Bạn bè, học trò tưởng nhớ Giáo sư Lâm Quang Thiệp – "cây đại thụ" của giáo dục đại học

Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Lâm Quang Thiệp sinh năm 1939 tại huyện Hòa Vang, tỉnh Quảng Nam (nay là thành phố Đà Nẵng). Ông là người sáng lập Bộ môn Địa vật lý tại Khoa Vật lý, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (năm 1962) và có đóng góp lớn trong việc đào tạo nhiều sinh viên Địa vật lý đầu tiên của Việt Nam.

Bên cạnh đó, ông còn giữ chức Vụ trưởng Vụ Đào tạo đại học, Bộ Đại học, Trung học chuyên nghiệp và Dạy nghề (nay là Vụ Giáo dục đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo) giai đoạn 1988-1997 với nhiều đóng góp trong đổi mới hệ thống giáo dục đại học như xây dựng mô hình học chế tín chỉ, đổi mới quy trình tuyển sinh, phát triển lĩnh vực đo lường và đánh giá trong giáo dục.

Sau khi về hưu, Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Lâm Quang Thiệp tiếp tục cống hiến cho sự nghiệp giáo dục với vai trò thành viên Hội đồng cố vấn của Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam.

Người tiên phong đặt nền móng cho hệ thống đánh giá giáo dục Việt Nam

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Huy Dũng - Phó Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Đại học Thăng Long vừa là bạn vừa là đồng nghiệp của Giáo sư Lâm Quang Thiệp chia sẻ: “Tôi biết thầy Thiệp từ khi ông còn giữ cương vị Vụ trưởng Vụ Đào tạo đại học (nay là Vụ Giáo dục đại học). Trong lần gặp đầu tiên, tôi và thầy Thiệp đã cùng trao đổi về việc xây dựng, phát triển mô hình trường đại học tư thục ở Việt Nam.

Với tôi, thầy Thiệp là người có tầm hiểu biết sâu rộng về giáo dục. Thầy cùng Tiến sĩ Lê Viết Khuyến, nguyên Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục đại học, Bộ Giáo dục và Đào tạo, hiện là Phó Chủ tịch Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam, là hai người có đóng góp quan trọng trong quá trình đổi mới giáo dục Việt Nam. Sự ra đời của hệ thống giáo dục tư thục mang dấu ấn rõ nét của thầy Thiệp, thầy Khuyến dưới sự dẫn dắt của Giáo sư Trần Hồng Quân - nguyên Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo”.

Trong ấn tượng của Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Huy Dũng, Giáo sư Lâm Quang Thiệp là người rất nghiêm túc và kiên trì theo đuổi nghiên cứu khoa học. Phẩm chất này được thể hiện rõ qua cách ông tham gia, xây dựng và tiên phong trong nhiều hoạt động đổi mới giáo dục.

Đặc biệt, trước khi chuyển sang làm công tác quản lý tại Bộ Giáo dục và Đào tạo, thầy Thiệp từng giảng dạy và nghiên cứu về Địa vật lý. Thời điểm ấy ông đã là tiến sĩ khoa học được đào tạo tại Liên Xô. Việc quyết định rời bỏ lĩnh vực nghiên cứu chuyên sâu để dấn thân vào quản lý giáo dục là một sự hy sinh lớn, cho thấy ông dám từ bỏ đam mê để cống hiến cho sự phát triển của giáo dục nước nhà.

Không chỉ vậy, thầy Thiệp còn là người tiên phong đưa hình thức kiểm tra, đánh giá bằng trắc nghiệm vào hệ thống giáo dục Việt Nam. Công lao của thầy trong việc xây dựng những bộ câu hỏi trắc nghiệm đầu tiên có ý nghĩa rất quan trọng, không chỉ giúp chuẩn hóa hình thức đánh giá mà còn góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và kiểm tra học sinh, sinh viên trên toàn quốc. Nhờ những nỗ lực này, thầy đã đặt nền móng cho hệ thống đánh giá hiện đại, khoa học, tạo ra bước chuyển mới trong cách thức quản lý và đổi mới giáo dục.

Chính sự kiên trì và tỉ mỉ này của thầy Thiệp đã góp phần quan trọng trong việc phát triển hệ thống đánh giá chất lượng giáo dục tại Việt Nam, tạo tiền đề cho phương pháp kiểm tra hiện đại và khoa học.

GS, TSKH Lâm Quang Thiệp - người có nhiều đóng góp cho chuyên ngành Địa vật lý ở Việt Nam

Phó Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Đại học Thăng Long cũng bày tỏ nỗi tiếc thương sâu sắc trước sự ra đi của Giáo sư Lâm Quang Thiệp: “Khi nhận được tin, tôi vô cùng bàng hoàng, xúc động đến mức rơi nước mắt, không chỉ vì mất đi một người bạn thân thiết, mà còn bởi sự ra đi của một cuộc đời trọn vẹn cống hiến cho khoa học và giáo dục. Thầy Thiệp đã kiên trì nghiên cứu, dẫn dắt các thế hệ học trò đổi mới, để lại dấu ấn sâu sắc trong ngành, góp phần hình thành nên nền tảng vững chắc cho giáo dục Việt Nam hôm nay”.

Trước sự ra đi của Giáo sư Lâm Quang Thiệp, Giáo sư, Tiến sĩ, Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Thị Mỹ Lộc, nguyên Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục (Đại học Quốc gia Hà Nội) là đồng nghiệp và cộng sự lâu năm của Giáo sư Lâm Quang Thiệp xúc động chia sẻ: “Tôi nhớ mãi hình ảnh Giáo sư Lâm Quang Thiệp trong những ngày đầu thành lập Khoa Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội (nay là Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội).

Sau khi rời vị trí quản lý tại Bộ Giáo dục và Đào tạo, Giáo sư Lâm Quang Thiệp dành trọn tâm huyết cho việc xây dựng, phát triển đo lường, khảo thí và đánh giá trong giáo dục. Ông là người tiên phong đưa hình thức kiểm tra, đánh giá bằng trắc nghiệm vào hệ thống giáo dục Việt Nam, tạo nên bước ngoặt quan trọng trong đổi mới phương thức đánh giá năng lực của người học.

Trong bối cảnh giáo dục Việt Nam còn nhiều bỡ ngỡ với cách tiếp cận hiện đại này, giáo sư đã nghiên cứu, tiếp thu kinh nghiệm quốc tế và vận dụng một cách sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tiễn trong nước, đặt nền móng cho lĩnh vực đo lường và đánh giá giáo dục sau này.

Thầy Thiệp là tấm gương sáng, nhà khoa học nhạy bén và tận tụy với giáo dục. Không chỉ là người làm nghiên cứu, thầy còn là nhà quản lý tâm huyết, luôn trăn trở với sự phát triển của giáo dục đại học Việt Nam. Dù ở bất kỳ cương vị nào, Giáo sư Lâm Quang Thiệp luôn kết nối chặt chẽ giữa nghiên cứu và quản lý, biến tri thức khoa học thành những giải pháp thực tiễn cho giáo dục. Vì vậy, các công trình của thầy luôn mang giá trị ứng dụng cao, góp phần trực tiếp vào đổi mới giáo dục.

Tấm gương tận tâm và cởi mở, đem đến nguồn cảm hứng lớn cho thế hệ trẻ

Thông tin Giáo sư Lâm Quang Thiệp, nhà khoa học, nhà quản lý và nhà giáo tận tụy qua đời để lại niềm tiếc thương sâu sắc trong cộng đồng giáo dục Việt Nam. Thầy không chỉ tiên phong trong đo lường và đánh giá giáo dục, mà còn là tấm gương về trí tuệ, tinh thần cởi mở và sự tận tâm dẫn dắt các thế hệ học trò, đồng nghiệp vượt qua mọi khó khăn để đổi mới giáo dục đại học.

Theo cô Nguyễn Thị Mỹ Lộc, đối với thế hệ trẻ, tấm gương của Giáo sư Lâm Quang Thiệp là nguồn cảm hứng lớn. Ông nổi bật với tư duy cởi mở, luôn tiếp cận cái mới và cập nhật các xu hướng giáo dục đại học tiên tiến trên thế giới.

Bên cạnh năng lực khoa học, thầy còn được đồng nghiệp và học trò quý trọng bởi sự hiền hậu, trân trọng thế hệ trẻ. Môi trường làm việc dưới sự dẫn dắt của thầy vừa cởi mở, vừa khuyến khích sự thẳng thắn và chân thành trong trao đổi học thuật, để lại dấu ấn sâu đậm trong lòng các đồng nghiệp và học trò.

Cô Lộc chia sẻ thêm, khi nghe tin thầy Thiệp qua đời, cô cảm thấy vô cùng bất ngờ và đau buồn. Với nhân cách cao đẹp và những cống hiến suốt đời, thầy đã để lại nhiều đóng góp giá trị cho giáo dục Việt Nam. Thầy là một bậc đàn anh, tận tâm dẫn dắt thế hệ đàn em trong nghiên cứu và quản lý. Những đóng góp của thầy sẽ luôn được ghi nhớ và trân trọng.

Với cương vị là một người thầy, Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Lâm Quang Thiệp cũng đã để lại cho học trò của mình nhiều dấu ấn khó quên.

Tiến sĩ Vũ Thị Phương Anh - nguyên Giám đốc Trung tâm Khảo thí và Đánh giá chất lượng đào tạo, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh là học trò của Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Lâm Quang Thiệp xúc động bày tỏ: “Khi nhận được tin Giáo sư Lâm Quang Thiệp qua đời, tôi sững sờ và lặng người đi trong giây lát. Dù đây là điều tất yếu trong cuộc sống nhưng lòng tôi vẫn nặng trĩu thương tiếc.

Giáo sư Lâm Quang Thiệp là nhà quản lý tận tâm vì nền giáo dục, nhà cải cách kiên trì vượt mọi trở ngại, nhà khoa học cần mẫn, một nhà giáo tận tụy và trên hết là một nhân cách đáng kính. Thầy Thiệp là một trong những người có ảnh hưởng sâu sắc đến con đường sự nghiệp và tư duy giáo dục của tôi cũng như nhiều thế hệ học trò, đồng nghiệp và các nhà quản lý giáo dục”.

Chia sẻ về khoảng thời gian làm việc cùng Giáo sư Lâm Quang Thiệp, cô Phương Anh cho biết, khi cô còn đảm nhiệm vị trí Giám đốc Trung tâm Khảo thí và Đánh giá chất lượng đào tạo, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, nhà trường đã phối hợp với Đại học Quốc gia Hà Nội mở lớp cao học về đo lường và đánh giá. Đây là lĩnh vực còn rất mới, tài liệu hạn chế và hầu hết đều bằng tiếng nước ngoài.

Trong bối cảnh ấy, thầy Thiệp đã chủ động cung cấp đề cương, bài viết và tài liệu tham khảo cho học viên trước các buổi học, đồng thời trực tiếp giảng dạy với tinh thần cởi mở và gần gũi. Sự tận tâm và nhiệt huyết của thầy giúp học viên tiếp cận kiến thức đầy đủ và hiệu quả, vượt qua những khó khăn về nguồn lực thời bấy giờ.

Khi mời thầy tham gia giảng dạy các buổi học chuyên đề, thầy cũng vui vẻ nhận lời mà không nề hà bất cứ điều gì. Thậm chí, thầy còn chuẩn bị tài liệu chu đáo, gửi toàn bộ tài liệu bản mềm, sau đó in thành bản cứng dày hàng trăm trang để chia sẻ với học viên.

Trong quá trình làm việc, thầy luôn kiên nhẫn, khích lệ thế hệ trẻ. Dù không phải lúc nào cũng trực tiếp trao đổi với thầy nhưng sự tận tâm, chu đáo và niềm say mê chia sẻ tri thức của thầy đã để lại ấn tượng sâu sắc, trở thành tấm gương quý báu cho thế hệ sau.

Một lần, thầy mời tôi cùng tham gia viết bài nghiên cứu nhưng vẫn giữ thái độ khiêm tốn và động viên tôi tận tình. Không chỉ vậy, thầy còn tự học và thành thạo tiếng Anh. Thầy thực sự là một cây đại thụ, để lại dấu ấn sâu sắc cả trong tri thức lẫn tinh thần dẫn dắt thế hệ trẻ”, cô Phương Anh bày tỏ.

Theo cô Phương Anh, thầy Thiệp cũng là một trong những người đầu tiên nghiên cứu và phổ biến lý thuyết về trắc nghiệm, đánh giá trong dạy học hiện đại tại Việt Nam. Thầy từng tổ chức lớp học tại nhà dành cho những ai muốn tìm hiểu lĩnh vực này. Với tinh thần cầu thị, thầy luôn tự mày mò nghiên cứu, không ngừng hoàn thiện chuyên môn để trở thành một trong những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực đánh giá giáo dục.

Hiện nay, hiếm còn những người thầy vừa là nhà quản lý, vừa là nhà khoa học, đồng thời là nhà giáo dục như thầy Thiệp. Thầy luôn tận tụy, đặt lợi ích chung lên trên hết và hoàn thành trọn vẹn cả ba vai trò. Trong giai đoạn mở cửa giáo dục, thầy dũng cảm mở rộng cánh cửa cho đổi mới, điều mà ít người dám làm. Thầy quan tâm đến lợi ích chung hơn lợi ích cá nhân, một phẩm chất đáng quý. Chính sự dũng cảm và tinh thần hy sinh của thầy đã để lại dấu ấn sâu đậm trong giáo dục đại học Việt Nam.