thủ tướng lưu ý 5 nội dung với ngôi trường chuyên lâu đời nhất

Phát biểu tại Lễ kỷ niệm, Phó Thủ tướng Lê Thành Long gửi tới toàn thể các thế hệ thầy cô giáo, học sinh Trường Trung học phổ thông Chuyên Khoa học Tự nhiên, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội lời chúc mừng tốt đẹp nhất.

Phó Thủ tướng nhắc lại, ngày 14/9/1965, trong tình thế cam go, khốc liệt của cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, thống nhất đất nước, lớp chuyên Toán đặc biệt đầu tiên với 38 học sinh của Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội đã ra đời tại tỉnh Thái Nguyên với mục đích dạy học sinh có năng khiếu về Toán học.

Theo Phó Thủ tướng Lê Thành Long, điều này thể hiện định hướng, tầm nhìn chiến lược của Đảng, Nhà nước trong việc chủ động chuẩn bị từ sớm, từ xa công tác đào tạo tài năng trẻ về Toán học và khoa học công nghệ; đồng thời, là dấu mốc lịch sử đối với việc hình thành và phát triển hệ thống trường trung học phổ thông chuyên trên cả nước.

Nhìn lại 60 năm qua, bằng sự nỗ lực, quyết tâm, cống hiến của các thế hệ thầy giáo, cô giáo và học sinh, Trường Chuyên Tổng hợp – Khoa học Tự nhiên "đã vượt qua những khó khăn, thử thách, không ngừng phát triển".

Theo Báo cáo của trường, trường đã đạt được những thành tích hết sức quan trọng, nổi bật như: Từ chỗ chỉ có 1 lớp chuyên Toán với 38 học sinh, nay trường đã phát triển với 5 khối chuyên và hơn 1.800 học sinh; cơ sở vật chất được quan tâm đầu tư tương đối khang trang, sạch đẹp, hiện đại, đáp ứng nhu cầu dạy và học.

Nhiều thế hệ học sinh của trường là học sinh giỏi Toán học, Tin học, Vật lý, Hóa học, Sinh học và Trí tuệ nhân tạo, giành nhiều huy chương, giải thưởng cấp quốc gia và quốc tế (giành 79 trên tổng số 198 huy chương Vàng của cả nước); nhiều thế hệ học sinh Chuyên Tổng hợp – Khoa học Tự nhiên đã trở thành những nhà khoa học xuất sắc, doanh nhân thành đạt, góp một phần công sức, trí tuệ vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Phó Thủ tướng biểu dương và chúc mừng những thành tích rất xuất sắc của các thế hệ thầy và trò Trường Chuyên Tổng hợp – Khoa học Tự nhiên trong suốt chặng đường 60 năm qua, đóng góp thiết thực và công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng và phát triển đất nước.

Bước vào giai đoạn phát triển mới, đất nước ta có những cơ hội, thuận lợi nhưng cũng phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức, nhất là những tiến bộ vượt bậc của khoa học công nghệ đã và đang tác động sâu rộng tới mọi lĩnh vực. Phó Thủ tướng nhấn mạnh, trong bối cảnh đó, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao được xác định là một trong ba đột phá chiến lược, là yếu tố then chốt quyết định tương lai phát triển của đất nước.

Vừa qua, Bộ Chính trị đã ban hành nhiều quyết sách quan trọng, đột phá, trong đó có Nghị quyết số 57 về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đối số quốc gia và Nghị quyết số 71 về phát triển giáo dục và đào tạo; qua đó, tiếp tục khẳng định quan điểm giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu; xác định nguồn nhân lực chất lượng cao, nhân tài khoa học, công nghệ là động lực và lợi thế cạnh tranh của đất nước.

Kế thừa những tinh hoa của các khối Chuyên Tổng hợp trước đó, Trường Trung học phổ thông Chuyên Khoa học Tự nhiên có rất nhiều thế mạnh, lợi thế so với các trường trung học phổ thông chuyên khác và các trường trung học phổ thông trên cả nước. Đồng thời, là trường trung học phổ thông chuyên lâu đời nhất với đội ngũ thầy cô giáo chuyên môn cao, tâm huyết, sáng tạo, yêu nghề; các em học sinh thông minh, cần cù, ngoan ngoãn. Với nền tảng đó, thời gian tới, Phó Thủ tướng đề nghị Nhà trường tiếp tục thực hiện tốt các định hướng phát triển đã đề ra, đồng thời lưu ý thêm một số nội dung.

Đổi mới mạnh mẽ mô hình giáo dục theo hướng vừa rộng, vừa sâu: vừa tạo điều kiện cho nhiều học sinh tiếp cận với giáo dục chất lượng cao, vừa là khích lệ, bồi dưỡng những học sinh đặc biệt xuất sắc.

Lồng ghép linh hoạt các hoạt động song hành để giáo dục về truyền thống yêu nước, lòng tự hào, lịch sử, văn hóa của dân tộc; có trách nhiệm cao với cộng đồng, sẵn sàng cống hiến, đổi mới sáng tạo, dám nghĩ, dám làm trước những thách thức mới.

Tiếp tục đa dạng hóa các hoạt động ươm mầm tài năng thông qua các hoạt động nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo, các hoạt động thể dục thể thao, nghệ thuật, định hướng nghề nghiệp, chú trọng công tác giáo dục nhân cách cho học sinh.

"Các thầy giáo, cô giáo của trường cần tiếp tục phát huy truyền thống 60 năm vẻ vang cùng những thành tích đã đạt được; luôn giữ trong mình ngọn lửa yêu nghề; đồng hành, kiến tạo cho học sinh một môi trường tốt để học tập, rèn luyện trong hành trình trưởng thành và chinh phục đỉnh cao.

Các em học sinh hãy luôn tự hào được học tập và rèn luyện dưới mái trường Trung học phổ thông Chuyên Khoa học Tự nhiên; cố gắng, siêng năng học tập và rèn luyện, chuẩn bị hành trang trưởng thành, lập nghiệp, trở thành những nhà khoa học, những bác sĩ, kỹ sư, nhà quản lý, doanh nghiệp, góp sức vào sự nghiệp phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới", Phó Thủ tướng Lê Thành Long nhắn nhủ.

Nhân dịp này, Phó Thủ tướng Lê Thành Long đề nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo, Trường Đại học Quốc gia Hà Nội, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên: Nghiên cứu, có giải pháp đổi mới mô hình trường trung học phổ thông chuyên theo hướng vừa rộng và sâu, tạo cơ sở, nền tảng cho hệ thống các trường trung học phổ thông chuyên phát triển; nghiên cứu xây dựng Đề án phát hiện và đào tạo, bồi dưỡng tài năng trẻ Việt Nam; ươm mầm gắn với đào tạo tài năng từ bậc phổ thông đến bậc tiến sĩ; ưu tiên đầu tư nguồn lực, kinh phí thỏa đáng để nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị học tập, phòng thí nghiệm, hệ thống các phòng chức năng cho Trường trung học phổ thông Chuyên Khoa học Tự nhiên xứng tầm với ngôi trường trung học phổ thông số 1 của cả nước; có cơ chế, chính sách ghi nhận, tôn vinh xứng đáng đối với thầy cô giáo và học sinh đạt được những thành tích xuất sắc.

Cần sớm có các cơ chế, chính sách hỗ trợ vượt trội cho các trường THPT chuyên thuộc các đại học

Phát biểu tại buổi lễ, Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội Hoàng Minh Sơn bày tỏ niềm tin rằng, Trường trung học phổ thông Chuyên Khoa học Tự nhiên sẽ tiếp tục là nơi ươm mầm nhân tài, là điểm tựa để trí tuệ Việt Nam vươn xa, góp phần xây dựng đất nước ngày càng phát triển, hùng cường.

Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội cho hay, chúng ta đang sống trong một thời đại với những biến đổi sâu sắc chưa từng có. Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, kinh tế số, xã hội số và trí tuệ nhân tạo đang đặt ra những yêu cầu, thách thức mới đối với giáo dục và đào tạo, đặc biệt là đào tạo nhân tài.

Trong bối cảnh đó, sự ra đời của Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo là cơ hội đặc biệt, chưa từng có đối với ngành Giáo dục và Đào tạo, các cơ sở giáo dục trong đó có Đại học Quốc gia Hà Nội và các trường trung học phổ thông của Đại học Quốc gia Hà Nội.

Thực hiện Nghị quyết 71, Đại học Quốc gia Hà Nội sẽ tiếp tục chỉ đạo và hỗ trợ toàn diện để Trường trung học phổ thông Chuyên Khoa học Tự nhiên tiếp tục khẳng định vai trò tiên phong, đi đầu trong đổi mới theo 3 định hướng như sau:

Đổi mới mô hình giáo dục, chuyển mạnh từ giáo dục chuyên theo từng môn học sang chuyên khối STEM/STEAM, kết hợp hài hòa giữa giáo dục toàn diện với giáo dục chuyên sâu, tập trung ươm mầm nhân tài khoa học, công nghệ, để đất nước có được không chỉ nhiều nhà khoa học xuất sắc, mà còn có nhiều chuyên gia công nghệ, các nhà quản lý tài năng trong lĩnh vực công nghệ.

Đổi mới mạnh mẽ phương pháp giáo dục theo hướng phát triển năng lực tự học, tư duy độc lập, sáng tạo; gắn với nghiên cứu, thực tiễn và áp dụng các hình thức đánh giá khách quan, trung thực. Đẩy mạnh tích hợp công nghệ tiên tiến, năng lực số và trí tuệ nhân tạo trong dạy học và hoạt động trải nghiệm, giúp học sinh sớm hình thành tư duy công nghệ, sáng tạo và khả năng thích ứng.

Xây dựng môi trường học tập hiện đại, quốc tế hóa; đưa tiếng Anh trở thành ngôn ngữ tự nhiên trong học tập, đồng thời mở rộng sang ngôn ngữ khu vực để tăng cường giao lưu quốc tế. Phát triển đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý trình độ cao, đủ năng lực giảng dạy bằng tiếng Anh, ứng dụng công nghệ và làm chủ xu thế giáo dục toàn cầu.

Để thực hiện tốt được những định hướng này, Đại học Quốc gia Hà Nội kiến nghị Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng các Bộ, ngành quan tâm:

Một là, sớm có các cơ chế, chính sách hỗ trợ vượt trội cho các trường trung học phổ thông chuyên thuộc các đại học, coi đây là nhiệm vụ trọng điểm để ươm tạo và phát triển nguồn nhân tài quốc gia trong các lĩnh vực STEM/STEAM, trước hết là các cơ chế, chính sách đặc biệt cho học sinh và đội ngũ giáo viên các trường chuyên, trường năng khiếu.

Hai là, có chính sách đầu tư chiến lược, dài hạn cho các trường trung học phổ thông chuyên thuộc các đại học, gắn kết với chiến lược quốc gia về phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, nhất là trong lĩnh vực công nghệ, trí tuệ nhân tạo và đổi mới sáng tạo.

Ngôi trường sở hữu bốn trụ cột thành công

Tại buổi lễ, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Vũ Lương, Chủ tịch Hội đồng khoa học và Đào tạo của trường, có dịp "kể về ngôi trường mình".

Năm 1965, lớp chuyên Toán đặc biệt được thành lập, gồm 38 học sinh tại khu sơ tán Thái Nguyên, Đại học Tổng hợp. Đây là mô hình giáo dục chuyên đầu tiên của cả nước, có nhiệm vụ phát hiện, bồi dưỡng học sinh có năng khiếu nổi bật về Toán học. Từ lớp chuyên Toán đặc biệt, hệ thống trường trung học phổ thông chuyên trên cả nước được hình thành.

Khi đã có nền tảng là khối chuyên Toán, các khối chuyên Vật lý, Hóa học, Sinh học, Toán - Tin lần lượt ra đời từ năm 1985 đến 1998, sau sáp nhập thành Trường Trung học phổ thông chuyên Khoa học Tự nhiên vào năm 2010. Thầy Lương là hiệu trưởng đầu tiên.

"Một điều đặc biệt là từ khi thành lập đến nay, qua nhiều giai đoạn phát triển, trường chúng ta luôn được đầu tư ít nhất và chưa có chính sách ưu tiên thật đặc biệt nào trong đào tạo học sinh giỏi, nhưng chúng ta vẫn rất hạnh phúc", thầy Lương chia sẻ.

Dẫn lại câu hỏi của nhiều người, rằng vì sao trường chuyên Tổng hợp "nghèo mà hàng năm vẫn đạt thành tích cao nhất nước", thầy Lương cho biết lý do là trường sở hữu bốn trụ cột thành công mà "mọi trường khác luôn mơ ước".

Đầu tiên là ngôi trường cần nhiều thầy giáo giỏi: Theo thầy Lương, do Trường Trung học phổ thông Chuyên Khoa học Tự nhiên được đặt trong Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội và nay là Trường Đại học Khoa học Tự nhiên nên các em học sinh được học trực tiếp từ các nhà khoa học đầu ngành. Tiếp theo Chuyên Toán là Chuyên Lý (1985), Chuyên Hóa (1992), Chuyên Tin (1993), Chuyên sinh (1998) đã trở thành các cơ sở đào tạo học sinh giỏi thành công nhất cả nước. Chúng ta luôn ghi nhớ và chân thành cảm ơn những người thầy kính trọng như: thầy Lê Văn Thiêm; thầy Hoàng Tụy; thầy Phan Đức Chính; thầy Hoàng Hữu Đường; thầy Nguyễn Duy Tiến; thầy Lê Đình Thịnh; thầy Phạm Tấn Dương; thầy Nguyễn Xuân Khang;..

Hai là có học sinh có năng lực tốt: Khác hẳn các trường khác, Trường Trung học phổ thông Chuyên Khoa học tự nhiên được tuyển chọn từ những học sinh giỏi trên cả nước, nên các em rất giỏi và các em cũng luôn tự hào với Logo HSGS trên áo của mình – dịch là “Học sinh Giỏi sẵn”. Cụ thể:

Học sinh trường Chuyên Khoa học tự nhiên đã giành được 249 huy chương trên tổng số 770 huy chương của cả nước trong các Kỳ thi quốc tế chiếm 32% của các nước. Trong đó có 79 huy chương vàng trên tổng số 198 huy chương vàng của cả nước chiếm 40%.

Đặc biệt có 10 học sinh Việt Nam tham dự thi Olympic Toán quốc tế được điểm tuyệt đối 42/42 thì có 06 học sinh của Trường Trung học phổ thông Chuyên Khoa học tự nhiên;

Có 09 học sinh Việt Nam giành được 2 huy chương vàng liên tiếp trong các kỳ thi Olympic Toán quốc tế thì có 06 học sinh của Trường Trung học phổ thông chuyên Khoa học tự nhiên.

Em Ngô Quý Đăng – học sinh Trường Trung học phổ thông Chuyên Khoa học tự nhiên là học sinh lớp 10 duy nhất tính đến hiện nay giành huy chương vàng Toán quốc tế;

Em Võ Hoàng Hải – học sinh Trường Trung học phổ thông Chuyên Khoa học tự nhiên cũng là học sinh lớp 10 duy nhất của Việt Nam giành Huy chương Vàng Olympic Vật Lý quốc tế, và là một trong 06 học sinh của Việt Nam giành được 2 Huy chương vàng Vật lý quốc tế liên tiếp;

Cả 2 học sinh Việt Nam giành được 2 Huy chương vàng Olympic Tin học Quốc tế liên tiếp đều là học sinh chuyên Khoa học tự nhiên.

Chỉ có Chuyên Tổng hợp – Khoa học tự nhiên là đơn vị duy nhất chiếm toàn bộ đội tuyển Việt Nam tham dự Quốc tế (3 lần đội tuyển Tin học năm 2003, 2015, 2024 và 1 lần đội tuyển Vật lý năm 1999).

Cả 3 học sinh Việt Nam giành được Huy chương vàng Olympic Hóa học Quốc tế đều là học sinh chuyên tổng hợp – Khoa học tự nhiên.

Ba là, có chương trình đào tạo tiên tiến và cách tổ chức, quản lý giáo dục khoa học và hiệu quả: Thầy Lương đánh giá, chính vì nhiệm vụ đào tạo các học sinh năng khiếu Khoa học tự nhiên nên chương trình đào tạo của trường luôn được cập nhật, bổ sung. Có lẽ nhờ cách đào tạo này mà nhà trường có thể phát huy tối đa năng lực của học sinh, giáo viên giành được thành công rực rỡ.

Bốn là, truyền thống hiếu học: Nhiều thế hệ học sinh của Trường Chuyên Tổng hợp – Khoa học tự nhiên đã tạo nên truyền thống tốt đẹp của trường. Thầy Lương nhắc tới Giáo sư Ngô Bảo Châu (Giải thưởng Fields năm 2010), Giáo sư Đàm Thanh Sơn (Giải thưởng Dirac 2018) là hai trong nhiều cựu học sinh đã trở thành những nhà khoa học xuất sắc tầm cỡ thế giới và nhiều cựu học sinh chuyên tổng hợp khác cũng trở thành những nhà khoa học xuất sắc.

Nhìn lại hành trình 60 năm, Tiến sĩ Lê Công Lợi - Hiệu trưởng trường chuyên Khoa học Tự nhiên, khẳng định thành tựu lớn nhất không nằm ở số lượng huy chương hay danh hiệu, mà chính là mô hình đào tạo tiên phong, hội nhập quốc tế và không ngừng đổi mới.

"Chúng ta may mắn được đứng trên vai người khổng lồ - đó là danh tiếng và di sản của 60 năm truyền thống. Mỗi thế hệ học sinh hôm nay cần nỗ lực vượt qua giới hạn của chính mình, viết tiếp những trang cổ tích mang tên Khoa học Tự nhiên", thầy Lợi nói.

Với những đóng góp trong phát hiện và bồi dưỡng tài năng, trường chuyên Khoa học Tự nhiên từng được tặng Huân chương Lao động, Huân chương Độc lập các hạng, Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới. Và tại buổi Lễ Kỷ niệm 60 năm truyền thống các khối chuyên Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội và 15 năm thành lập Trường Trung học phổ thông Chuyên Khoa học Tự nhiên, thay mặt lãnh đạo Đảng và Nhà nước, Phó Thủ tướng Lê Thành Long đã trao Huân chương Lao động hạng Nhì cho Trường Trung học phổ thông Chuyên Khoa học Tự nhiên; Huân chương Lao động hạng Nhất cho Bộ môn Chuyên Vật lý và Huân chương Lao động hạng Ba cho Bộ môn Chuyên Toán.