Liên quan tới vụ cưỡng chế đất đai đối với ông Đoàn Văn Vươn tại xã Vinh Quang, huyện Tiên Lãng (Hải Phòng), PV Báo Giáo dục Việt Nam đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Đăng Quang – Trưởng Văn phòng Luật sự Đăng Quang để làm rõ thêm một số thông tin.
“Ông Vươn và ông Quý phạm tội trong trạng thái bị kích động mạnh”
Thưa ông, vụ việc cưỡng chế đất đai với ông Đoàn Văn Vươn tại Tiên Lãng Hải Phòng đã để lại nhiều hệ lụy, một trong số đó là hai anh em ông Đoàn Văn Vươn và Đoàn Văn Quý bị truy tố tội giết người. Quan điểm của ông thế nào?
Luật sư Nguyễn Đăng Quang: Qua theo dõi quá trình diễn biến sự việc trên các phương tiện thông tin đại chúng, tôi thấy Thủ tướng Chính phủ căn cứ vào báo cáo của các bộ, ngành liên quan đến vụ cưỡng chế, cho đến nay Thủ tướng CP đã có kết luận, và một trong những ý tại kết luận này là yêu cầu địa phương khẩn trương đưa vụ án giết người, chống người thi hành công vụ ra xử lý, tuy nhiên có xem xét tới các tình tiết giảm nhẹ đối với anh em ông Vươn vì những sai phạm của chính quyền địa phương.
Tôi được biết, cơ quan điều tra đã khởi tố tội danh giết người với ông Đoàn Văn Vươn và Đoàn Văn Quý. Theo tôi, truy tố tội danh này là nặng, cần phải được xem xét giảm nhẹ đặc biệt bởi anh em ông Vươn phạm tội trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh, từ hành vi trái pháp luật của chính quyền huyện Tiên Lãng.
 |
| Đoàn Văn Vươn và Đoàn Văn Quý bị truy tố tội giết người |
Cũng đã có những tranh luận xung quanh vấn đề ông Vươn và ông Quý có bị truy tố tội chống người thi hành công vụ hay không? Quan điểm của tôi trong vụ án này là không có tội danh chống người thi hành công vụ đối với anh em và vợ con ông Vươn, vì việc cưỡng chế thu hồi đất là trái pháp luật, việc phá nhà là vi phạm pháp luật hình sự cụ thể là phạm tội hủy hoại tài sản, như vậy không thể coi là thi hành công vụ được bởi: Người thi hành công vụ phải là thi hành công vụ hợp pháp, mọi thủ tục trình tự thi hành phải đảm bảo đúng pháp luật. Tuy nhiên, trong trường hợp này, chính quyền huyện Tiên Lãng đã thu hồi đất trái pháp luật, cưỡng chế trái pháp luật, phạm tội hủy hoại tài sản… người dân bức xúc chống lại thì không bị coi là chống người thi hành công vụ, mặc dù phản ứng của họ là tiêu cực, phản ứng tiêu cực bản thân họ đã phải chịu trách nhiệm về tội giết người rồi.
Giết người và giết người trong trạng thái bị kích động mạnh khác nhau thế nào, thưa ông?
Luật sư Nguyễn Đăng Quang: Khoản 4, điều 93 Bộ luật hình sự đã ghi rõ tội cố ý giết người thì hình phạt có nhiều khung, nhưng là tội đặc biệt nghiêm trọng, và hình phạt rất nghiêm khắc, có thể từ 12-20 năm, tới chung thân và tử hình.
Tuy nhiên, giết người do tinh thần bị kích động mạnh bởi hành vi trái pháp luật của nạn nhân thì được xem xét giảm nhẹ rất nhiều, khung khởi điểm chỉ từ 6 tháng đến 3 năm tù, ở khoản 1 điều 95. Khoản 2 điều 95 xảy ra đối với giết nhiều người thì có thể bị phạt tù từ 3-7 năm. Trong trường hợp này, ông Vươn và ông Quý bị kích động quá mạnh vì hành vi trái pháp luật của một số cán bộ huyện Tiên Lãng và xã Vinh Quang.
Theo quan điểm của ông thì ông Đoàn Văn Vươn và Đoàn Văn Quý bị truy tố tội giết người theo Điều 93 BLHS hay theo Điều 95 BLHS? Mức hình phạt như thế nào?
Luật sư Nguyễn Đăng Quang: Cái này còn tùy thuộc vào kết quả điều tra có hay không có việc bàn bạc, chuẩn bị vũ khí, hung khí và hành vi phạm tội thực tế xảy ra tại hiện trường. Với quan điểm của riêng tôi, anh em ông Đoàn Văn Vươn cần phải được xem xét giảm nhẹ đặc biệt bởi việc phạm tội chưa đạt đối với tội danh giết người và phạm tội trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh do hành vi trái pháp luật của chính quyền huyện Tiên Lãng.
Ngoài ra, còn có những điểm khác cần được xem xét, đó là: nhân thân tốt, phạm tội lần đầu, từng phục vụ trong quân ngũ, khai báo thành khẩn…
“Vợ ông Vươn, ông Quý không phạm tội chống người thi hành công vụ”
Hai người vợ của ông Vươn và ông Quý là chị Nguyễn Thị Thương và Nguyễn Thị Hiền (tức Báu) cũng bị khởi tố tội chống người thi hành công vụ, nhưng cho tại ngoại. Ông nghĩ sao về quyết định khởi tố này?
Luật sư Nguyễn Đăng Quang: Cũng giống như trường hợp của ông Vươn, ông Quý thì hai người vợ này càng không phạm tội chống người thi hành công vụ. Tôi tin rằng nếu Cơ quan điều tra và Viện kiểm sát đã phê chuẩn tội danh chống người thi hành công vụ thì quá trình điều tra họ cũng sẽ thấy rằng hành vi vi phạm pháp luật của chính quyền địa phương là nguyên nhân dẫn đến hành vi chống đối của gia đình ông Vươn, từ đó sẽ chứng minh hành vi của vợ ông Vươn và ông Quý không cấu thành tội chống người thi hành công vụ.
Tôi tin Cơ quan điều tra sẽ sớm rút quyết định khởi tố tội danh chống người thi hành công vụ với chị Thương và chị Hiền. Nếu không bỏ tội danh đó các Luật sư đồng nghiệp của tôi đang bảo vệ cho gia đình ông Vươn chắc chắn họ cũng có những kiến nghị như vậy.
 |
| LS.Nguyễn Đăng Quang: Vợ ông Vươn, ông Quý không phạm tội chống người thi hành công vụ, do việc cưỡng chế là trái pháp luật |
Trong kết luận, Thủ tướng Chính phủ đã nêu rõ hành vi phá nhà của ông Vươn là trái pháp luật. Theo ông, tội hủy hoại tài sản công dân sẽ bị xử lý thế nào?
Luật sư Nguyễn Đăng Quang: Hình phạt phụ thuộc vào giá trị tài sản bị phá hủy, cụ thể là:
Người nào cố ý phá hủy tài sản của người khác từ 500.000 đồng đến dưới 50 triệu đồng hoặc dưới 500.000 đồng nhưng gây hậu quả nghiêm trọng hoặc đã bị xử phạt hành chính hoặc đã bị kết án về tội này chưa bị xóa án tích thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây thì bị phạt tù từ 2 đến 7 năm: Có tổ chức; Dùng chất cháy, chất nổ hoặc thủ đoạn nguy hiểm khác; Gây hậu quả nghiêm trọng; Gây thiệt hại cho tài sản có giá trị từ 50 triệu đến dưới 200 triệu.
Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây thì bị phạt tù từ 7- 15 năm: Gây thiệt hại cho tài sản có giá trị từ 200 triệu đến dưới 500 triệu; Gây hậu quả rất nghiêm trọng;
Phạt tù từ 12 năm đến 20 năm hoặc trung thân: Gây thiệt hại cho tài sản từ 500 triệu đồng trở lên; Gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.
Ngoài ra người phạm tội có thể bị phạt tiền từ 10 triệu đến 100 triệu, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.
Tóm lại, xử lý trách nhiệm của những người tổ chức và có liên quan tới việc phá nhà của ông Vươn phải phụ thuộc vào định giá tài sản của gia đình ông Vươn xem thiệt hại tới mức độ nào để áp dụng các khung hình phạt. Mức độ hủy hoại tài sản càng lớn thì chế tài xử phạt càng nặng.
Số tiền phải đền bù cho giá trị căn nhà bị phá của gia đình ông Đoàn Văn Vươn sẽ do UBND huyện Tiên Lãng chịu trách nhiệm hay do các cá nhân phải chịu, thưa ông?
Luật sư Nguyễn Đăng Quang: Theo quy định từ điều 139 đến 146 Bô luật Dân sự, quy định về tín nhiệm của đại diện theo pháp luật, nếu ông Chủ tịch huyện Tiên Lãng đại diện cho phía huyện và ký quyết định phá nhà ông Vươn, thì đầu tiên UBND huyện Tiên Lãng phải chi trả tiền đền bù, sau đó khi cơ quan điều tra làm rõ và trách nhiệm cá nhân thuộc về ai thì người đó phải bỏ tiền ra đền bù lại số tiền mà UBND huyện đã chi trả cho gia đình ông Vươn.
Trường hợp thứ hai, giả sử Chủ tịch huyện Tiên Lãng hoặc bất kỳ ai khác chỉ đạo miệng (không có văn bản) về việc phá nhà ông Đoàn Văn Vươn, và cơ quan điều tra thu thập được chứng cứ chứng minh điều đó thì cá nhân người chỉ đạo đó sẽ phải chịu trách nhiệm trực tiếp.
Giả sử cơ quan điều tra phát hiện việc thu hồi đất của ông Vươn do chính quyền huyện Tiên Lãng và xã Vinh Quang làm có động cơ vụ lợi thì đối với những cán bộ có liên quan sẽ bị xử lý thế nào, thưa ông?
Luật sư Nguyễn Đăng Quang: Có rất nhiều giả định, thí dụ như có ai đó trong chính quyền nhận tiền của người khác nhằm mục đích thu hồi đất của ông Vươn và giao cho người đó thì phạm tội nhận hối lộ, hoặc động cơ vụ lợi khác thì có thể phạm tội lạm dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ (điều 281); hoặc tội lạm quyền khi thi hành công vụ (điều 282). Tùy theo từng hành vi cấu thành các quan hệ pháp luật.
