Theo Thông báo số 81-TB/TW: Kết luận của Bộ Chính trị về chủ trương đầu tư xây dựng trường học cho các xã biên giới nêu sẽ đầu tư xây dựng các trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học và trung học cơ sở tại 248 xã biên giới đất liền trên cả nước. Trước mắt, thí điểm đầu tư hoàn thành xây mới hoặc cải tạo 100 trường trong năm 2025 (chậm nhất là đến thời điểm khai giảng năm học sau). Các trường này sẽ là hình mẫu để sau đó tiếp tục triển khai trên diện rộng, hoàn thành mục tiêu đầu tư xây dựng 248 trường trong 2-3 năm tới.
Tại tỉnh Lạng Sơn, việc triển khai chủ trương này được xác định là nhiệm vụ trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng giáo dục vùng biên giới, bảo đảm điều kiện học tập cho học sinh dân tộc thiểu số và góp phần củng cố an ninh, phát triển kinh tế - xã hội khu vực phên dậu của Tổ quốc.
Xây dựng kế hoạch đảm bảo thực hiện theo tinh thần “6 rõ”
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, ông Hồ Công Liêm - Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Lạng Sơn cho biết, việc đầu tư xây dựng trường phổ thông dân tộc nội trú liên cấp tại các xã biên giới là chủ trương kịp thời, phù hợp với điều kiện thực tiễn của Lạng Sơn (một tỉnh có 231km đường biên giới, 11 xã biên giới, địa hình chia cắt, giao thông khó khăn, tỷ lệ học sinh dân tộc thiểu số chiếm trên 80%).
Thứ nhất, về chất lượng giáo dục, mô hình trường nội trú liên cấp giúp khắc phục tình trạng học sinh phân tán ở nhiều điểm trường nhỏ lẻ, cơ sở vật chất thiếu thốn. Khi được học tập trong môi trường tập trung, đồng bộ về cơ sở vật chất, giáo viên được bố trí ổn định và đủ định mức, học sinh sẽ được hưởng chương trình giáo dục toàn diện hơn, thời lượng học tập, rèn luyện kỹ năng và tham gia hoạt động trải nghiệm cũng được đảm bảo.
Thứ hai, với học sinh vùng biên giới, mô hình này giúp các em đảm bảo an toàn nhất là trong mùa mưa lũ hoặc giá rét khi không phải mất thời gian di chuyển đến trường; đồng thời đảm bảo bữa ăn, giấc ngủ và điều kiện sinh hoạt. Các em được sống, học tập trong môi trường có kỷ luật, nề nếp, được chăm lo dinh dưỡng, rèn luyện thể chất, phát triển kỹ năng sống. Điều này không chỉ nâng cao thể lực, trí lực mà còn tạo động lực học tập lâu dài, hạn chế tình trạng bỏ học, tảo hôn hoặc lao động sớm.
Thứ ba, về ý nghĩa xã hội và quốc phòng - an ninh, trường nội trú liên cấp vùng biên sẽ trở thành “điểm sáng văn hóa” của khu vực biên giới, nơi kết nối cộng đồng, lan tỏa tri thức, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Đây là một trong những giải pháp căn cơ để nâng cao dân trí, tạo nguồn nhân lực chất lượng cho vùng biên, góp phần củng cố thế trận quốc phòng toàn dân và an ninh biên giới.
Như vậy, khi 100 trường thí điểm hoàn thành vào năm 2025 và mô hình được triển khai tại toàn bộ 248 xã biên giới, trong đó có các xã của tỉnh Lạng Sơn, chất lượng giáo dục vùng biên được kỳ vọng sẽ có bước chuyển rõ rệt: học sinh được học tập, rèn luyện trong điều kiện tốt hơn; giáo viên yên tâm công tác; phụ huynh tin tưởng gửi gắm con em; và xã hội củng cố niềm tin vào sự đổi thay nơi phên dậu Tổ quốc.
Theo ông Hồ Công Liêm, Uỷ ban nhân dân tỉnh Lạng Sơn đã giao Sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì, phối hợp với các đơn vị liên quan nghiên cứu, tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành kế hoạch triển khai Thông báo số 81-TB/TW, ngày 18/7/2025 của Bộ Chính trị. Trong đó, xác định rõ mục tiêu về số trường xây mới hoặc cải tạo trong năm 2025, lộ trình thực hiện các năm tiếp theo; đảm bảo thực hiện theo tinh thần “6 rõ”: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian, rõ kết quả.
Sở cũng được giao xây dựng phương án khai thác hiệu quả sau khi hoàn thành đầu tư xây dựng các trường; chủ động rà soát, bố trí cán bộ quản lý, giáo viên phù hợp; đồng thời tham mưu cơ chế thực hiện và huy động lực lượng vũ trang, đoàn viên, thanh niên trên địa bàn triển khai chủ trương đầu tư xây dựng, cải tạo trường học cho các xã biên giới theo thẩm quyền, bảo đảm tiến độ, chất lượng.
Bên cạnh đó, Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường, Ủy ban nhân dân các xã biên giới xác định vị trí, quỹ đất xây dựng trường học bảo đảm diện tích, hạ tầng kỹ thuật liên quan (cấp điện, cấp nước, giao thông, viễn thông…).
Cùng với đó, phối hợp với Sở Tài chính lập dự toán nhu cầu kinh phí để đầu tư xây dựng các trường học (đảm bảo việc xây mới phải đáp ứng được các quy chuẩn, tiêu chuẩn của ngành giáo dục) xác định số ngân sách trung ương, ngân sách địa phương thực hiện, kịp thời tham mưu Uỷ ban nhân dân tỉnh báo cáo Bộ Tài chính phân bổ nguồn vốn để triển khai thực hiện.
Dự kiến đầu tư hơn 1,7 nghìn tỷ đồng xây dựng 11 trường liên cấp nội trú tại các xã biên giới
Theo Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Lạng Sơn, thực hiện Công văn số 4408/BGDĐT-KHTC ngày 29/7/2025 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc đề xuất danh mục xây dựng trường phổ thông nội trú liên cấp tiểu học - trung học cơ sở tại các xã biên giới đất liền, Ủy ban nhân dân tỉnh Lạng Sơn đề xuất danh mục các trường phổ thông nội trú tiểu học và trung học cơ sở đảm bảo các tiêu chí của Bộ Giáo dục và Đào tạo để đầu tư xây dựng.
Trong đó, 11 trường dự kiến thực hiện ở các xã: Ba Sơn, Cao Lộc, Đồng Đăng, Kiên Mộc, Khuất Xá, Kháng Chiến, Mẫu Sơn, Hoàng Văn Thụ, Thụy Hùng, Quốc Khánh, Quốc Việt.
Ở giai đoạn 1, tỉnh đề xuất 1 trường đăng ký khởi công vào tháng 8/2025 và phấn đấu hoàn thành trong năm 2026. Cụ thể, Sở Giáo dục và Đào tạo đã tham mưu Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân tỉnh đề xuất xây dựng Trường phổ thông dân tộc nội trú liên cấp Tiểu học và Trung học cơ sở xã Khuất Xá. Lý do lựa chọn xã Khuất Xá bởi hiện xã đã có sẵn hạ tầng kỹ thuật về điện, nước và giao thông, được đầu tư phục vụ việc chuyển trung tâm hành chính xã về vị trí mới sau khi sáp nhập địa giới hành chính của 3 xã: Tam Gia, Tĩnh Bắc và Khuất Xá cũ.
Ngoài ra, 3 trường dự kiến khởi công trong năm 2025 và phấn đấu hoàn thành trong năm 2027 tại 3 xã Kiên Mộc, Quốc Khánh, Mẫu Sơn. Số trường còn lại sẽ khởi công trong năm 2026 và phấn đấu hoàn thành trong giai đoạn 2 (dự kiến hoàn tất vào năm 2027), theo tinh thần Thông báo số 81-TB/TW ngày 18/7/2025 của Bộ Chính trị.
Về điều kiện triển khai cải tạo, xây dựng trường liên cấp nội trú tại xã biên giới, ông Hồ Công Liêm cho hay, điều kiện quỹ đất trong triển khai đầu tư xây dựng trường tương đối thuận lợi. Uỷ ban nhân dân các xã biên giới đã chủ động sắp xếp, bố trí, thực hiện cập nhật quy hoạch bổ sung các vị trí với diện tích trung bình 5 ha để xây dựng trường phổ thông dân tộc nội trú liên cấp tiểu học và trung học cơ sở theo chủ trương của Trung ương.
Tuy nhiên, cơ sở hạ tầng ở các xã biên giới Lạng Sơn vẫn còn nhiều khó khăn, đặc biệt là hạ tầng cấp nước do địa hình đồi núi chia cắt. Quá trình đầu tư xây dựng phải tiến hành san lấp, tạo mặt bằng, do đó, kinh phí cao hơn so với các địa bàn bằng phẳng.
Ngoài ra, khó khăn trước mắt là thủ tục liên quan đến quy hoạch đất và quy hoạch xây dựng. Việc đầu tư phải tuân thủ đầy đủ quy trình, quy định của pháp luật về đất đai, quy hoạch chung, quy hoạch chi tiết, theo Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, Luật Xây dựng, Luật Đầu tư công, Luật Bảo vệ môi trường. Do đó, để đáp ứng mục tiêu hoàn thành trong năm học 2026-2027, công tác hoàn thiện thủ tục sẽ mất nhiều thời gian.
Về tiêu chí lựa chọn, xã biên giới được xây dựng trường phổ thông dân tộc nội trú liên cấp tiểu học và trung học cơ sở là xã biên giới đất liền có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, điều kiện phát triển kinh tế - xã hội khó khăn. Lạng Sơn là tỉnh miền núi có cơ cấu dân số đa dạng: dân tộc Nùng chiếm 41,91%, dân tộc Tày chiếm 35,43%, dân tộc Kinh chiếm 16,99%, dân tộc Dao chiếm 3,5%, dân tộc Hoa chiếm 0,29%, dân tộc Sán Chay chiếm 0,6%, dân tộc Mông chiếm 0,17% và các dân tộc khác chiếm 0,11%.
Về cơ cấu nguồn vốn, tổng nhu cầu đầu tư là 1.780.280 triệu đồng, trong đó ngân sách trung ương là 1.673.463 triệu đồng; ngân sách địa phương là 89.014 triệu đồng; và nguồn vốn huy động khác là 17.803 triệu đồng.
Bên cạnh đó, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Lạng Sơn kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền, các bộ, ngành, cơ quan trung ương tiếp tục quan tâm, tham mưu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ sớm ban hành hướng dẫn tháo gỡ vướng mắc về quy trình, thủ tục đầu tư; quy hoạch đất đai; quy hoạch xây dựng; xây dựng, thẩm định, phê duyệt chủ trương đầu tư theo Luật Đầu tư công, Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, Luật Xây dựng hiện hành.
Sở cũng đề nghị Chính phủ và các bộ, ngành sớm có cơ chế đặc thù, áp dụng hình thức lựa chọn nhà thầu riêng đối với các dự án xây dựng trường phổ thông dân tộc nội trú liên cấp tại các xã biên giới. Nếu thực hiện quy trình đấu thầu thông thường (từ chuẩn bị dự án, đấu thầu lựa chọn đơn vị tư vấn khảo sát, thiết kế, lập dự án đầu tư, tư vấn thẩm tra hồ sơ, tư vấn đấu thầu, đấu thầu lựa chọn nhà thầu thi công…) sẽ khó đáp ứng tiến độ khởi công trong tháng 8/2025.
