Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đã có bài viết: "Những "đại học trong phố" với không gian học tập, hoạt động chật chội, áp lực lên hạ tầng đô thị" nêu lên thực trạng nhiều trường đại học ở nội đô không đáp ứng tiêu chuẩn về diện tích đất/người học. Không ít trường đã có chủ trương di dời cách đây hơn chục năm nhưng vẫn giậm chân tại chỗ.
Theo thông tin tại cuộc họp báo sau Đại hội Đảng bộ Thành phố Hà Nội lần thứ XVIII, từ nay tới năm 2030, thành phố Hà Nội quyết tâm đưa khối đào tạo sinh viên đại học ra khỏi nội đô, chỉ giữ lại trong nội thành điểm trường để làm trung tâm nghiên cứu, đào tạo sau đại học. [1]
Lãnh đạo cơ sở giáo dục đại học trong khu vực nội đô cho biết, đơn vị đã và đang từng bước triển khai kế hoạch xây dựng cơ sở mới ở địa phương lân cận, đồng thời sẽ chuyển dần sinh viên khỏi nội đô nhằm giảm áp lực lên hạ tầng đô thị.
Chuyển cơ sở giáo dục đại học ra khỏi nội đô là xu thế tất yếu
Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Phương - Phó Giám đốc Học viện Ngân hàng khẳng định việc di dời các trường đại học ra khỏi khu vực nội thành Hà Nội không chỉ phù hợp với định hướng quy hoạch chung của Thủ đô mà còn là xu thế tất yếu trong quá trình phát triển.
Khi có quỹ đất rộng rãi hơn, các cơ sở đào tạo sẽ có điều kiện đầu tư cơ sở vật chất hiện đại, đáp ứng tiêu chuẩn về không gian học tập, nghiên cứu, thực hành. Bên cạnh đó, việc dịch chuyển này cũng góp phần giảm tải áp lực lên giao thông, mật độ dân cư tại nội đô, đồng thời giúp sinh viên giảm chi phí sinh hoạt khi học tập ở khu vực ngoại thành hoặc các tỉnh lân cận.
Theo thầy Phương, Học viện Ngân hàng đã chủ động khảo sát, lựa chọn địa điểm phù hợp để mở rộng không gian đào tạo tại Khu Đại học Nam Cao, tỉnh Hà Nam (nay là tỉnh Ninh Bình). Trên cơ sở đó, học viện đã trình Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam xem xét, chấp thuận chủ trương đầu tư.
“Đề xuất đã nhận được sự đồng thuận của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và lãnh đạo Ủy ban nhân dân tỉnh Hà Nam (nay là tỉnh Ninh Bình), cho phép triển khai dự án xây dựng cơ sở đào tạo mới của Học viện trên diện tích 21,36 ha.
Hiện dự án đã được Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Bình phê duyệt và đang trong quá trình thẩm định hồ sơ thiết kế kỹ thuật - thi công, chuẩn bị cho công tác đấu thầu. Theo kế hoạch, công trình dự kiến được khởi công vào giữa tháng 12/2025 và hoàn thành, đưa vào sử dụng vào tháng 9/2027.
Việc triển khai cơ sở mới tại Khu Đại học Nam Cao được kỳ vọng sẽ tạo thêm không gian đào tạo hiện đại, đồng bộ, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đáp ứng nhu cầu học tập ngày càng tăng của người học.
Đồng thời, đây cũng là bước cụ thể hóa định hướng phát triển bền vững của Học viện Ngân hàng trong tiến trình mở rộng mạng lưới đào tạo, phù hợp với chủ trương chung của Chính phủ về quy hoạch và giãn mật độ các trường đại học ra khỏi khu vực nội đô Hà Nội”, thầy Phương chia sẻ.
Cũng theo Phó Giám đốc Học viện Ngân hàng, trong quá trình triển khai chủ trương di dời các trường đại học ra khỏi khu vực nội thành, Học viện Ngân hàng cũng như nhiều cơ sở đào tạo khác đang phải đối mặt với không ít khó khăn.
Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ việc quy hoạch tổng thể mạng lưới các trường đại học cần di dời chưa được phê duyệt cụ thể, cùng với những hạn chế về quỹ đất, nguồn kinh phí đầu tư xây dựng cũng như sự đồng thuận của đội ngũ cán bộ, giảng viên.
Dù vậy, Học viện Ngân hàng hiện nhận được sự quan tâm, ủng hộ tích cực từ Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và chính quyền địa phương - trước đây là tỉnh Hà Nam, nay là tỉnh Ninh Bình trong việc mở rộng và phát triển không gian đào tạo tại Khu Đại học Nam Cao.
Đây được xem là nền tảng quan trọng giúp học viện từng bước hiện thực hóa chủ trương di dời, hướng tới xây dựng một cơ sở đào tạo hiện đại, đồng bộ, đáp ứng yêu cầu phát triển lâu dài.
“Việc di dời các trường đại học chỉ có thể thực sự khả thi khi có sự chỉ đạo quyết liệt từ Trung ương, cùng với sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, thành phố Hà Nội và các địa phương liên quan, trong đó cần hoàn thiện quy hoạch mạng lưới các trường, chuẩn bị mặt bằng sạch, bảo đảm nguồn vốn đầu tư xây dựng hạ tầng đồng bộ phục vụ cho hoạt động giảng dạy, học tập và lưu trú của sinh viên.
Bên cạnh đó, việc di dời cần được gắn với phát triển hệ thống giao thông thuận tiện kết nối với trung tâm thành phố, cùng với các công trình hạ tầng xã hội đi kèm như bệnh viện, dịch vụ thiết yếu, khu dân cư, nhằm bảo đảm điều kiện sinh hoạt và học tập tốt nhất cho cán bộ, giảng viên và sinh viên.
Đặc biệt, chủ trương di dời cần được triển khai đồng bộ và toàn diện đối với toàn bộ các trường đại học, tránh tình trạng “trường đi - trường ở”, nhằm phát huy hiệu quả quy hoạch, sử dụng hợp lý quỹ đất, đảm bảo tính thống nhất trong phát triển hệ thống giáo dục đại học”, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Phương bày tỏ.
Trong khi đó, Đại học Quốc gia Hà Nội là cơ sở giáo dục đại học đầu tiên mạnh dạn di dời và di dời thành công ra khỏi nội đô, tiên phong mở đường trong việc xây dựng khu đô thị đại học tại Hòa Lạc - mô hình mẫu gắn với chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước.
Theo báo cáo thường niên năm 2024, cơ sở vật chất tại Khu đô thị Đại học Quốc gia Hà Nội đáp ứng khoảng 10.000 sinh viên tới học tập tập trung và sẽ tiếp tục xây dựng, hoàn thiện, hướng tới phục vụ 25.000 sinh viên vào năm 2025; hiện đã 27/37 đơn vị trong Đại học Quốc gia Hà Nội chuyển trụ sở tới và hiện diện tại Hòa Lạc.
Nói về dự án Đại học Quốc gia Hà Nội tại Hòa Lạc, ông Đoàn Đức Phi, Phó Giám đốc Tổng Công ty Tư vấn Xây dựng Việt Nam - một trong những đơn vị tham gia triển khai dự án cho biết, khu vực Hòa Lạc hiện đã được đầu tư đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật, hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng và có quỹ đất sạch đủ điều kiện để các đơn vị trực thuộc và thành viên của Đại học Quốc gia Hà Nội di chuyển từ nội đô lên và triển khai những hoạt động chuyên môn.
Theo ông Phi, bộ mặt khu đô thị Hòa Lạc đã có nhiều thay đổi rõ rệt trong thời gian qua. Tuyến đường Láng - Hòa Lạc sau khi được nâng cấp đã rút ngắn thời gian di chuyển từ trung tâm thành phố tới Hòa Lạc chỉ còn khoảng 30 phút.
Cùng với đó, tuyến đường sắt Văn Cao - Hòa Lạc đang chuẩn bị được khởi công, sẽ tạo nên sự kết nối trực tiếp giữa khu vực trung tâm với các khu chức năng, đô thị vệ tinh, giúp đảm bảo tính đồng bộ về hạ tầng, tiện ích và thời gian di chuyển.
Phó Giám đốc Tổng Công ty Tư vấn Xây dựng Việt Nam bày tỏ kỳ vọng lớn đối với tiềm năng phát triển của khu vực này khi hội tụ nhiều lợi thế: quỹ đất sạch dồi dào, vị trí gần trung tâm, hệ thống giao thông hoàn thiện và khả năng thu hút nguồn lực tập trung.
Kết hợp với Khu công nghệ cao Hòa Lạc và đô thị vệ tinh Hòa Lạc, khu vực này được xác định trong quy hoạch chung của Hà Nội sẽ trở thành trung tâm khoa học, công nghệ và sản xuất hiện đại, đóng vai trò động lực phát triển cho khu vực phía Tây Thủ đô.
Cần cơ chế hỗ trợ và chính sách đãi ngộ tạo động lực cho giảng viên, sinh viên
Hiện nay, nhiều cơ sở giáo dục đại học đã triển khai kế hoạch xây dựng phân hiệu mới ở các địa phương lân cận như Đại học Bách khoa Hà Nội xây dựng ở Hưng Yên, Trường Đại học Y Hà Nội, Trường Đại học Ngoại thương, Trường Đại học Dược Hà Nội chọn về Bắc Ninh; Học viện Ngân hàng, Đại học Kinh tế Quốc dân xây dựng cơ sở ở Ninh Bình,...
Theo Phó Giám đốc Tổng Công ty Tư vấn Xây dựng Việt Nam, việc di dời các cơ sở giáo dục đại học cần được thực hiện theo lộ trình và quy hoạch tổng thể rõ ràng, thống nhất với kế hoạch chung, nhằm đảm bảo tính khả thi và hiệu quả.
“Việc thực hiện đúng kế hoạch sẽ giúp các trường chủ động trong công tác giảng dạy, tuyển sinh, phân bổ và sắp xếp nguồn lực giảng viên, đồng thời phát triển hệ thống hạ tầng, dịch vụ hỗ trợ sinh viên, qua đó từng bước hình thành, hoàn thiện và phát triển cơ sở mới một cách ổn định, bền vững.
Bên cạnh đó, việc di dời các cơ sở đại học từ nội đô ra vùng lân cận chắc chắn sẽ gây ra những xáo trộn ban đầu, đặc biệt là đối với đội ngũ giảng viên, cán bộ nghiên cứu, quản lý và nhân viên phục vụ.
Vì vậy, cần có cơ chế hỗ trợ và chính sách đãi ngộ phù hợp để giúp ổn định tổ chức, tạo động lực cho đội ngũ giảng dạy và nghiên cứu, đồng thời đảm bảo các cơ sở mới có đủ nguồn lực và điều kiện để duy trì chất lượng đào tạo, phục vụ tốt nhất cho sinh viên”, ông Đoàn Đức Phi cho hay.
Từ góc độ chuyên môn, vị chuyên gia này cho rằng việc quy hoạch và phát triển các khu đô thị đại học cần được quan tâm đặc biệt ngay từ giai đoạn lập quy hoạch tổng thể và quy hoạch chung đô thị, nhằm đảm bảo các điều kiện kết nối về giao thông, hạ tầng kỹ thuật, quỹ đất sạch cũng như các yếu tố hỗ trợ về hạ tầng xã hội.
Đây là những điều kiện tiên quyết để việc di dời và phát triển các trường đại học ra khu vực ngoại thành hoặc các đô thị vệ tinh được triển khai hiệu quả, khả thi và bền vững. Đồng thời, điều này cũng góp phần tạo động lực, củng cố niềm tin và sự ổn định cho đội ngũ giảng viên, chuyên gia, giáo sư trong quá trình công tác, nghiên cứu, giảng dạy tại cơ sở mới.
Để đạt được mục tiêu đó, cần có sự đồng thuận cao từ các cấp, các ngành và sự vào cuộc quyết liệt của cơ quan chuyên môn, đặc biệt là trong việc chuẩn bị quỹ đất sạch, đồng bộ với định hướng phát triển và quy hoạch từng giai đoạn.
Chỉ khi đó, dự án xây dựng cơ sở, trụ sở và hạ tầng mới của trường đại học mới có thể được triển khai một cách khả thi, hiệu quả và nhanh chóng đưa vào sử dụng.
Đồng quan điểm, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Phương khẳng định việc di dời cơ sở đào tạo chắc chắn sẽ tác động trực tiếp đến hoạt động giảng dạy, học tập cũng như đời sống của đội ngũ cán bộ, giảng viên và sinh viên.
Nhằm chuẩn bị tốt nhất cho quá trình di dời và ổn định hoạt động đào tạo, Học viện Ngân hàng đã và đang đầu tư xây dựng cơ sở mới khang trang, hiện đại và đồng bộ tại Khu Đại học Nam Cao, bao gồm khu thể thao, thư viện, nhà ăn, ký túc xá đáp ứng nhu cầu học tập, rèn luyện và lưu trú của sinh viên.
“Chúng tôi chắc chắn rằng, cơ sở mới sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và tạo điều kiện học tập, rèn luyện tốt nhất, hiện đại nhất cho sinh viên.
Đối với đội ngũ cán bộ, giảng viên, học viện dự kiến bố trí nhà công vụ và phương tiện đưa đón, đồng thời phối hợp với chính quyền địa phương để triển khai các chính sách hỗ trợ về mua, thuê nhà ở xã hội, góp phần chia sẻ khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi cho thầy cô giảng dạy và công tác lâu dài tại cơ sở mới”, Phó Giám đốc Học viện Ngân hàng chia sẻ.
Việc mở rộng và phát triển cơ sở đào tạo của Học viện Ngân hàng tại Khu Đại học Nam Cao có ý nghĩa quan trọng trong chiến lược phát triển lâu dài của nhà trường, hướng tới xây dựng một không gian học tập hiện đại, xanh và thông minh cho sinh viên.
Khuôn viên mới được quy hoạch với kiến trúc hài hòa, thân thiện với môi trường, đồng thời vẫn giữ gìn bản sắc riêng của học viện thông qua thiết kế các công trình, tuyến đường và cảnh quan mang đậm dấu ấn đặc trưng của trụ sở chính.
Tại cơ sở mới, sinh viên sẽ được học tập và trải nghiệm trong môi trường đào tạo đạt chuẩn quốc gia, với hệ thống cơ sở vật chất, trang thiết bị tiên tiến, bảo đảm khả năng kết nối trực tuyến, đồng bộ với trung tâm đào tạo chính tại Hà Nội.
Toàn bộ khuôn viên được bao phủ bởi không gian xanh và hạ tầng thông minh, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động học tập, nghiên cứu, sinh hoạt của cán bộ, giảng viên và người học.
“Khu Đại học Nam Cao được quy hoạch tổng thể để trở thành trung tâm giáo dục - nghiên cứu quy mô lớn, với hơn 25 cơ sở đào tạo đại học. Hiện nơi đây đã có sự hiện diện của nhiều cơ sở giáo dục đại học như Đại học Kinh tế Quốc dân, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội, Trường Liên cấp FPT, Trường Đại học Y Dược Bạch Mai, cùng hai bệnh viện lớn là Bệnh viện Việt Đức và Bệnh viện Bạch Mai, bên cạnh khu đô thị hiện đại Sun Urban.
Sự hội tụ của các cơ sở đào tạo, nghiên cứu và dịch vụ y tế này tạo nên một quần thể đại học đồng bộ, năng động và giàu tính kết nối giữa các lĩnh vực đào tạo - nghiên cứu - ứng dụng.
Trong lộ trình triển khai, Học viện Ngân hàng sẽ xây dựng phương án cụ thể nhằm bố trí sinh viên học tập tại cơ sở mới theo từng giai đoạn, phù hợp với chủ trương, định hướng của Đảng, Nhà nước và tình hình thực tiễn của học viện, qua đó từng bước hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững và hội nhập của đơn vị”, thầy Phương nói thêm.
Tài liệu tham khảo:
[1] https://vietnamnet.vn/ha-noi-se-chuyen-khoi-dao-tao-sinh-vien-cua-cac-truong-dai-hoc-ra-khoi-noi-do-2454029.html
