Nam sinh Huế đạt giải "STEM for All" với giải pháp chống biến đổi khí hậu

Tại kỳ thi Olympic Vật lý Quốc tế (IPhO) năm 2025 (được tổ chức vào cuối tháng 7/2025), em Trần Lê Thiện Nhân, học sinh lớp 12, Trường Trung học phổ thông Chuyên Quốc Học - Huế (thành phố Huế) đã xuất sắc giành tấm huy chương Bạc cho đội tuyển Việt Nam.

Đặc biệt, Thiện Nhân còn vinh dự trở thành một trong năm thí sinh toàn cầu được vinh danh với giải thưởng “STEM for All” do Tập đoàn Thales (Pháp) trao tặng.

Giành giải thưởng "STEM for All" với video khẳng định vai trò của STEM trong xây dựng thế giới xanh và an toàn

Giải thưởng “STEM for All” được trao cho những học sinh có đam mê và năng lực nổi bật trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học (STEM), nhưng gặp khó khăn về tài chính hoặc hoàn cảnh xã hội. Mỗi đoàn quốc gia tham dự IPhO chỉ được đề cử một thí sinh duy nhất. Hồ sơ gồm một video tự giới thiệu và thư đề cử từ trưởng đoàn. Hội đồng chuyên môn của IPhO và Thales sẽ chọn tối đa 5 học sinh trên toàn cầu để trao giải.

Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, em Trần Lê Thiện Nhân cho hay: “Video dự thi của em xoay quanh nội dung “Khoa học và công nghệ có thể làm cho thế giới an toàn hơn, xanh hơn và bao trùm hơn như thế nào cũng như bạn muốn đạt được điều gì nhờ vào STEM?”.

Trong bài dự thi, em mở đầu bằng việc nêu các ứng dụng thực tế đang được Chính phủ và doanh nghiệp đẩy mạnh như robot trong y tế, năng lượng tái tạo trong đời sống. Tiếp đó, em nhấn mạnh tính cấp bách của vấn đề biến đổi khí hậu và vai trò của STEM, đặc biệt là Vật lý trong việc phân tích nguyên nhân và đưa ra những giải pháp bền vững, từ việc lý giải cơ chế hiệu ứng nhà kính đến phát triển công nghệ tiết kiệm năng lượng”.

Đối với Thiện Nhân, Vật lý giống như một “ngôn ngữ” giúp nam sinh có thể giải mã về thế giới xung quanh. Thiện Nhân say mê tìm lời giải cho những hiện tượng thiên nhiên và đời sống mà mình từng thắc mắc, như vì sao có sấm chớp, cơ chế hình thành sóng thần hay nguyên tắc giữ thăng bằng khi đạp xe,...

“Dù còn nhiều điều chưa thể hiểu hết, nhưng em tin rằng nếu kiên trì học tập và tự nghiên cứu sẽ giúp em tìm ra thêm nhiều lời giải mới và chính niềm tin đó trở thành động lực để em tiếp tục khám phá và theo đuổi lâu dài đối với môn Vật lý.

Ngoài ra, việc học tập theo định hướng STEM còn giúp em rèn luyện tư duy phân tích, khả năng giải quyết vấn đề và nhìn nhận thế giới một cách logic. Vật lý không chỉ dạy cách đơn giản hóa những vấn đề phức tạp, mà còn rèn khả năng xây dựng lập luận dựa trên cơ sở dữ liệu. Đây là những kỹ năng thiết yếu, bên cạnh phục vụ nghiên cứu khoa học thì còn giúp em ứng dụng hiệu quả vào cuộc sống thường ngày”, Thiện Nhân cho hay.

Chủ nhân HCV Olympic Vật lý Quốc tế ước mơ trở thành nhà nghiên cứu vật lý ứng dụng

Chia sẻ về hành trình chinh phục các giải thưởng Vật lý trên đấu trường quốc tế, Thiện Nhân cho biết, em bắt đầu ôn luyện từ năm lớp 10. Phương pháp học của chủ nhân tấm huy chương Bạc Olympic Vật lý Quốc tế năm 2025 là nắm thật vững kiến thức nền tảng trong sách giáo khoa, sau đó luyện tập theo từng dạng bài trong mỗi chuyên đề, chủ yếu qua các tài liệu và sách bài tập nước ngoài.

Đến năm lớp 11, Nhân bắt đầu làm quen với đề thi học sinh giỏi quốc gia những năm trước cùng đề Olympiad của nhiều quốc gia khác. Lên lớp 12, nam sinh Trường Trung học phổ thông Chuyên Quốc Học - Huế tiếp tục áp dụng phương pháp này cho những chủ đề còn bỏ sót, đồng thời tăng thời lượng luyện tập để củng cố và mở rộng kỹ năng giải quyết vấn đề.

Nhớ về kỷ niệm tại Olympic Vật lý Quốc tế năm 2025 ở thủ đô Paris (Pháp), Thiện Nhân hào hứng chia sẻ: “Ngoài những giờ phút căng thẳng tập trung cho bài thi, điều để lại trong em ấn tượng sâu đậm về nơi đây chính là vẻ đẹp kiến trúc và âm nhạc. Những công trình cổ kính, mang phong cách phục hưng tinh tế, hòa quyện cùng không gian học thuật trang nghiêm, khiến em có cảm giác như đang bước vào một “ngôi đền tri thức” thực thụ.

Âm nhạc cũng trở thành người bạn đồng hành xuyên suốt kỳ thi, từ những buổi hòa tấu saxophone, dàn nhạc giao hưởng cho tới màn trình diễn trống tập thể sau buổi thi cuối cùng. Đặc biệt, tiếng trống rộn rã hôm ấy như xóa nhòa mọi khoảng cách, kết nối những thí sinh đến từ khắp nơi trên thế giới trong cùng một bầu không khí hứng khởi và gắn kết”.

Từ những trải nghiệm và cảm hứng nhận được tại các kỳ thi đã giúp Thiện Nhân củng cố thêm mong muốn gắn bó lâu dài với Vật lý, nhưng không chỉ dừng ở lý thuyết mà hướng tới ứng dụng vào những vấn đề cấp thiết của thời đại.

“Em hy vọng trong tương lai có thể tạo ra những sản phẩm dựa trên kiến thức vật lý để góp phần giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu, chẳng hạn như tối ưu hóa tiêu thụ năng lượng hoặc phát triển công nghệ sạch. Trước mắt, em muốn học sâu về vật lý ở bậc đại học, khám phá các chuyên ngành tiềm năng và đánh giá khả năng ứng dụng thực tế, từ đó định hình rõ hơn con đường chuyên môn mà mình sẽ theo đuổi lâu dài”, Thiện Nhân bày tỏ.

Trường học đẩy mạnh giáo dục STEM, nuôi dưỡng và phát huy tư duy sáng tạo của học sinh

Giải thưởng “STEM for All” không chỉ là sự công nhận cá nhân, mà còn là minh chứng cho tiềm năng và khát vọng vươn lên của học sinh Việt Nam. Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 và chuyển đổi số toàn cầu, giáo dục STEM không còn là lựa chọn, mà là chiến lược sống còn để phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo và xây dựng một xã hội học tập bền vững.

Theo thầy Nguyễn Văn Hạnh, chủ nhiệm đội tuyển Vật lý Trường Trung học phổ thông Chuyên Quốc Học - Huế chia sẻ: “Thuật ngữ STEM được Cơ quan Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ (NSF) tiên phong sử dụng từ đầu thế kỷ 21 nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực chất lượng cao trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ. Ban đầu, STEM gắn liền với mục tiêu đào tạo nguồn nhân sự làm chủ công nghệ tương lai, nhưng đến nay, khái niệm này đã trở thành “xương sống” của quá trình phát triển bền vững toàn cầu.

“Stem for All” là một sáng kiến giàu tính nhân văn của Tập đoàn Thales, nhằm mở ra cơ hội cho mọi học sinh có ý chí, tư duy lành mạnh và khát vọng xây dựng một tương lai tốt đẹp, bất kể điều kiện xuất phát điểm.

Việc học sinh Trần Lê Thiện Nhân trở thành một trong năm gương mặt trên toàn cầu nhận được giải thưởng này tại Olympic Vật lý quốc tế 2025 là nguồn động viên to lớn, là niềm tự hào của giáo dục Việt Nam, của thành phố Huế nói chung và Trường Trung học phổ thông Chuyên Quốc Học – Huế nói riêng. Thành công ấy tiếp thêm niềm tin và sức mạnh để nhà trường tiếp tục nỗ lực, vươn tới những thành tựu mới trong tương lai”.

Bên cạnh đó, Trường Trung học phổ thông Chuyên Quốc Học – Huế luôn chú trọng công tác phát hiện và bồi dưỡng học sinh có năng khiếu ở các lĩnh vực khoa học. Chia sẻ về công tác tuyển chọn học sinh giỏi và giáo dục đào tạo STEM tại nhà trường, thầy Hạnh thông tin: “Nhà trường tập trung phát hiện năng khiếu của học sinh ngay từ đầu cấp trung học phổ thông thông qua việc theo dõi thành tích học tập, các cuộc thi học sinh giỏi bậc trung học cơ sở và qua các bài kiểm tra, đánh giá trong những tuần học đầu tiên của lớp 10.

Khi phát hiện những học sinh có tố chất và năng lực nổi bật, nhà trường sẽ động viên, khuyến khích các em tham gia chương trình bồi dưỡng nâng cao. Qua nhiều vòng sàng lọc, nhà trường chọn ra những học sinh đáp ứng đầy đủ tiêu chí để tiếp tục đào tạo chuyên sâu”.

STEM – Cầu nối sáng tạo trong hành trình học tập đầu đời của trẻ

Thầy Hạnh cho biết thêm, trong những năm qua, nhà trường đã chú trọng xây dựng và triển khai nhiều chương trình đào tạo, hoạt động giáo dục STEM nhằm nâng cao năng lực khoa học – kỹ thuật cho học sinh.

Khác với giáo dục truyền thống vốn thiên về tích lũy kiến thức đơn môn, ít gắn với thực tiễn, phương pháp giáo dục STEM hướng tới sự tích hợp đa ngành, kết hợp học và hành, rèn luyện tư duy phản biện, sáng tạo, đồng thời hình thành nhân cách lành mạnh, đáp ứng yêu cầu của một xã hội phát triển bền vững.

“Để đạt được mục tiêu đó, Trường Trung học phổ thông Chuyên Quốc Học - Huế đã thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp như bám sát Chương trình giáo dục phổ thông 2018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo; thành lập các câu lạc bộ văn - thể - mỹ, phòng thực hành STEM cho học sinh; tổ chức nhiều buổi ngoại khóa, hoạt động trải nghiệm gắn với thực tiễn địa phương thông qua cả giờ học lý thuyết và các chuyến tham quan, học tập tại cơ sở sản xuất, kinh doanh trong thành phố.

Nhà trường cũng thường xuyên tổ chức các buổi tư vấn, mời nhiều trường đại học trên cả nước, các chuyên gia trong từng lĩnh vực đến nói chuyện trao đổi với giáo viên, học sinh nhà trường. Đồng thời, còn có các đợt giao lưu học tập với học sinh, giáo viên ở một số trường học nước ngoài.

Song song với đó, nhà trường đẩy mạnh phong trào tham gia các cuộc thi khoa học – kỹ thuật, tạo môi trường khuyến khích học sinh khám phá, nghiên cứu và sáng tạo”, thầy Hạnh thông tin.

Theo thầy Hạnh, một trong những yếu tố góp phần giúp học sinh của trường đạt thành tích cao tại các kỳ thi quốc tế trước hết là việc thầy cô chú trọng khơi dậy đam mê học tập trong mỗi học sinh. Vì vậy, nhà trường huy động toàn bộ đội ngũ giáo viên có trình độ chuyên môn cao trong trường và trong toàn thành phố, đồng thời mời thêm chuyên gia ở nhiều địa phương trên cả nước tham gia giảng dạy, bồi dưỡng chuyên sâu cho học sinh.

Bên cạnh đó, sức mạnh của truyền thống nhà trường, nơi đã có nhiều thế hệ đi trước nỗ lực học tập, cống hiến và làm rạng danh quê hương, đất nước cũng là nguồn động lực lớn cho những thế hệ học sinh tiếp nối. Mặt khác, không thể không kể đến khát vọng chiếm lĩnh tri thức, làm chủ tương lai và trở thành công dân toàn cầu của chính học sinh, cùng với sự đồng lòng, đồng tâm từ tất cả lực lượng giáo dục. Tất cả những yếu tố này đã tiếp thêm niềm tin và thôi thúc nhà trường không ngừng tiến bước, nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng nhân tài cho quốc gia để tham gia thi đấu tại đấu trường quốc tế.

“Trong thời gian tới, Trường Trung học phổ thông Chuyên Quốc Học - Huế định hướng tiếp tục hoàn thiện và triển khai giáo dục STEM một cách bài bản, chuyên sâu hơn ở tất cả các khâu. Nhà trường sẽ đẩy mạnh việc đưa các công nghệ hiện đại như trí tuệ nhân tạo (AI), thực tế ảo (VR), học máy (machine learning) vào các hoạt động giảng dạy, đồng thời chú trọng trang bị kỹ năng mềm cho học sinh.

Với tầm nhìn hội nhập, những đổi mới này nhằm giúp học sinh không chỉ theo kịp sự phát triển mạnh mẽ của STEM trên thế giới, mà còn trở thành những công dân toàn cầu năng động, sáng tạo và sẵn sàng thích ứng với tương lai”, thầy Nguyễn Văn Hạnh chia sẻ.