Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, sáng ngày 22/5, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trình bày trước Quốc hội tờ trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi; Nghị quyết của Quốc hội về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân.
Mục tiêu năm 2030 hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi
Thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trình bày tờ trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi.
Theo Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, Nghị quyết về phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi nhằm xây dựng hành lang pháp lý, huy động nguồn lực để đảm bảo phổ cập giáo dục mầm non chất lượng, chuẩn bị tốt cho trẻ về mọi mặt trước khi vào lớp 1, góp phần thực hiện quyền trẻ em.
Nghị quyết áp dụng đối với người học là trẻ em từ 3 đến 5 tuổi trong các cơ sở giáo dục mầm non (không bao gồm các cơ sở giáo dục mầm non có vốn đầu tư nước ngoài) và các tổ chức, cá nhân liên quan.
Nghị quyết quy định về mục tiêu hoàn thành phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ mẫu giáo từ 3 đến 5 tuổi trên phạm vi toàn quốc vào năm 2030.
Việc phổ cập được thực hiện theo lộ trình phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, bảo đảm các điều kiện phổ cập theo quy định. Huy động nguồn lực của xã hội đầu tư phát triển giáo dục mầm non dưới mọi hình thức theo quy định của pháp luật.
Nghị quyết giao Chính phủ ban hành cơ chế, chính sách thực hiện, bao gồm: Đầu tư phát triển mạng lưới trường, lớp; cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học tối thiểu. Bảo đảm đội ngũ giáo viên mầm non theo định mức quy định. Bảo đảm đầy đủ kinh phí hoạt động cho các cơ sở giáo dục mầm non công lập. Bổ sung, sửa đổi chính sách đối với trẻ em, đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý, nhân viên cấp học mầm non.
Chính sách đột phá về đầu tư phát triển giáo dục mầm non; ưu tiên phát triển giáo dục mầm non ở miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, hải đảo, biên giới, bãi ngang ven biển, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, đặc biệt khó khăn, địa bàn có khu công nghiệp, khu chế xuất.
Đồng thời, nghiên cứu xây dựng, ban hành chính sách khuyến khích xã hội hóa và các chính sách phát triển giáo dục mầm non phù hợp quy định của pháp luật.
Kinh phí dự kiến bảo đảm cho việc thi hành Nghị quyết sau khi được thông qua chủ yếu gồm: Nguồn lực Chính phủ bảo đảm phổ cập giáo dục mầm non (3-5 tuổi); ngân sách nhà nước bổ sung ngoài 20% tổng chi giáo dục (theo Luật Giáo dục); các nguồn vốn xã hội hóa giáo dục và các nguồn vốn huy động hợp pháp khác.
Miễn, hỗ trợ học phí từ năm học 2025-2026
Cũng tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn trình bày Tờ trình dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học Chương trình giáo dục phổ thông tại các cơ sở giáo dục trong hệ thống giáo dục quốc dân.
Về căn cứ pháp lý, Hiến pháp năm 2013 có quy định: “Nhà nước ưu tiên đầu tư và thu hút các nguồn đầu tư khác cho giáo dục; chăm lo giáo dục mầm non; bảo đảm giáo dục tiểu học là bắt buộc, Nhà nước không thu học phí; từng bước phổ cập giáo dục trung học; phát triển giáo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học; thực hiện chính sách học bổng, học phí hợp lý”.
Kết luận phiên họp ngày 28/2/2025 của Bộ Chính trị tại Công văn số 13594-CV/VPTW ngày 1/3/2025 của Văn phòng Trung ương Đảng đã chỉ đạo: Quyết định miễn học phí cho trẻ em mầm non và học sinh phổ thông trong hệ thống trường công lập; các đối tượng học sinh khác thực hiện theo quy định của pháp luật.
Tại Công văn số 14251-CV/VPTW ngày 11/4/2025 của Văn phòng Trung ương Đảng, Thường trực Ban Bí thư đã chỉ đạo “…Kịp thời tham mưu, đề xuất cấp có thẩm quyền tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và bổ sung đối tượng học sinh các trường tư thục, dân lập được hỗ trợ học phí, bảo đảm công bằng trong tiếp cận chính sách của Đảng và Nhà nước”.
Về cơ sở thực tiễn, đến thời điểm hiện nay, ngân sách Nhà nước đã thực hiện miễn, giảm, không thu học phí cho các đối tượng: Miễn, hỗ trợ học phí cho tất cả trẻ em mầm non 5 tuổi (kể cả tư thục, dân lập); học sinh tiểu học công lập không phải đóng học phí, hỗ trợ tiền đóng học phí đối với học sinh tiểu học trong cơ sở giáo dục tư thục ở địa bàn không đủ trường công lập;
Miễn học phí đối với học sinh trung học cơ sở ở thôn/bản đặc biệt khó khăn, xã khu vực III vùng dân tộc và miền núi, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển, hải đảo theo quy định của cơ quan có thẩm quyền; miễn học phí cho người tốt nghiệp trung học cơ sở học tiếp lên trình độ trung cấp; miễn, hỗ trợ học phí cho một số đối tượng vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, đối tượng yếu thế, đặc thù khác.
Việc xây dựng Nghị quyết nhằm cụ thể hóa Kết luận số 91-KL/TW ngày 12/8/2024 của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 42-NQ/TW ngày 24/11/2023 của Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Kết luận của Bộ Chính trị ngày 1/3/2025 của Văn phòng Trung ương Đảng, Công văn số 14251-CV/VPTW ngày 11/4/2025 của Văn phòng Trung ương Đảng, thể hiện tính ưu việt của chế độ, đảm bảo thống nhất, công bằng trong tiếp cận giáo dục.
Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, dự thảo Nghị quyết gồm 5 Điều. Theo dự thảo Nghị quyết, ngân sách Nhà nước cũng sẽ hỗ trợ học phí đối với cả trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học Chương trình giáo dục phổ thông tại cơ sở giáo dục dân lập, tư thục.
Lý do: Trẻ em mầm non 5 tuổi tại các cơ sở dân lập, tư thục, học sinh tiểu học ở các trường tư thục ở địa bàn không đủ trường công lập, học sinh trung học cơ sở tại các cơ sở tư thục đang được ngân sách Nhà nước hỗ trợ đóng học phí.
“Do vậy, việc quy định hỗ trợ cho cả người học tại cơ sở giáo dục dân lập, tư thục để hiện đầy đủ sự ưu việt của chế độ, đảm bảo tính thực thi thống nhất trong chính sách, công bằng trong tiếp cận giáo dục; khuyến khích phát triển giáo dục ngoài công lập, tăng cường xã hội hóa giáo dục” - Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đề cập.
Nguồn lực để thực hiện Nghị quyết này sẽ từ nguồn ngân sách Trung ương và ngân sách địa phương và các nguồn lực hợp pháp khác.
Khi Nghị quyết được ban hành, sẽ sử dụng nhân lực sẵn có tại các đơn vị, không phát sinh, yêu cầu thêm nhân lực mới do thủ tục về miễn, hỗ trợ học phí đã được quy định tại Nghị định số 81/2021/NĐ-CP ngày 27/8/2021 của Chính phủ quy định về cơ chế thu, quản lý học phí đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân và chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập; giá dịch vụ trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo.
Theo số liệu thống kê năm học 2023-2024, hiện cả nước có 23,2 triệu học sinh (trong đó gồm 21,5 triệu học sinh công lập, chiếm 93%; 1,7 triệu học sinh ngoài công lập). Số học sinh chia theo cấp học: 4,8 triệu trẻ em mầm non; 8,8 triệu học sinh tiểu học, 6,5 triệu học sinh trung học cơ sở; 2,99 triệu học sinh trung học phổ thông.
Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh cho hay, Ủy ban cơ bản nhất trí với chính sách miễn học phí (công lập) và hỗ trợ học phí (dân lập, tư thục) cho trẻ mầm non, học sinh phổ thông trong dự thảo nghị quyết.
Về phương thức hỗ trợ học phí đối với cơ sở dân lập, tư thục, Ủy ban đề nghị Chính phủ nghiên cứu, chi trả trực tiếp cho người học theo ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
