Thời gian qua, vấn đề môn Lịch sử là môn học lựa chọn ở bậc trung học phổ thông lại được dư luận quan tâm đặc biệt.
Đặc biệt, trên mạng xã hội, những bài viết, ý kiến của các chuyên gia, bảo vệ quan điểm môn Lịch sử phải là môn học bắt buộc trong chương trình giáo dục, được chia sẻ rộng rãi.
Đọc báo, lướt mạng xã hội, hẳn bạn đọc rất mừng khi thấy môn Lịch sử được “quan tâm” sâu sắc, chất lượng bộ môn Lịch sử chắc phải đứng đầu trong tất cả các môn học.
Thực tế không phải vậy, theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, sau mỗi kì thi tốt nghiệp trung học phổ thông môn có điểm trung bình thấp nhất chính là môn Lịch sử.
Rõ ràng đang có nghịch lý giữa yêu cầu môn Lịch sử là môn học bắt buộc với thực tế học tập môn Lịch sử của học sinh trung học phổ thông?
 |
Ảnh minh họa: Đ.T |
Nếu Lịch sử là môn học bắt buộc mà học sinh không học Lịch sử, liệu có ích gì?
Nếu bắt buộc mà học sinh không học Lịch sử, để Lịch sử là môn lựachọn ở trung học phổ thông, những học sinh thực sự muốn học Lịch sử, chọn môn Lịch sử để học, để trang bị kiến thức cho nghề nghiệp tương lai, phải chăng sẽ hay hơn?
Thầy Phan Khánh Hội (giáo viên dạy môn Lịch sử - Trường Trung học phổ thông Cửa Tùng - Vĩnh Linh - Quảng Trị) chia sẻ với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam: “Mọi năm các thí sinh đăng ký tham gia thi tốt nghiệp môn Lịch sử đều rất ít, thậm chí có hội đồng thi chỉ có 1 đến 2 em học sinh.
Mặc dù hiện nay môn Lịch sử nằm trong tổ hợp khoa học xã hội, tổ hợp môn được thí sinh đăng ký thi tốt nghiệp nhiều nhất.
Thế nhưng, việc đăng ký này chưa phản ánh hết việc học sinh ít học môn Lịch sử vì kết quả thi môn Lịch sử ở kỳ thi tốt nghiệp những năm qua đều có phổ điểm rất thấp.
Điều đó chứng tỏ học sinh chỉ đăng ký thi mà không học hoặc học ít. Từ kết quả thi, lo ngại nếu Lịch sử là môn lựa chọn có thể sẽ có rất ít học sinh chọn môn Sử khi chương trình phổ thông 2018 được áp dụng là hoàn toàn có cơ sở ”.[1]
Từng là giáo viên Ngữ văn, Lịch sử và cán bộ quản lý giáo dục 38 năm, tại buổi tiếp xúc cử tri ở Đà Nẵng, cử tri Nguyễn Đình Hùng nêu ra những câu chuyện mình gặp phải về sự thiếu hiểu biết lịch sử của học sinh: “trong một lần kiểm tra môn Ngữ văn lớp 8, đề trích dẫn Hịch tướng sĩ của Trần Quốc Tuấn và yêu cầu học sinh trình bày hiểu biết về đoạn trích, có em bài làm gần hai trang, nêu rõ ngày tháng năm sinh, quê quán, thân thế, sự nghiệp của "ông Hịch Tướng Sĩ" và còn mô tả "ông" nghe lời kêu gọi kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, đứng lên cầm súng đánh giặc, khi chết được chôn cất tại nghĩa trang Gò Cà (huyện Hòa Vang)...[2] Điều này khiến không ít người chua xót và lo lắng.
Chương trình cũ, môn Lịch sử là môn bắt buộc, nhưng “học sinh chỉ đăng ký thi mà không học hoặc học ít”, nên kiến thức Lịch sử kiểu “râu ông nọ chắp cằm bà kia” là thực tế. Vậy môn Lịch sử là môn học bắt buộc có còn quan trọng?
Chương trình 2018, ở trung học phổ thông, môn Lịch sử vẫn là môn học bắt buộc, liệu có tác dụng nâng cao chất lượng giáo dục môn Lịch sử, hay vẫn đi vào "vết xe đổ" của chương trình cũ?
Nếu cách dạy, cách thi như hiện nay, môn Lịch sử vẫn là môn học bắt buộc trong chương trình mới ở trung học phổ thông, người viết vẫn tin rằng “học sinh chỉ đăng ký thi mà không học hoặc học ít”.
Bắt buộc hay lựa chọn không quan trọng bằng đổi mới phương pháp dạy, truyền đạt môn Lịch sử
Phải khẳng định một điều, Chương trình giáo dục 2018 không bỏ môn Lịch sử. Lịch sử vẫn được dạy và học xuyên suốt chương trình, chỉ có khác, ở bậc trung học phổ thông, môn Lịch sử là môn học lựa chọn chứ không bắt buộc.
Khi được hỏi “Vì sao yêu sử lại không chọn môn lịch sử để thi”?, một học sinh lớp 12 từng trả lời không chút lưỡng lự: “Tụi con không ghét sử, thậm chí còn rất yêu và luôn tự hào về những trang sử vẻ vang, hào hùng của dân tộc.
Chỉ không thích nội dung môn Lịch sử trong sách giáo khoa và cách dạy của một số thầy cô giáo hiện nay, cách ra đề thi của nhà trường, nó gò bó, máy móc và mang tính áp đặt nhiều.
Khi dạy, phần lớn thầy cô chỉ giảng qua loa những điều mà trong sách giáo khoa đã viết.
Có bạn con nói “Thầy cô giảng thế này thì ở nhà đọc sách lại hiểu hơn”.[3]
Học sinh không thích cách dạy Lịch sử của giáo viên hiện nay, đó là một thực tế. Học sinh vẫn thích học Lịch sử với phương thức truyền đạt sáng tạo, phù hợp thời đại 4.0 cũng là một thực tế.
Lịch sử là môn học bắt buộc hay lựa chọn ở bậc trung học phổ thông, không quan trọng bằng đổi mới phương pháp dạy học Lịch sử, truyền đạt Lịch sử trong trường học.
Dạy học môn Lịch sử sáng tạo, truyền được hứng thú cho học sinh, học sinh sẽ yêu môn Lịch sử, kiến thức lịch sử, ngay khi học tiểu học.
Khi đã yêu Lịch sử, học sinh có thể học Lịch sử bất cứ đâu, bất cứ khi nào, bất cứ nguồn kiến thức nào, đó mới là mục tiêu cao nhất của giáo dục.
Sáng 23/5/2022, kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa XV khai mạc. Thay mặt Chính phủ, Phó thủ tướng Lê Văn Thành đã báo cáo bổ sung về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2021, tình hình thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội những tháng đầu năm 2022.
Đặc biệt, sẽ nghiên cứu tiếp thu ý kiến của nhân dân, đại biểu Quốc hội về việc quy định môn học lịch sử là môn bắt buộc trong chương trình giáo dục ở cấp trung học phổ thông.[4]
Người viết tin rằng, Chính phủ sẽ có quyết định đúng đắn, dựa trên kết quả nghiên cứu thực tế, khách quan, khoa học, để quyết định môn Lịch sử là môn học bắt buộc hay lựa chọn ở trung học phổ thông.
Dù Lịch sử môn học lựa chọn hay bắt buộc ở bậc trung học phổ thông, kiến thức Lịch sử vẫn cần bồi đắp thường xuyên cho tâm hồn mỗi người.
Với người trẻ, việc học sử không phải để thi cử mà học sử để làm người có ích, để trang bị kiến thức, kỹ năng, thấm nhuần đạo lý “ăn trái nhớ người trồng cây” và kể cả nảy mầm tư tưởng cống hiến “không đòi hỏi Tổ quốc phải làm gì cho ta, mà ta phải làm gì cho Tổ quốc”.[5]
Với người trưởng thành, học Lịch sử để biết "trăm năm bia đá thì mòn; Ngàn năm bia miệng vẫn còn trơ trơ", để biết, để sống cho phải đạo làm người, đừng vì lợi ích cá nhân mà làm hại lợi ích nhân dân, làm hại lợi ích quốc gia.
Tài liệu tham khảo:
[1]https://giaoduc.net.vn/giao-duc-24h/lich-su-la-mon-tu-chon-khong-bi-ep-buoc-biet-dau-hoc-sinh-lai-yeu-su-hon-post226138.gd
[2] https://vnexpress.net/ong-vo-van-thuong-bo-mon-lich-su-la-cach-dien-dat-chua-dung-4463215.html
[3]https://giaoduc.net.vn/giao-duc-24h/khong-chon-thi-su-dau-co-nghia-la-khong-yeu-nuoc-va-lich-su-dan-toc-post158489.gd
[4] https://tuoitre.vn/chinh-phu-nghien-cuu-dua-lich-su-la-mon-hoc-bat-buoc-20220523103222154.htm
[5]http://daidoanket.vn/hoc-lich-su-de-lam-nguoi-79435.html
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
