Từ ngày 01/7/2025, mô hình chính quyền địa phương hai cấp chính thức vận hành trên cả nước. Cấp huyện chính thức chấm dứt hoạt động, điều này đồng nghĩa với việc từ năm học 2025-2026, hội thi giáo viên dạy giỏi, giáo viên chủ nhiệm lớp giỏi cấp huyện sẽ không còn được tổ chức như trước đây.
Thay vào đó, sẽ có hội thi giáo viên dạy giỏi do cấp xã (phường) tổ chức theo quy định tại Thông tư số 12/2025/TT-BGDĐT quy định về phân quyền, phân cấp và phân định thẩm quyền thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước của chính quyền địa phương hai cấp đối với lĩnh vực nhà giáo và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục.
Việc giao quyền tổ chức hội thi giáo viên dạy giỏi cho cấp xã, phường đang thu hút sự quan tâm của dư luận, nhà quản lý giáo dục.
Có nên tổ chức hội thi giáo viên dạy giỏi ở cấp xã?
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, thầy Trần Quyết Thắng - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Trường Yên (phường Tây Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình) cho rằng, việc tổ chức hội thi ở cấp xã không những không phát huy hiệu quả thực chất mà còn có thể phát sinh thêm nhiều bất cập. Mặc dù hội thi giáo viên dạy giỏi mang lại một số tác động tích cực như nâng cao năng lực chuyên môn, giúp giáo viên tự tin hơn và đầu tư nghiêm túc cho bài giảng, nhưng trên thực tế cũng tồn tại nhiều hạn chế.
Cụ thể, việc công nhận giáo viên giỏi chỉ sau một tiết dạy và phần trình bày giải pháp là chưa thực sự thuyết phục. Tần suất các kỳ thi quá dày (2 năm/lần) với nhiều hình thức thi như giáo viên dạy giỏi, giáo viên chủ nhiệm giỏi, giáo viên Tổng phụ trách Đội giỏi,... gây áp lực lớn, tốn nhiều thời gian và ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng giảng dạy thường ngày.
“Về quy định mỗi tiết thi cần có 3 giám khảo, trong khi tại nhiều xã (phường) chỉ có từ 2 đến 4 trường học và số lượng giáo viên bộ môn đủ chuyên môn còn rất hạn chế. Tôi cho rằng khó có thể đảm bảo đội ngũ giám khảo đạt yêu cầu.
Trong khi đó, Phòng Văn hóa - Xã hội cấp xã phải phụ trách nhiều lĩnh vực, giáo dục chỉ là một phần nhỏ, nên việc tổ chức một kỳ thi quy mô, đảm bảo đúng quy định là rất khó khăn.
Nếu xã đứng ra tổ chức, thì thực chất vẫn phải dựa vào giáo viên và cơ sở vật chất của các trường - không khác gì một hội thi cấp trường, nhưng lại phát sinh thêm chi phí cho ban tổ chức, ban giám khảo, khen thưởng, hậu cần,… gây tốn kém mà không mang lại hiệu quả tương xứng.
Tôi cho rằng phương án hợp lý và tiết kiệm nhất hiện nay là chỉ nên tổ chức thi giáo viên dạy giỏi ở cấp trường và cấp tỉnh, tương tự như ở bậc trung học phổ thông. Cấp trường là đơn vị cơ sở, còn cấp tỉnh là cấp quản lý phù hợp trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp hiện nay.
Hơn nữa, hướng đi này cũng phù hợp với tinh thần của Luật Nhà giáo (sẽ có hiệu lực từ 01/01/2026), trong đó nhấn mạnh việc giao quyền tự chủ ngày càng nhiều hơn cho các cơ sở giáo dục”, thầy Thắng nêu quan điểm.
Mặt khác, cũng theo Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Trường Yên, hiện nay có sự chênh lệch rất lớn giữa các xã (phường) về quy mô trường học - có nơi chỉ có một trường, nhưng có nơi lên đến 8-10 trường.
Việc tổ chức thi ở cấp xã như vậy khó đảm bảo công bằng, dễ phát sinh bệnh thành tích, chạy chỉ tiêu, thậm chí có thể dẫn đến tình trạng ép buộc giáo viên tham gia thi cho đủ số lượng, làm giảm đi tính chuyên môn và động lực thực chất ban đầu của hội thi.
Chính vì thế, việc tổ chức hội thi giáo viên dạy giỏi chỉ nên dừng lại ở cấp trường, sau đó giáo viên có nguyện vọng và đủ năng lực có thể tự nguyện đăng ký dự thi ở cấp tỉnh. Điều này vừa giảm áp lực cho giáo viên, vừa tránh sự trùng lặp và tốn kém trong khâu tổ chức.
“Chúng ta nên đẩy mạnh tổ chức các lớp bồi dưỡng, tập huấn, sinh hoạt chuyên môn ở cấp tỉnh hoặc theo cụm trường. Những hoạt động này vừa thiết thực, vừa tạo điều kiện để giáo viên học hỏi, nâng cao chuyên môn mà không đặt nặng yếu tố thi đua, thành tích”, thầy Thắng nói thêm.
Nên thực hiện theo hình thức liên xã (phường) hay cụm chuyên môn
Mặc dù còn nhiều băn khoăn nhưng việc tổ chức hội thi giáo viên dạy giỏi ở cấp xã (phường) nếu được thực hiện bài bản và đồng bộ có thể mang lại những lợi ích thiết thực. Đây là cơ hội để các nhà trường phát hiện và bồi dưỡng giáo viên giỏi ngay từ cơ sở, đồng thời thúc đẩy đổi mới hoạt động chuyên môn.
Chia sẻ về vấn đề này, thầy Nguyễn Duy Hưng - Phó Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Liên Châu (xã Liên Châu, tỉnh Phú Thọ) đề xuất kỳ thi giáo viên dạy giỏi cấp xã nếu tổ chức nên xây dựng quy trình tổ chức khoa học và chặt chẽ, có thể thành lập hội đồng thi gồm đại diện từ nhiều trường, thậm chí mời thêm đại diện có chuyên môn từ cấp tỉnh tham gia chấm thi.
Tổ chức theo hình thức liên cụm sẽ tạo điều kiện cho sự so sánh, đánh giá khách quan và tạo không khí cạnh tranh lành mạnh. Bởi thực tế, phạm vi một xã thường khá hẹp, khó đánh giá đầy đủ và toàn diện chất lượng chuyên môn. Do đó, tổ chức hội thi theo cụm xã không chỉ hợp lý hơn mà còn góp phần nâng cao chất lượng và giá trị thực chất của danh hiệu "giáo viên dạy giỏi".
Không những vậy, thầy Hưng cũng đề xuất phương án tổ chức thi theo cụm xã và áp dụng hình thức "chéo hóa" giám khảo, tức là xã này chấm cho xã khác.
Cách làm này sẽ giúp giảm thiểu tác động của các mối quan hệ cá nhân, đồng thời tăng cường tính minh bạch trong đánh giá. Ví dụ, mỗi ban giám khảo có thể gồm 3 đến 5 người và được phân công theo hình thức bốc thăm, luân chuyển giữa các xã trong cụm để bảo đảm công bằng.
“Việc giao cho cấp xã, phường tổ chức hội thi giáo viên dạy giỏi được xem như một hướng đi mới nhằm tăng tính chủ động và linh hoạt trong công tác tổ chức tại cơ sở.
Đây là một chủ trương có mặt tích cực vì vẫn giữ được vai trò thúc đẩy chuyên môn và tạo động lực phát triển cho đội ngũ giáo viên. Những thầy cô có năng lực vẫn có cơ hội thể hiện và khẳng định danh dự nghề nghiệp thông qua các kỳ thi”, Phó Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Liên Châu cho biết.
Đồng quan điểm, thầy Nguyễn Ngọc Sơn - Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Phúc Lợi (phường Phúc Lợi, Hà Nội) nhận định để giảm áp lực, tránh trùng lặp và nâng cao chất lượng, nên tổ chức hội thi giáo viên dạy giỏi theo hình thức liên xã hoặc cụm chuyên môn.
Điều này sẽ giúp phạm vi đánh giá rộng hơn, giúp phát hiện được nhiều nhân tố tiêu biểu để dự thi ở cấp cao hơn.
Bên cạnh đó, để bảo đảm chất lượng đánh giá, các đơn vị tổ chức có thể mời giám khảo là những chuyên gia, giảng viên ở các trường đại học sư phạm hoặc giáo viên giàu kinh nghiệm từ các địa phương khác.
“Việc có giám khảo độc lập được cho là sẽ giúp nâng cao tính khách quan và minh bạch trong quá trình chấm thi, tránh dẫn đến tình trạng hình thức, thiếu nghiêm túc, hoặc xảy ra hiện tượng "quen biết, nể nang" giữa người chấm và người dự thi.
Thành lập các hội đồng đánh giá với thành viên đến từ nhiều nguồn khác nhau, không chỉ gói gọn trong địa phương sẽ giúp đảm bảo tính công bằng và tránh những sai lệch trong quá trình tổ chức.
Về giá trị của danh hiệu "giáo viên dạy giỏi", theo tôi việc cấp xã (phường) tổ chức thi không làm giảm giá trị này. Tuy nhiên, kết quả thực chất vẫn còn phụ thuộc vào cách thức tổ chức.
Trong khi chuyên môn do sở giáo dục và đào tạo chỉ đạo thì việc quản lý hành chính lại do cấp xã thực hiện, vì vậy cần có sự phối hợp chặt chẽ và hướng dẫn cụ thể để bảo đảm hiệu quả và chất lượng của hoạt động này”, Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Phúc Lợi bày tỏ.
Tuy nhiên, nhiều ý kiến cũng băn khoăn về quy mô tổ chức ở cấp xã, khi mà mỗi xã chỉ có từ 2-4 trường học, đội ngũ giáo viên đủ chuyên môn làm giám khảo sẽ khá hạn chế.
Trước vấn đề này, Phó Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Liên Châu cho rằng hiện nay nhiều thầy cô trong ban giám hiệu ở các trường đã từng tham gia và có kinh nghiệm làm giám khảo ở những kỳ thi cấp huyện, cấp tỉnh trước đây.
Điều quan trọng hiện nay là cần có sự thống nhất trong cách thức tổ chức trên toàn tỉnh, thông qua hệ thống văn bản hướng dẫn từ sở giáo dục và đào tạo để đảm bảo sự đồng bộ và hiệu quả.
Về tiêu chí chấm thi, thầy Hưng cho biết trước đây cấp huyện vẫn bám theo bộ tiêu chí của sở giáo dục và đào tạo, đồng thời xây dựng thêm các tiêu chí mang tính đặc thù, phù hợp với thực tiễn của địa phương.
Nếu tổ chức thi ở cấp xã, việc xây dựng một hệ thống tiêu chí chấm điểm rõ ràng, cụ thể và phù hợp với điều kiện từng nơi là hết sức cần thiết để bảo đảm tính khách quan và chuyên sâu của hội thi.
