Nguyễn Đăng Quý Minh (sinh năm 1996, thành phố Hà Nội) từng là sinh viên ngành Tâm lý học tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội). Khi gắn bó với giảng đường được 6 tháng, anh nhận được học bổng du học Nga và quyết định thay đổi môi trường.

Năm 2016, anh Nguyễn Đăng Quý Minh bắt đầu theo học tại Đại học Sư phạm Quốc gia Moscow (Moscow Pedagogical State University), Liên bang Nga. Trong 5 năm học tập, anh có 1,5 năm thực tập và tham gia các chương trình trao đổi tại Ấn Độ và Morocco. Năm 2021, anh tốt nghiệp cử nhân ngành Tâm lý học.

Sau đó, anh sang Romania làm việc, rồi tiếp tục học một khóa ngắn hạn tại Bỉ. Cũng trong năm này, Quý Minh trở về Việt Nam, công tác tại trụ sở chính Vinschool và giảng dạy môn Tâm lý học tại Vinschool The Harmony và Vinschool Times City trong hai năm.

Năm 2023, anh nhận được học bổng thạc sĩ tại Đại học Eötvös Loránd (Eötvös Loránd University) ở Hungary. Anh quyết định “xuất ngoại”, theo đuổi con đường học thuật. Trong thời gian học thạc sĩ, anh tham gia các chương trình trao đổi học thuật ở Anh và Hồng Kông. Tháng 7/2025, anh được cấp bằng thạc sĩ ngành Tâm lý học.

Ngay sau đó, Nguyễn Đăng Quý Minh nhận được học bổng nghiên cứu sinh, chính thức trở thành nghiên cứu sinh toàn thời gian ngành Tâm lý học có chế độ lương tại Đại học Bern, Thụy Sĩ.

“Suất” tiến sĩ toàn thời gian tại Thụy Sĩ đến bất ngờ, nhưng cũng đầy cơ duyên

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, anh Nguyễn Đăng Quý Minh chia sẻ: “Tôi đã trải qua một hành trình dài trên con đường học thuật. Việc lựa chọn ngành Tâm lý học bắt nguồn từ ảnh hưởng của mẹ - một nhà báo chuyên viết về tâm lý lứa tuổi. Những bài viết của mẹ tổng hợp từ nhiều nguồn khoa học, đã nuôi dưỡng trong tôi niềm hứng thú với lĩnh vực này từ nhỏ.

Bố tôi là nhà khoa học, nên tư duy logic và cách tiếp cận khoa học cũng thấm vào tôi. Dù bố mẹ không trực tiếp định hướng, nhưng từ những ảnh hưởng ấy, tôi tự nhiên hình thành đam mê và quyết tâm theo đuổi ngành này".

Niềm đam mê ấy trở thành động lực để anh không ngừng tìm kiếm cơ hội học tập, nghiên cứu ở các môi trường học thuật hàng đầu, dù biết con đường phía trước đầy thử thách. Trong thời gian học thạc sĩ, anh từng đối mặt nhiều khó khăn khi phải tự mày mò hàng chồng tài liệu, chỉnh sửa bài nghiên cứu nhiều lần để đạt độ chính xác và thuyết phục cao nhất.

Đặc biệt, khi tham gia dự án nghiên cứu và phát triển RegCheck - công cụ AI đầu tiên trên thế giới dùng để kiểm tra và đánh giá mức độ minh bạch của một ấn phẩm khoa học, anh không chỉ được tiếp cận với nhiều kiến thức mới, mà còn phải làm quen với lĩnh vực trí tuệ nhân tạo vốn còn khá xa lạ với mình. Chính những thử thách này lại khiến anh thêm đam mê con đường học thuật.

Trong quá trình học, anh Minh đã để lại dấu ấn với nhiều công trình nghiên cứu. Nổi bật là nghiên cứu về các chỉ số điện sinh lý trong thôi miên lâm sàng (electrophysiological correlates in clinical hypnosis), đăng trên tạp chí khoa học quốc tế, trong đó anh là tác giả chính. Anh cũng là một trong các tác giả chính của bộ công cụ đo lường sức khỏe tâm lý (Wellbeing) dành cho học sinh trung học Việt Nam, đã được công bố trên tạp chí khoa học quốc tế và trình bày tại các hội thảo khoa học ở châu Âu.

Khi những ngày cuối của chặng đường thạc sĩ vừa kịp khép lại, dù chưa chính thức nhận bằng, cơ hội giành suất học bổng tiến sĩ đã bất ngờ tìm đến anh. Sự bất ngờ ấy thực chất lại là trái ngọt từ những nỗ lực bền bỉ và âm thầm suốt nhiều năm trời.

Thạc sĩ Nguyễn Đăng Quý Minh bộc bạch, để có một suất học bổng nghiên cứu sinh toàn thời gian tại Thụy Sĩ là vô cùng khó. Họ ưu tiên công dân Thụy Sĩ, sau đó là người thuộc quốc gia trong EU (Liên minh Châu Âu), cuối cùng mới xét đến ứng viên ngoài EU. Trường và giáo sư hướng dẫn phải đứng ra giải trình cho từng trường hợp đặc biệt”, anh chia sẻ.

Chính vì vậy, ngoài năng lực học thuật, việc tạo dựng được sự tin tưởng và ủng hộ từ giáo sư là yếu tố then chốt - và đó cũng chính là điều giúp anh Quý Minh thành công, khi anh đã tiếp cận và xây dựng được mối kết nối đặc biệt với Giáo sư, Tiến sĩ Tina Hascher, người đã đứng ra 'chiến đấu' để anh có cơ hội này.

Anh Quý Minh chia sẻ, anh luôn quan niệm “chọn giáo sư, không chọn trường”, bởi người hướng dẫn mới là người đồng hành trực tiếp, ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng nghiên cứu. Cơ duyên của anh với Giáo sư, Tiến sĩ Tina Hascher bắt đầu từ năm 2021, khi anh đang làm việc tại Việt Nam và tìm đọc các công trình của bà trong lĩnh vực Wellbeing. Ấn tượng mạnh với tư duy và phương pháp nghiên cứu, anh kiên trì theo dõi mọi hoạt động, đọc toàn bộ sách, bài báo, dự án của nữ giáo sư trong suốt 4 năm.

"Đầu năm 2025, khi giáo sư thông báo tuyển nghiên cứu sinh tiến sĩ, tôi lập tức nộp hồ sơ. Trong buổi trò chuyện đầu tiên, giáo sư bất ngờ vì tôi nắm rõ con người và công việc của bà, từ đó tin tưởng khả năng hợp tác. Sự thấu hiểu này đã giúp tôi vượt qua rào cản quốc tịch ngoài EU, ngoài ra, giáo sư còn trực tiếp gửi thư thuyết phục ủy ban bang chấp thuận cho tôi suất tiến sĩ này.

Với tôi, đây là minh chứng rằng việc chủ động tìm hiểu và xây dựng mối quan hệ với người hướng dẫn là yếu tố quyết định, mở ra cơ hội học tiến sĩ toàn thời gian có lương tại Thụy Sĩ, đồng thời được làm việc cùng người mà tôi ngưỡng mộ suốt nhiều năm", anh Quý Minh bộc bạch.

Khi nghiên cứu sinh cũng là…nhân viên nghiên cứu

Anh Quý Minh cho hay, học tiến sĩ ở Thụy Sĩ có ba điểm khác biệt lớn so với nhiều quốc gia khác. Thứ nhất, tiến sĩ được coi là công việc toàn thời gian, nghiên cứu sinh được trả lương như nhân viên nghiên cứu, kèm nhiều phúc lợi hấp dẫn như hỗ trợ nuôi con, thậm chí cả thú cưng.

Thứ hai, quy trình tuyển chọn cực kỳ khắt khe, ưu tiên công dân Thụy Sĩ, tiếp đến là công dân các quốc gia Liên minh Châu Âu (EU), cuối cùng mới tới ứng viên ngoài EU. Khi nộp hồ sơ, anh mới biết nhà trường phải giải trình lý do chọn mình, và nhờ sự kiên trì bảo vệ của giáo sư hướng dẫn, anh mới vượt qua.

"Thứ ba, ngoài năng lực học thuật, các giáo sư đặc biệt coi trọng sự hòa hợp trong công việc. Giống như bánh răng đồng hồ Thụy Sĩ, chỉ khi khớp nhau bộ máy mới vận hành trơn tru. Học giỏi là điều hiển nhiên, nhưng tính cách và khả năng hợp tác mới là yếu tố quyết định”, anh nói.

Thạc sĩ Nguyễn Đăng Quý Minh bắt đầu công việc nghiên cứu sinh tiến sĩ vào giữa tháng 7/2025, ngay sau khi tốt nghiệp thạc sĩ đầu tháng 7. Thực tế, anh đã nộp hồ sơ từ đầu năm và được nhận vào tháng 6, khi còn chưa chính thức có bằng thạc sĩ.

Công việc nghiên cứu sinh của anh Quý Minh thiên về nghiên cứu học thuật. Anh cùng cộng sự thực hiện các dự án nghiên cứu tại trường, thỉnh thoảng tham gia trợ giảng hoặc giảng dạy sinh viên. Sau 4,5 năm, các công trình nghiên cứu sẽ được dùng để xét và cấp bằng tiến sĩ.

Theo anh Minh, khối lượng nghiên cứu ở Thụy Sĩ “nặng đô” hơn nhiều quốc gia khác, bởi nghiên cứu sinh được coi là người đi làm, không còn ở vị trí “người học” để được hướng dẫn từng bước, nên tiêu chuẩn và yêu cầu cũng cao hơn. Vì vậy, mỗi ngày anh đều đến trường theo đúng giờ hành chính, dành thời gian đọc tài liệu, thực hiện nghiên cứu và tiến hành khảo sát. Có những giai đoạn khối lượng công việc dồn dập, anh phải mang việc về nhà, tiếp tục đọc sách và tài liệu khoa học tới 2 - 3 giờ sáng để kịp tiến độ.

Song hành với những yêu cầu khắt khe trong công việc là mức lương đáng mơ ước. Nghiên cứu sinh Nguyễn Đăng Quý Minh cho hay, mỗi tháng anh được nhận khoản lương khoảng 4.000 - 5.000 franc (130 - 163 triệu đồng). Đây là mức thu nhập đáng kể so với các nghiên cứu sinh du học theo hướng tự trả học phí.

Hiện nay, anh đang thực hiện dự án gắn liền với chương trình tiến sĩ của mình là “Đánh giá tác động của các yếu tố tổ chức và môi trường lao động đến sức khỏe tinh thần của hiệu trưởng các trường học tại 3 nước Châu Âu (Thụy Sỹ, Romania, Croatia)”. Dự án cũng hướng tới việc xây dựng giải pháp can thiệp nhằm nâng cao chất lượng môi trường làm việc cho các cơ sở giáo dục tại Châu Âu.

Giữ chất Việt để trở nên đặc biệt nơi xứ người

Nam nghiên cứu sinh cho hay, đến giờ anh mới nhận ra, gần 10 năm bôn ba xứ người, hầu hết những cơ hội quý giá mà anh có được đều bắt nguồn từ những đức tính rất Việt Nam đã ăn sâu trong mình: sự chăm chỉ, kiên nhẫn, tinh thần sẵn sàng giúp đỡ và thái độ làm việc tận tâm.

Khi học thạc sĩ tại Hungary, anh Minh có cơ hội làm trợ lý nghiên cứu cho một phòng nghiên cứu. Ở đó, anh nhận ra “chất Việt Nam” của mình bộc lộ rất rõ qua việc anh sẵn sàng làm những công việc vặt, từ những điều nhỏ nhất. Đây là điều bình thường với anh nhưng lại khiến đồng nghiệp nước ngoài bất ngờ và thêm quý mến. Sự tận tâm ấy đã giúp anh nhanh chóng được mời tham gia dự án lớn, mở ra cơ hội hợp tác với các phòng nghiên cứu hàng đầu ở Anh, Mỹ.

“Đến khi nộp hồ sơ vào Thụy Sĩ, tôi nhận được 7 thư giới thiệu từ các giáo sư ở 4 trường đại học khác nhau. Với tôi, đó là minh chứng rõ ràng cho giá trị của sự tận tâm và tinh thần cộng tác mà mình luôn thể hiện trong thời gian qua. Tôi càng biết ơn đất nước và đặc biệt là gia đình, nơi đã nuôi dưỡng và bồi đắp những đức tính này cho tôi”, anh nói.

Từ trải nghiệm cá nhân, anh Minh cho rằng làm nghiên cứu sinh tiến sĩ toàn thời gian và có lương mang lại lợi thế rất lớn: giảm bớt gánh nặng tài chính và tạo cơ hội tiếp xúc với các giáo sư đầu ngành. Tuy nhiên, với những ai muốn học tiến sĩ ở Thụy Sĩ, anh khuyên cần chuẩn bị kỹ cả về hồ sơ lẫn tâm lý, bởi quy trình tuyển chọn rất khắt khe.

Quan trọng hơn, anh Minh nhấn mạnh, dù ở bất kỳ đâu, hãy giữ gìn và phát huy những đức tính của người Việt Nam, từ sự chăm chỉ, kiên nhẫn đến tinh thần sẵn sàng giúp đỡ.

Dành lời khuyên cho những sinh viên muốn theo con đường học thuật, nam nghiên cứu sinh bộc bạch: "Nếu muốn phát triển, hãy chọn những phòng nghiên cứu có văn hóa cởi mở, nơi mọi người sẵn sàng chia sẻ và hỗ trợ nhau. Đừng chỉ chọn trường vì danh tiếng, bởi nếu giáo sư và cộng sự không hợp tác, bạn sẽ dễ bị lạc lõng và khó học hỏi thêm”, anh Minh nói.

Nhìn về chặng đường phía trước, nghiên cứu sinh cho biết anh dự định sẽ ở lại Thụy Sĩ để hoàn thành chương trình tiến sĩ và tiếp tục làm việc tại đây, tích lũy thêm kinh nghiệm nghiên cứu trong môi trường quốc tế.

Tuy vậy, anh khẳng định chắc chắn rằng một ngày nào đó sẽ trở về Việt Nam, nơi chứa đựng ký ức tuổi thơ, tình cảm gia đình và những điều thân thương mà anh luôn đau đáu nhớ nhung.

Tài liệu tham khảo:

[1] https://www.researchgate.net/profile/Tina-Hascher