Trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, AI đang ngày càng được sử dụng rộng rãi trong xã hội và mang lại nhiều lợi ích cho người dùng. Tuy nhiên, việc đưa công nghệ này vào giảng dạy tại trường học hiện còn một số thách thức cả về cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên.
Trước thực tế trên, một số lãnh đạo phòng giáo dục và đào tạo cũng như hiệu trưởng trường học đã đưa ra những góp ý về vấn đề này.
AI mang lại nhiều lợi ích thiết thực đối với giáo dục
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, bà Nguyễn Thị Kim Yến - Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồng Ngự (tỉnh Đồng Tháp) chia sẻ, trong kỷ nguyên số, trí tuệ nhân tạo (AI) đóng vai trò quan trọng với giáo dục trong cả công tác quản lý lẫn giảng dạy và học tập.
Trong đó, việc ứng dụng AI vào dạy học không chỉ giúp nâng cao chất lượng giảng dạy, mà còn truyền cảm hứng học tập cho học sinh. Bởi AI có khả năng tích hợp linh hoạt các hiệu ứng thị giác, âm thanh và những công cụ tương tác vào ngay trong bài học. Từ đó, tạo nên môi trường học tập trực quan, giúp học sinh tiếp thu bài một cách hào hứng và chủ động hơn.
Song song với đó, ứng dụng AI còn hỗ trợ đắc lực cho giáo viên trong quá trình thiết kế bài giảng, giúp bài giảng trở nên hấp dẫn hơn. Công nghệ này có thể gợi ý các hoạt động, tài liệu học tập phù hợp với từng đối tượng học sinh, nhằm tối ưu hóa hiệu quả giảng dạy. Từ đó, giáo viên sẽ thuận lợi hơn trong việc truyền đạt kiến thức, nâng cao chất lượng học tập cho học sinh.
Bà Yến cũng cho biết thêm, trước những lợi ích thiết thực mà AI mang lại trong lĩnh vực giáo dục, Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồng Ngự đã tổ chức các buổi tập huấn chuyên sâu, mời chuyên gia về để bồi dưỡng cho giáo viên và hướng dẫn học sinh khai thác, ứng dụng AI vào giảng dạy và học tập. Từ đó, giúp giáo viên lựa chọn công cụ phù hợp với chuyên môn để soạn bài giảng, đồng thời học sinh cũng từng bước được tiếp cận và làm quen với AI.
Bà Nguyễn Thị Kim Yến - Trưởng phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồng Ngự (tỉnh Đồng Tháp). Ảnh NVCC
Cùng bàn về vấn đề này, thầy Lê Văn Chung - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Cổ Loa (thành phố Hà Nội) chia sẻ, AI đã và đang được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống. Mặc dù không thể thay thế hoàn toàn con người, nhưng AI mang lại rất nhiều lợi ích thiết thực trong giáo dục.
Đối với giáo viên, AI có thể hỗ trợ đắc lực trong công tác giảng dạy, chẳng hạn như giúp soạn giáo án hay tạo sơ đồ tư duy, từ đó giảm tải đáng kể khối lượng công việc nếu giáo viên biết cách tận dụng hiệu quả. Đồng thời, công nghệ này cũng là công cụ thiết thực giúp giáo viên tạo nên những bài giảng sinh động, gần gũi, giúp truyền cảm hứng học tập cho học sinh.
Ngoài ra, AI cũng giúp học sinh nhanh chóng tìm kiếm thông tin, tài liệu tham khảo cho các môn học. Đây là công cụ hỗ trợ đắc lực cho học sinh trong việc học tập nếu sử dụng đúng cách. Do đó, việc đưa AI vào trường học để giảng dạy là điều cần thiết. Nếu thành thạo AI, học sinh sẽ được hỗ trợ đáng kể trong học tập và nâng cao năng lực tự học.
Đồng tình với quan điểm trên, thầy Lê Hữu Thành - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Lê Hồng Phong (tỉnh Hà Tĩnh) cho rằng, việc ứng dụng AI vào giảng dạy trong trường học mang lại nhiều lợi ích đáng kể, không chỉ trong công tác giảng dạy của giáo viên mà còn trong cả quá trình học tập của học sinh.
Cụ thể, AI đóng vai trò như một trợ thủ đắc lực của giáo viên, giúp thầy cô tìm kiếm các nguồn học liệu một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn. Thay vì mất nhiều thời gian sàng lọc thông tin thủ công, AI có thể gợi ý các tài liệu, bài giảng, hình ảnh, video phù hợp với nội dung bài học, giúp giáo viên tập trung vào việc thiết kế bài giảng sáng tạo và nâng cao chất lượng giảng dạy.
Đối với học sinh, AI cũng mang lại những hỗ trợ vô cùng hữu ích, đặc biệt là trong việc cá thể hóa quá trình học tập. Công nghệ này có khả năng phân tích năng lực, sở thích và tốc độ tiếp thu của từng học sinh để đưa ra các bài tập, tài liệu học tập, hoặc thậm chí là lộ trình học tập riêng biệt. Nhờ đó, mỗi học sinh có thể học theo nhịp độ và phương pháp phù hợp nhất với mình, giúp các em nắm vững kiến thức và phát huy tối đa tiềm năng cá nhân.
Cần nghiên cứu kỹ lưỡng để cụ thể hóa AI ở từng bậc học nếu đưa vào giảng dạy
Theo thầy Lê Hữu Thành, để việc đưa AI vào giảng dạy trong trường học đạt hiệu quả cao, cần có một lộ trình triển khai chi tiết, bài bản, xây dựng nền tảng vững chắc ngay từ những cấp học đầu tiên.
Tuy nhiên, việc này đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ của ngành giáo dục, cần có những nghiên cứu cụ thể, kèm theo các văn bản hướng dẫn chi tiết về nội dung và cách thức áp dụng. Khi có sự chỉ đạo rõ ràng và đồng bộ, các cơ sở giáo dục mới có thể thực hiện việc đưa AI vào giảng dạy một cách thống nhất và hiệu quả.
Thầy Thành nhấn mạnh, để AI đạt hiệu quả cao trong dạy học, các trường cần đặc biệt lưu ý đến hai yếu tố then chốt gồm: nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên và đảm bảo cơ sở vật chất, trang thiết bị đồng bộ.
Trước hết, đội ngũ giáo viên phải chủ động học hỏi và tìm hiểu sâu về công nghệ AI. Không chỉ dừng lại ở việc biết cách sử dụng các công cụ AI một cách đơn thuần, giáo viên cần phải hiểu rõ bản chất, nguyên lý hoạt động của AI để khi ứng dụng vào giảng dạy có thể truyền đạt kiến thức một cách chính xác và hiệu quả nhất cho học sinh. Khi giáo viên nắm vững kiến thức về AI, họ mới có thể định hướng và dẫn dắt học sinh khai thác công nghệ này một cách có hệ thống.
Song song với đó, cơ sở vật chất và trang thiết bị công nghệ thông tin phải được đảm bảo đầy đủ. Điều này bao gồm việc trang bị phòng máy đạt chuẩn, các phần mềm chuyên dụng và hạ tầng mạng ổn định. Bởi lẽ, AI là một lĩnh vực công nghệ cao, đòi hỏi môi trường học tập thực tế để học sinh có thể thực hành và trải nghiệm. Nếu thiếu thốn về cơ sở vật chất, việc triển khai AI sẽ gặp nhiều khó khăn, thậm chí không thể thực hiện được, làm giảm hiệu quả đáng kể của các chương trình đào tạo.
Còn theo bà Nguyễn Thị Kim Yến, do AI là một lĩnh vực rộng, nên mỗi chuyên đề ứng dụng AI cần phải được thiết kế phù hợp với lứa tuổi cụ thể và đặc điểm tâm sinh lý của học sinh. Điều này đồng nghĩa với việc cần cụ thể hóa chương trình đào tạo khi đưa AI vào giảng dạy ở từng bậc học.
“Việc đưa AI vào giảng dạy trong trường học nên được đồng bộ, không chỉ dừng lại ở việc tập trung vào học sinh lớp trung học cơ sở hay trung học phổ thông. Nếu được, chúng ta nên thực hiện đồng bộ giảng dạy từ học sinh tiểu học, ví dụ như từ lớp 3, 4, 5. Bởi hiện nay, học sinh đã dần được tiếp cận với AI từ nhỏ và nhiều phụ huynh cũng đã trang bị điện thoại thông minh cho con em mình. Thay vì để học sinh sử dụng thiết bị này vào mục đích giải trí đơn thuần, việc có chương trình đào tạo và hướng dẫn cụ thể sẽ giúp các em khai thác công nghệ AI vào việc học.
Ngoài ra, việc định hướng từ nhà trường, giáo viên để học sinh hình thành thói quen sử dụng thiết bị thông minh để ứng dụng AI vào các hoạt động vui chơi gắn liền với nội dung bài học cũng là điều quan trọng. Nếu thói quen này được hình thành từ nhỏ, học sinh sẽ dễ dàng nâng cao kiến thức và kỹ năng sử dụng AI ở những bậc học cao hơn”, bà Yến bày tỏ.
Cũng theo bà Yến, để nâng cao chất lượng giáo dục, hoàn toàn có thể nghiên cứu đưa AI trở thành một môn học bắt buộc ở trường học trong tương lai gần. Tuy nhiên, thách thức trước mắt hiện nay là việc nhiều giáo viên lớn tuổi và chưa có nhiều kiến thức về việc sử dụng AI.
Mặc dù một số giáo viên đã tự tìm hiểu, tiếp cận AI theo nhóm hoặc cá nhân, nhưng việc triển khai ứng dụng AI vẫn chưa đạt hiệu quả cao do chưa được đào tạo hay bồi dưỡng chuyên sâu hoặc nhiều giáo viên chưa có thời gian để tìm hiểu và nghiên cứu kỹ lưỡng về công nghệ này. Do đó, để đảm bảo việc đưa AI vào dạy học trong nhà trường đạt hiệu quả cao nhất, cần đào tạo và bồi dưỡng đội ngũ giáo viên sử dụng công nghệ này có lộ trình bài bản.
Trong khi đó, thầy Lê Văn Chung cho rằng, việc ứng dụng AI vào giảng dạy trong trường học nên được cụ thể hóa ở từng bậc học. Đây là công việc đòi hỏi các nhà giáo dục phải phân tích kỹ lưỡng để đưa ra một lộ trình rõ ràng và phù hợp.
Đối với cấp trung học cơ sở, học sinh hoàn toàn có thể bắt đầu tiếp cận AI ở một mức độ nhất định, còn ở cấp trung học phổ thông, việc đưa AI vào giảng dạy rất cần thiết và có thể khai thác sâu hơn. Tuy nhiên, để thực hiện điều này một cách hiệu quả, cần có chủ trương và kế hoạch cụ thể từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, nhằm xây dựng một lộ trình học tập bài bản, chi tiết. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng, lộ trình này phải dựa trên độ tuổi và đặc điểm phát triển của học sinh.
Việc đưa AI vào giảng dạy trong trường học là một xu thế tất yếu, cần thiết và công nghệ này nên trở thành một môn học riêng biệt trong tương lai gần. Đồng thời, AI cũng hoàn toàn có thể tích hợp hoặc lồng ghép nội dung vào các môn học hiện có, đặc biệt là môn Tin học. Bởi môn Tin học đã có sẵn nền tảng về công nghệ thông tin, thích hợp để đưa nội dung kiến thức AI vào giảng dạy. Do đó, có thể điều chỉnh nội dung môn Tin học để bổ sung một phần cụ thể về ứng dụng AI, ví dụ như giới thiệu các khái niệm cơ bản, cách thức hoạt động của một số công cụ AI đơn giản, hoặc hướng dẫn học sinh cách khai thác AI để hỗ trợ việc học tập.
Thầy Chung cũng nhấn mạnh, trên thực tế, hiện vẫn còn nhiều giáo viên và học sinh chưa có kinh nghiệm trong việc sử dụng AI. Mặc dù AI đang được ứng dụng rộng rãi và nhiều cá nhân đã tự khai thác, tìm hiểu, nhưng việc này diễn ra một cách tự phát và chưa bài bản. Cùng với đó, AI hiện chưa phải là một môn học chính thức nên các hoạt động ứng dụng AI trong giảng dạy và học tập chủ yếu dựa trên sự chủ động của mỗi cá nhân.
Từ thực tế trên, thầy Chung cho rằng, nếu triển khai giảng dạy AI trong trường học, việc bồi dưỡng và đào tạo đội ngũ giáo viên giảng dạy là vô cùng quan trọng. Khi đội ngũ giáo viên có đủ kiến thức, năng lực, việc đưa AI vào trường học mới thực sự mang lại hiệu quả cao, từ đó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.
