Đó là một câu chuyện dài về việc ba Tổng thống, Jefferson, Madison và Monroe đã thiết lập nên trường đại học Virginia mà trong đó, Jefferson, Tổng thống thứ 3 của nước Mỹ có vai trò nổi bật nhất, Madison Tổng thống thứ 4, có vai trò hỗ trợ và Monroe, Tổng thống thứ 5, với vai trò bổ trợ. Ngoài ra, còn rất nhiều người khác cũng đóng góp công sức to lớn, đó là các nghị sĩ, các thẩm phán, các tướng lĩnh và Thống đốc của tiểu bang.
Câu chuyện kéo dài trong suốt 40 năm và các sự kiện diễn ra dồn dập trong năm 1814. Người vận động chính, Jefferson tin rằng "nền dân chủ chỉ có thể tồn tại với việc toàn thể công dân được giáo dục". Do đó, kể từ cuộc Cách mạng Mỹ, ông đã đấu tranh cho việc giáo dục phổ cập các bậc tiểu học, trung học và đại học. ông viết, "Dự luật của tôi, thực ra là những điều đã được hình dung từ 40 năm trước, nhưng do hoàn cảnh đã không thực hiện được. Có thể sau cùng, đó chỉ là một giấc mơ không tưởng, và đó chỉ là một đứa con của 40 năm nảy sinh và nuôi dưỡng giấc mơ, và nếu tôi được nhìn thấy thành tựu của mình thành hiện thực tôi sẽ rất hài lòng…".
 |
| Tổng thống thứ 3 của nước Mỹ - Thomas Jefferson |
Đó là một đấu tranh lâu dài và thường là thất bại. Ông đã phải chứng kiến kế hoạch của mình bị Nghị viện Virginia keo kiệt bác bỏ. Ông nói: "Những nhà lập pháp không có đủ thông tin để hiểu được những sự thật cực kỳ quan trọng, rằng kiến thức là sức mạnh, kiến thức là sự an toàn, và kiến thức là hạnh phúc". Cuộc vận động cuối cùng nhằm thiết lập trường đại họ này bắt đầu vào mùa xuân năm 1814. Trong suốt 5 năm trời chứng kiến một tài năng vận động chính trị... của Jefferson
Tháng 3/1814, Jefferson tự vận động để được bầu vào làm Uỷ viên quản trị của Học viện Albemarble. Được thành lập năm 1803, học viện này chỉ tồn tại trên danh nghĩa, không có trụ sở, không có giáo viên hay sinh viên, nhưng đây là tiền đề/ động cơ pháp lý cho 3 vị Tổng thống dựng nên trường đại học của họ. Jefferson đưa ra cơ chế biến đổi Học viện này (Academy), đầu tiên thành Trường Trung tâm (Central College), và rồi trở thành Trường đại học Virginia. Người thực hiện chính những ý tưởng của Jefferson là Joseph Carington Cabell, Thượng nghị sĩ tiểu bang Virginia, người được mô tả là "dũng cảm, kiên nhẫn, khéo léo, sắc sảo, tháo vát và có lòng chính trực cao nhất". Jefferson đã trao đổi với Cabell cách thức vận động biến giấc mơ của ông thành hiện thực thông qua môi trường chính trị của Virginia. Chính Cabell đã đệ trình đơn thỉnh cầu của Jefferson lên Nghị viện Virginia rằng vùng đất công của tiểu bang ở quận Albemarle là nơi thích hợp cho Học viện, rằng Thượng viện nên chu cấp cho viện này hàng năm một số tiền và cho phép đổi tên là Central College.
Nghị viện Virginia ngày 14/2/1816 chấp thuận đơn thỉnh cầu của Jefferson cho phép trường Trung tâm Central Collge vào hoạt động. Để điều hành trường này, một Ban quản lý được bổ nhiệm, có Đương kim Tổng thống Monroe, cựu Tổng thống Madison và Jefferson. Cabell cũng được bổ nhiệm làm 1 nhà quản lý.
Từ lâu trước đó, Jefferson đã vận động chọn quê hương ông là địa điểm thành lập trường đại học này: "Williamburg là rất nóng trong những tháng 8, 9 và 10 vì vậy nên chuyển về một nơi khí hậu trong lành và trung tâm hơn; có thể về vùng cạnh vùng này". Vị trí có khí hậu trong lành và ở trung tâm tiểu bang, không phải là ly do duy nhất cho sự chọn lựa để ủng hộ vùng đất Charlottesville. Rõ ràng là ông nhận ra rằng không có trường đại học nào có thể truyền tải được tầm nhìn, quan điểm… một cách tương xứng trừ khi nó phải được đặt dưới sự chỉ đạo trực tiếp và chịu ảnh hưởng của chính ông. Năm 1817, và mấy tháng đầu năm 1818, Nghị viện Virginia nhóm họp và một lần nữa, đưa ra các kế hoạch khác nhau cho hệ thống giáo dục trên khắp tiểu bang. Jefferson lại đệ trình mô hình của chính ông thiết kế toàn diện về hệ thống trường học trong tiểu bang.
Đạo luật này cho phép tổ chức các trường tiểu học ở tất cả các làng, xã, mỗi trường học được ủng hộ và kiểm soát bởi những cử tri. Mỗi quận được tổ chức một trường trung học do một Ban Thanh tra điều hành và được Quĩ giáo dục của tiểu bang tài trợ. Hạt nhân cho hệ thống giáo dục là một trường đại học tổng hợp thì được chính tiểu bang tài trợ. Nhưng kế hoạch này của Jefferson chỉ nhận được rất ít sự ủng hộ của Nghị viện, và cuối cùng là một sự uỷ thác cho phép thành lập trường đại học với số tiền ít ỏi là 15.000 đôla.
Một uỷ ban 24 người được chọn để nghiên cứu việc triển khai vào báo cáo lại cho Nghị viện những vấn đề phức tạp: địa điểm, mô hình các khoa sẽ được thành lập, số lượng và chuyên môn của các chức danh giáo sư, những nội qui, qui định cuả trường. Điều đầu tiên là phải bổ nhiệm những uỷ viên hội đồng phải thay đổi vì thay đổi địa điểm, nhiều địa điểm được đưa ra. Thị trấn Stauton không chỉ muốn đưa trường đại học về đay mà còn muốn chuyển cả thủ phủ tiểu bang cũng vậy. Trường William&Mary lâu đời ở Virginia cũng nhận được sự ủng hộ Nhưng nơi mà Jefferson lo sợ nhất lại là Học viện Washington tại Lexington vì đây được sự ủng hộ mạnh mẽ.
Nhưng khi chọn địa điểm dựng trường thì các ý kiên lại xung đột và rơi vào thế bế tắc. Tranh luận của Jefferson là rất bất ngờ và không chính thống. Ông cho rằng trường đại học nên đặt tại Charlottesville vì khí hậu trong vùng rất tốt lành. Và để chứng minh điều này, ông đưa ra thống kê lịch sử trong suốt 80 năm trước đó tại quận Albemarle. Rồi ông làm sửng sốt những người tham gia bằng cách đưa ra bản đồ Virginia bằng bìa cứng do chính ông làm, chỉ ra rằng Charlottesville chính là trung tâm địa lý của tiểu bang. Và ông cũng tạo ra một bản đồ khác chứng tỏ đây là trung tâm dân số nếu không tính đến các nô lệ. Uỷ ban này hoàn toàn khâm phục các số liệu chính xác đã bỏ phiếu hoàn toàn nhất trí chọn Charlottesville làm địa điểm thành lập, và sau đó Nghị viện Virginia phê chuẩn điều này.
Trường đại học Virginia là một trong ba thành tựu mà Jefferson tự hào. Ông thật sự là Cha đẻ trường đại học này. Ngày 4/7/1826, ông qua đời, đúng 50 năm sau ngày ra đời của Tuyên bố Độc lập do chính ông viết, và được yên nghỉ trong chính ngôi mộ ông đã tự tay thiết kế và viết lên bia mộ: "Nơi đây yên nghỉ Thomas Jefferson, tác giả bản Tuyên ngôn Độc lập Mỹ, tác giả Đạo luật Tự do Tín ngưỡng của Virginia, người sáng lập nên trường đại học Tổng hợp Virginia". Ông không hề nói đến việc từng làm Tổng thống Hoa kỳ.
