Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho biết, công tác phát triển đối tượng tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện tăng nhanh trong thời gian qua, tới nay đã có 405 nghìn người tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Từ đầu năm đến nay, cả nước có thêm khoảng 134 nghìn người tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện. Trước đó, đến hết năm 2018, số người tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện là 271 nghìn người, con số khá ít ỏi sau hơn 10 năm triển khai chính sách này.
Ước tính hết năm 2019, số người tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện sẽ vượt mốc 450 nghìn người. Nếu hoàn thành mục tiêu trên, số người tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện trong năm 2019 phát triển được đánh giá tương đương với mức phát triển trong 14 năm qua.
Bên cạnh đó, số người tham gia Bảo hiểm xã hội bắt buộc đã đạt 14,48 triệu người. Bảo hiểm thất nghiệp là 12,7 triệu người. Số người tham gia bảo hiểm y tế là 84,7 triệu người, đạt tỷ lệ bao phủ Bảo hiểm y tế toàn dân ở mức 89,3%.
 |
| Bảo hiểm xã hội là chỗ dựa tin cậy cho người dân, đỡ gánh nặng cho gia đình. |
Mặc dù số lượng người lao động tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện tăng nhanh thời gian qua, nhưng vẫn còn nhỏ so với tiềm năng tại Việt Nam. Đã có những thời điểm xuất hiện thông tin so sánh sai sự thật cho rằng tiền gửi tiết kiệm cao hơn khi tham gia Bảo hiểm xã hội. Để tránh bị ảnh hưởng bởi những thông tin xấu và tự làm mất đi cơ hội của mình, người lao động phải tìm hiểu rõ về những lợi ích khi tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện – đây là chính sách của Đảng, Nhà nước định hướng luôn bảo vệ quyền lợi của người dân.
Bảo hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc qua đời, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội.
Như vậy, đối tượng của Bảo hiểm xã hội là thu nhập của người lao động; chính sách Bảo hiểm xã hội được thực hiện trên cơ sở huy động sự đóng góp, tích lũy của những người lao động khi còn trẻ, còn khỏe mạnh để bảo đảm ổn định thu nhập khi gặp phải các rủi ro.
Chính sách Bảo hiểm xã hội hiện đang được thực hiện với hai loại hình Bảo hiểm xã hội bắt buộc và tự nguyện. Bảo hiểm xã hội bắt buộc được áp dụng đối với người lao động có quan hệ lao động (làm việc theo hợp đồng lao động từ đủ một tháng trở lên); về cơ bản được thực hiện với năm chế độ là ốm đau, thai sản, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp, hưu trí và tử tuất; trách nhiệm đóng góp được quy định thuộc về cả người lao động và người sử dụng lao động.
Bảo hiểm xã hội tự nguyện được áp dụng đối với những người lao động không thuộc diện tham gia Bảo hiểm xã hội bắt buộc; hiện đang được thực hiện với hai chế độ là hưu trí và tử tuất. Do không có quan hệ lao động theo hợp đồng nên trách nhiệm đóng góp thuộc về người lao động.
Ngoài các chế độ ốm đau, thai sản, tai nạn lao động – bệnh nghề nghiệp mang tính chia sẻ giữa người khỏe mạnh với người bị ốm đau, tai nạn rủi ro; chế độ hưu trí trong chính sách Bảo hiểm xã hội đang được thiết kế rất có lợi cho người lao động với mức hưởng đang cao hơn nhiều so với mức đóng góp.
Giả sử một lao động nữ đóng trong 20 năm với mức đóng là 22% tiền lương tháng thì mức hưởng là 55% tiền lương bình quân với thời gian hưởng dựa trên tuổi thọ trung bình của nữ ở độ tuổi 55 là 24,6 năm. Như vậy, rõ ràng mức hưởng đang cao hơn gấp nhiều lần so với mức đóng, trong khi thời gian hưởng dài hơn so với thời gian đóng góp.
Ngoài ra với người hưởng lương hưu còn được hưởng chính sách Bảo hiểm y tế do Quỹ Bảo hiểm xã hội bảo đảm, khi qua đời thân nhân được hưởng chế độ mai táng và trợ cấp tuất. Như vậy, việc tham gia Bảo hiểm xã hội là hoàn toàn có lợi đối với người lao động.
 |
| Ngày càng có nhiều người dân tin tưởng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. |
Chia sẻ sâu hơn về vấn đề này, ông Trần Hải Nam - Phó Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm xã hội (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội), cho biết: “Thứ nhất, chính sách Bảo hiểm xã hội tự nguyện được thực hiện đã đem lại lợi ích rất rõ, đó là cơ hội cho tất cả mọi người đều có thể tiếp cận được chính sách hưu trí - lương hưu khi về già.
Đối với những người tham gia Bảo hiểm xã hội bắt buộc, khi đến tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ điều kiện về thời gian đóng góp thì thay vì chỉ được hưởng Bảo hiểm xã hội một lần như trước đây, có thể đóng tiếp Bảo hiểm xã hội tự nguyện và lựa chọn phương thức đóng một lần cho những năm còn thiếu để được hưởng ngay lương hưu.
Đối với người tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện nói chung, có thể lựa chọn mức thu nhập tháng làm căn cứ đóng Bảo hiểm xã hội phù hợp với điều kiện tài chính của mình với mức thấp nhất bằng mức chuẩn nghèo khu vực nông thôn (hiện tại là 700.000 đồng/tháng, khi đó mức đóng chỉ là 154 nghìn đồng/người/tháng) và mức cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở tại thời điểm đóng (với mức lương cơ sở hiện tại là 1.490.000 đồng/tháng, mức đóng là 6,556 triệu đồng/người/tháng; người tham gia có thể lựa chọn phương thức đóng cũng rất linh hoạt: đóng hằng tháng, hằng quý, sáu tháng, hằng năm hoặc đóng một lần cho nhiều năm.
Thứ hai, ngoài các quyền lợi về lương hưu hằng tháng được xác định dựa trên mức đóng và thời gian tham gia Bảo hiểm xã hội của người lao động, mức lương hưu tiếp tục được điều chỉnh trên cơ sở chỉ số giá sinh hoạt, tăng trưởng kinh tế và khả năng cân đối của quỹ Bảo hiểm xã hội từng thời kỳ.
Thứ ba, từ ngày 1-1-2018, Nhà nước thực hiện chính sách hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện theo tỷ lệ phần trăm (%) trên mức đóng bảo hiểm xã hội hằng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn. Cụ thể, với ba mức hỗ trợ 30% đối với người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện thuộc hộ nghèo; 25% đối với hộ cận nghèo; và 10% đối với các đối tượng còn lại. Và căn cứ vào điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng ngân sách nhà nước trong từng thời kỳ, Chính phủ sẽ xem xét điều chỉnh mức hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện cho phù hợp.
Thứ tư, Nhà nước bảo hộ quỹ Bảo hiểm xã hội và thực hiện các biện pháp để bảo toàn và tăng trưởng quỹ; bảo đảm mọi người tham gia đều được thụ hưởng đầy đủ các quyền lợi theo quy định của pháp luật”.
Đối với các thông tin cho rằng người lao động đóng bảo hiểm xã hội thiệt thòi khi hưởng lương hưu thấp, ông Trần Hải Nam cho biết, theo Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 quy định, lương hưu được điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng và tăng trưởng kinh tế, phù hợp với ngân sách nhà nước và quỹ bảo hiểm xã hội.
Trong những năm vừa qua, cùng với việc thực hiện quy định của Luật Bảo hiểm xã hội và các Nghị quyết của Quốc hội về giao dự toán ngân sách Nhà nước hằng năm, có thể thấy, lương hưu thường được điều chỉnh tăng cùng với tốc độ tăng tiền lương của người tại chức (tăng cùng tỷ lệ tăng lương cơ sở). Như vậy, việc thực hiện điều chỉnh này cao hơn rất nhiều so với mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng.
“Nếu chúng ta nhìn thấy tăng lương của người tại chức, trong khấu phần lương tăng thêm còn tính năng suất lao động, chi phí về giá cả, sinh hoạt. Hiện nay, với người nghỉ hưu đang được thực hiện tương đồng với mức độ tăng lương của người tại chức, cao hơn nhiều so với chỉ số giá tiêu dùng. Trong khi đó, thông lệ chung các nước chỉ điều chỉnh trên cơ sở giá, để bảo đảm giá trị đồng tiền khi lạm phát, mất giá. Như vậy, chính sách hiện nay trong điều chỉnh lương hưu có lợi so với người lao động”, ông Nam cho biết.
