Chương trình giáo dục phổ thông mới bậc trung học cơ sở, trung học phổ thông đang triển khai ở lớp 6 năm học 2021- 2022, sẽ triển khai lớp 7, 10 năm 2022-2023,…
Hiện nay gần cuối năm học nhưng vẫn còn một số đồng nghiệp, phụ huynh và học sinh lớp 6 vẫn còn những thắc mắc về việc đánh giá, nhận xét, xét lưu ban (ở lại), kiểm tra lại, lên lớp,…theo Thông tư mới.
 |
Ảnh minh họa - K.O |
Với hiểu biết của bản thân, căn cứ quy định tại Thông tư 22 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, người viết xin được làm rõ những vấn đề trên.
Quy định đánh giá kết quả học tập của học sinh lớp 6 theo học kỳ, năm học
Thông tư số: 22/2021/TT-BGDĐT quy định về đánh giá học sinh trung học cơ sở và học sinh trung học phổ thông áp dụng từ năm học 2021-2022 đối với lớp 6; từ năm học 2022-2023 đối với lớp 7 và lớp 10; từ năm học 2023-2024 đối với lớp 8 và lớp 11; từ năm học 2024-2025 đối với lớp 9 và lớp 12.
Việc đánh giá kết quả học tập của học sinh ở lớp 6 năm học này được xếp theo 4 mức Tốt, Khá, Đạt và Chưa Đạt (ở lớp 7 đến lớp 12 vẫn xếp theo Thông tư hiện hành là loại Giỏi, Khá, Trung bình, Yếu và Kém).
Tại khoản 2 Điều 9. Đánh giá kết quả học tập của học sinh nêu rõ:
“2. Kết quả học tập trong từng học kì, cả năm học Đối với môn học đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số, ĐTBmhk (điểm trung bình môn học kỳ) được sử dụng để đánh giá kết quả học tập của học sinh trong từng học kì, ĐTBmcn (điểm trung bình môn cả năm) được sử dụng để đánh giá kết quả học tập của học sinh trong cả năm học. Kết quả học tập của học sinh trong từng học kì và cả năm học được đánh giá theo 01 (một) trong 04 (bốn) mức: Tốt, Khá, Đạt, Chưa đạt.
a) Mức Tốt: - Tất cả các môn học đánh giá bằng nhận xét được đánh giá mức Đạt. - Tất cả các môn học đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số có ĐTBmhk, ĐTBmcn từ 6,5 điểm trở lên, trong đó có ít nhất 06 môn học có ĐTBmhk, ĐTBmcn đạt từ 8,0 điểm trở lên.
b) Mức Khá: - Tất cả các môn học đánh giá bằng nhận xét được đánh giá mức Đạt. - Tất cả các môn học đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số có ĐTBmhk, ĐTBmcn từ 5,0 điểm trở lên, trong đó có ít nhất 06 môn học có ĐTBmhk, ĐTBmcn đạt từ 6,5 điểm trở lên.
c) Mức Đạt: - Có nhiều nhất 01 (một) môn học đánh giá bằng nhận xét được đánh giá mức Chưa đạt. - Có ít nhất 06 (sáu) môn học đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số có ĐTBmhk, ĐTBmcn từ 5,0 điểm trở lên; không có môn học nào có ĐTBmhk, ĐTBmcn dưới 3,5 điểm.
d) Mức Chưa đạt: Các trường hợp còn lại.
3. Điều chỉnh mức đánh giá kết quả học tập: Nếu mức đánh giá kết quả học tập của học kì, cả năm học bị thấp xuống từ 02 (hai) mức trở lên so với mức đánh giá quy định tại điểm a, điểm b khoản 2 Điều này chỉ do kết quả đánh giá của duy nhất 01 (một) môn học thì mức đánh giá kết quả học tập của học kì đó, cả năm học đó được điều chỉnh lên mức liền kề.”
Cụ thể, một học sinh đủ điều kiện mức Tốt nhưng do khống chế của một môn nên bị xếp loại Đạt sẽ được điều chỉnh thành loại Khá; một học sinh đủ điều kiện mức Tốt nhưng do khống chế của một môn nên bị xếp loại Chưa đạt sẽ được điều chỉnh thành loại Đạt; một học sinh đủ điều kiện mức Khá nhưng do khống chế của một môn nên bị xếp loại Chưa đạt sẽ được điều chỉnh thành loại Đạt.
Theo đó, điểm mới của Thông tư trên với các môn học đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số, Thông tư mới chỉ tính điểm trung bình theo từng môn học mà không yêu cầu cộng điểm trung bình của tất cả các môn như trước đây của Thông tư 26/2020/TT-BGDĐT sửa đổi Thông tư 58/2011, học sinh sẽ được xếp loại học tập học kỳ, cả năm căn cứ theo điểm trung bình các môn học.
Quy định mới không tính điểm trung bình chung tất cả các môn, không phân biệt môn chính, môn phụ, không còn loại yếu, kém,…được đánh giá là tiến bộ, phù hợp.
Quy định các trường hợp học sinh lưu ban (ở lại lớp)
Theo Thông tư 22 mới này sẽ hạn chế đối tượng học sinh lưu ban (ở lại lớp), đây cũng là điểm mới đáng được ghi nhận, được dư luận đồng tình. Tuy nhiên, vẫn rất cần có những đổi mới để tránh tình trạng chạy theo thành tích, nâng điểm,… như trong thời gian qua.
Tại khoản 1 Điều 12. Được lên lớp, đánh giá lại trong kì nghỉ hè, không được lên lớp
“1. Học sinh có đủ các điều kiện dưới đây thì được lên lớp hoặc được công nhận hoàn thành chương trình trung học cơ sở, chương trình trung học phổ thông:
a) Kết quả rèn luyện cả năm học (bao gồm kết quả đánh giá lại sau khi rèn luyện trong kì nghỉ hè theo quy định tại Điều 13 Thông tư này) được đánh giá mức Đạt trở lên.
b) Kết quả học tập cả năm học (bao gồm kết quả đánh giá lại các môn học theo quy định tại Điều 14 Thông tư này) được đánh giá mức Đạt trở lên.
c) Nghỉ học không quá 45 buổi trong một năm học (tính theo kế hoạch giáo dục 01 buổi/ngày được quy định trong Chương trình giáo dục phổ thông, bao gồm nghỉ học có phép và không phép, nghỉ học liên tục hoặc không liên tục).”
Như vậy chỉ có 2 trường hợp học sinh sẽ lưu ban (ở lại lớp) khi nghỉ quá 45 ngày, và cả kết quả học tập và kết quả rèn luyện đều xếp loại Chưa đạt (sau khi kiểm tra lại hoặc rèn luyện thêm).
Còn nếu học sinh có kết quả học tập hoặc rèn luyện Chưa đạt thì được rèn luyện thêm, kiểm tra lại nếu đánh giá sau rèn luyện xếp loại Đạt trở lên thì được lên lớp.
Quy định mới đã bỏ việc học sinh có điểm trung bình dưới 2,0 phải ở lại hẳn (loại kém theo Thông tư 26).
Dựa trên quy định Thông tư trên, người viết thống kê các trường hợp cụ thể kết quả học tập xếp loại Chưa đạt gồm các trường hợp sau:
Có từ 2 môn nhận xét (trong các môn Giáo dục thể chất; Nghệ thuật (Âm nhạc, Mĩ thuật); Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp; Nội dung giáo dục của địa phương) xếp loại Chưa đạt;
Có từ 07 (bảy) môn có điểm trung bình môn học kỳ, cả năm dưới 5,0;
Có bất kỳ môn học đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số có điểm trung bình dưới 3,5. Ngoại trừ các trường hợp ở lại hẳn hoặc thuộc trường hợp được điều chỉnh mức đánh giá xếp loại kết quả học tập.
Lưu ý, các trường hợp xếp loại học tập Chưa đạt nhưng kết quả rèn luyện xếp loại Đạt thì học sinh được kiểm tra lại, nếu sau kiểm tra lại không thuộc đối tượng ở lại lớp thì được lên lớp.
Quy định mới về kiểm tra lại
Tại Điều 14. Kiểm tra, đánh giá lại các môn học trong kì nghỉ hè “Đối với những học sinh chưa đủ điều kiện được lên lớp nhưng có kết quả rèn luyện cả năm học được đánh giá từ mức Đạt trở lên, kết quả học tập cả năm học được đánh giá mức Chưa đạt thì được đánh giá lại kết quả học tập các môn học được đánh giá mức Chưa đạt (đối với môn học đánh giá bằng nhận xét) và các môn học có điểm trung bình môn cả năm dưới 5,0 điểm (đối với môn học đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số). Kết quả đánh giá lại của môn học nào được sử dụng thay thế cho kết quả học tập cả năm học của môn học đó để xét lên lớp theo quy định tại Điều 12 Thông tư này.”
Do đó, nếu học sinh thuộc trường hợp kiểm lại thì tất cả các môn được đánh giá điểm số, nhận xét có điểm trung bình môn cả năm dưới 5,0 đều phải kiểm tra lại (trước đây chỉ quy định lựa chọn một số môn để kiểm tra lại).
Ví dụ 1: Theo quy định Thông tư 26, một học sinh quy định phải kiểm tra lại do bị khống chế môn Toán, Ngữ Văn, Ngoại ngữ có điểm trung bình môn cả năm cùng dưới 5,0, có thể chỉ cần lựa chọn một trong ba môn Toán, Ngữ văn, Ngoại ngữ để kiểm tra lại, nếu kiểm tra lại trên 5,0 được lên lớp. Đối với quy định mới này nếu thuộc trường hợp kiểm tra lại, tất cả các môn có điểm trung bình dưới 5,0 đều phải kiểm tra lại.
Ví dụ 2: Theo quy định Thông tư 26, một học sinh khác thuộc trường hợp bị kiểm tra lại do có 1 môn học có điểm trung bình môn cả năm dưới 3,5 (không có môn nào điểm trung bình dưới 2,0), có nhiều môn khác có điểm trung bình dưới 5,0 nhưng chỉ cần kiểm tra lại môn có điểm trung bình dưới 3,5 nếu điểm kiểm tra lại trên 3,5 thì thuộc trường hợp lên lớp. Còn đối với quy định mới, nếu thuộc trường hợp kiểm tra lại sẽ kiểm tra lại tất cả các môn có điểm trung bình cả năm dưới 5,0.
Quy định mới sẽ có ít học sinh phải kiểm tra lại hơn, hạn chế học sinh lưu ban nhưng nếu thuộc trường hợp kiểm tra lại phải kiểm tra lại ở nhiều môn, giáo viên nên biết để thông tin cho phụ huynh, học sinh nắm.
Vẫn còn một số băn khoăn khi đánh giá học sinh theo Thông tư 22
Tuy có nhiều điểm mới hợp lý nhưng người viết vẫn thấy khi vận dụng đánh giá, xếp loại kết quả học tập theo các mức Tốt, Khá, Đạt, Chưa đạt vẫn còn những điểm chưa hợp lý cần có sự điều chỉnh như sau:
Ở bậc trung học cơ sở có 9 môn đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số gồm có: Ngữ văn; Toán; Ngoại ngữ 1; Giáo dục công dân; Lịch sử và Địa lí; Khoa học tự nhiên; Công nghệ; Tin học, môn tự chọn (2 môn học tự chọn: Tiếng dân tộc thiểu số, Ngoại ngữ 2).
Ở bậc ở bậc trung học phổ thông cũng có 9 môn đánh giá bằng nhận xét kết hợp đánh giá bằng điểm số gồm có: Ngữ văn; Toán; Ngoại ngữ 1; 5 môn học lựa chọn từ 3 nhóm môn học (mỗi nhóm chọn ít nhất 1 môn học): Nhóm môn Khoa học xã hội (Lịch sử, Địa lí, Giáo dục kinh tế và pháp luật); Nhóm môn Khoa học tự nhiên (Vật lí, Hoá học, Sinh học); Nhóm môn Công nghệ và Nghệ thuật (Công nghệ, Tin học, Nghệ thuật); 2 môn học tự chọn (Tiếng dân tộc thiểu số, Ngoại ngữ 2).
Người viết xin dẫn chứng các trường hợp khi thống kê thấy kết quả xếp loại còn chưa hợp lý như sau:
Trường hợp 1: Một học sinh A tất cả các môn học đánh giá bằng nhận xét được đánh giá mức Đạt, có 5 môn đánh giá bằng điểm số, nhận xét có điểm trung bình là 9,5; có 4 môn điểm trung bình là 7,9 thì vẫn đánh giá học kỳ (năm học) xếp loại Khá.
Nếu tính điểm trung bình tất cả các môn đánh giá bằng nhận xét kết hợp điểm số là 8,8.
Trường hợp 2: Một học sinh B có 6 môn đánh giá bằng điểm số, nhận xét có điểm trung bình 6,5 và có 3 môn điểm trung bình là 5,0 thì vẫn xếp loại Khá.
Khi đó học sinh B nếu tính theo điểm trung bình tất cả các môn là 6,0.
Học sinh A và B cùng được đánh giá loại Khá nhưng độ chênh lệch quá lớn, chưa phù hợp
Trường hợp 3: Học sinh C có tất cả các môn học đánh giá bằng nhận xét được đánh giá mức Đạt; môn đánh giá bằng điểm số, nhận xét có điểm trung bình 7 môn từ 8,5 - 9,0; 2 môn còn lại điểm trung bình là 4,9 thì chỉ được xếp loại Đạt.
Trường hợp 4: Một học sinh D có tất cả các môn học đánh giá bằng nhận xét được đánh giá mức Đạt, có điểm trung bình 8 môn đánh giá bằng điểm số, nhận xét là 9,5, có 1 môn còn lại là 6,4 thì vẫn chỉ xếp loại Khá; nếu có 1 môn điểm trung bình 3,5 vẫn xếp loại Khá (thuộc trường hợp điều chỉnh),…
Đó là một số trường hợp mà người viết cho rằng chưa phù hợp, mong Bộ Giáo dục và Đào tạo xem xét có những điều chỉnh trong thời gian tới cho hợp lý hơn.
Trên đây là những quy định về đánh giá kết quả học tập, rèn luyện, lên lớp, kiểm tra lại,…của học sinh mà giáo viên, phụ huynh nên biết để áp dụng cho lớp 6 năm học 2021-2022 này.
Tài liệu tham khảo: Thông tư 22/2021/TT-BGDĐT
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
