Từ năm học 2024 - 2025, học theo chương trình mới sẽ được triển khai đồng bộ ở các lớp học, bậc học phổ thông.
Các kỳ thi như tuyển sinh vào lớp 10, thi tốt nghiệp trung học phổ thông cũng sẽ được tổ chức theo chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Chương trình mới hướng tới việc giảm tải áp lực học tập cho học sinh nhưng thực tế, vấn đề học thêm dạy thêm vẫn chưa được giải quyết. Câu hỏi được đặt ra là nếu không học thêm, học sinh có đủ khả năng vượt qua các kì thi?
Giảm các môn học bắt buộc ở cấp trung học phổ thông
Điểm nổi bật của chương trình giáo dục phổ thông 2018 là định hướng phát triển năng lực và phẩm chất của người học. Khả năng tự chiếm lĩnh kiến thức của học sinh được nhấn mạnh.
Vai trò của giáo viên chuyển dịch từ vị trí "người dạy" sang người "tổ chức, kiểm tra, định hướng" hoạt động của học sinh. Phụ huynh cũng cần tạo điều kiện, hỗ trợ học sinh trong học tập, vận dụng kiến thức vào đời sống thực tế.
Đáng chú ý, với chương trình giáo dục phổ thông 2006, ở cấp trung học phổ thông có 13 môn học bắt buộc là Ngữ Văn, Toán, Ngoại ngữ 1, Lịch sử, Địa lí, Vật lí, Hóa học, Sinh học, Công nghệ, Tin học, Giáo dục công dân, Giáo dục quốc phòng và an ninh, Giáo dục thể chất.
Hiện tại, chương trình giáo dục phổ thông 2018 quy định cấp trung học phổ thông có 6 môn học bắt buộc là Ngữ Văn, Toán, Ngoại ngữ 1, Lịch sử, Giáo dục quốc phòng và an ninh, Giáo dục thể chất; 2 hoạt động giáo dục bắt buộc là Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, Nội dung giáo dục của địa phương.
Học sinh được lựa chọn 4 trong 9 môn là Địa lí, Giáo dục kinh tế và pháp luật, Vật lí, Hóa học, Sinh học, Công nghệ, Tin học, Âm nhạc, Mĩ thuật tùy theo định hướng nghề nghiệp.
Có thể thấy, số lượng môn học bắt buộc đã giảm đáng kể. Học sinh được trao quyền lựa chọn giúp các em tập trung nhiều hơn cho các môn học dùng để xét tuyển đại học thay vì phải "gồng gánh" tất cả các môn như trước.
Nhưng học sinh vẫn tiếp tục đi học thêm
Mặc dù chương trình theo hướng giảm tải, nhu cầu học thêm vẫn tồn tại. Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, em Phạm Quỳnh Trang, học sinh lớp 12 Trường Trung học phổ thông Chuyên Lê Quý Đôn, Lai Châu cho biết: "Em thấy chương trình giáo dục phổ thông 2018 thiên về phát triển năng lực, không thể chỉ là học thuộc lòng.
Điều này được thể hiện rõ nhất với môn Ngữ văn nên chúng em vẫn phải đi học thêm để được cô giáo dạy kỹ hơn về cấu trúc, bố cục và luyện nhiều dạng đề. Bên cạnh đó, em vẫn duy trì việc học thêm môn Lịch sử và Địa lý.
Ngoài ra, em có định hướng thi vào Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam. Chương trình giáo dục 2018 có hỗ trợ em trong việc chuẩn bị thi đại học khi môn Mỹ thuật vẫn được giảng dạy ở bậc trung học phổ thông.
Nhà trường tổ chức nhiều hoạt động thi vẽ để phát triển năng lực học sinh theo định hướng chương trình giáo dục phổ thông mới. Tuy nhiên, để thi đỗ ngôi trường mơ ước em vẫn phải học thêm môn Mỹ thuật bên ngoài".
Chị Phạm Thị Kim Anh (Lai Châu), phụ huynh của em Phạm Quỳnh Trang cho biết: "Nếu ở cấp trung học cơ sở, con phải học thêm các môn chính như Toán, Vật lý, Hóa học, Ngữ văn, Tiếng Anh... thì khi lên cấp trung học phổ thông, lịch học thêm của con chỉ tập trung các môn thuộc khối thi cháu đã được định hướng.
Vì cháu có nguyện vọng thi vào Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam nên từ hè năm lớp 10 đến nay tôi đều cho cháu xuống Hà Nội học thêm Mỹ thuật với học phí khoảng 200 nghìn đồng/buổi.
Tôi nghĩ việc học thêm là cần thiết vì các cháu sẽ được thầy, cô giáo dạy thêm, ôn luyện lại kiến thức đã học trên lớp. Ngoài ra, với những môn môn đặc thù như Mỹ thuật nếu không học thêm cháu sẽ gặp khó khăn khi đi thi.
Bên cạnh đó, không phải học sinh nào cũng thực sự có tính tự giác, bố mẹ lại bận rộn không có thời gian quan tâm nhiều đến việc học của con. Bởi vậy, theo tôi việc cho con đi học thêm cũng rất quan trọng”.
Quyết định đến từ nhiều phía
Việc có học thêm hay không, học nhiều hay ít cần những quyết định đồng thời từ phía học sinh, phụ huynh, giáo viên, nhà trường.
Bàn về vấn đề học thêm, thầy Vũ Hữu Viên, Tổ trưởng tổ Toán, Trường Trung học phổ thông Chuyên Lê Quý Đôn, Bà Rịa - Vũng Tàu chia sẻ: "Nhu cầu được tiếp cận các nguồn kiến thức đa dạng của con người là luôn có. Không chương trình nào là tối ưu hoàn toàn và khả năng tiếp thu hoặc truyền đạt kiến thức của mỗi cá nhân cũng không tương đồng. Vậy nên tùy theo môi trường, hoàn cảnh mà việc “học thêm” vẫn tồn tại ở hình thức nào đó".
Theo thầy Viên, “hình thức” ở đây có thể bao gồm: học phụ đạo (cho học sinh yếu), học nâng cao (cho học sinh thi tuyển vào trường Chuyên, lớp chọn), học bồi dưỡng (cho học sinh giỏi),… và còn có thể là học trực tuyến, trực tiếp…
"Nói chung, cho dù chương trình thế nào, trong một lớp học, các học sinh với năng lực khác nhau, rất khó có sự tiếp thu và vận dụng kiến thức đồng đều. Ngoài ra, họ cũng có những mục đích, nhu cầu khác biệt… mà thầy cô rất khó dung hoà" - thầy Viên bày tỏ.
Bên cạnh môn Toán, Ngữ văn là môn thi bắt buộc trong kì thi tốt nghiệp trung học phổ thông 2025. Với môn Ngữ văn, có ý kiến cho rằng chương trình giáo dục phổ thông 2018 có nhiều đổi mới trong cách học và kiểm tra đánh giá, từ đó gây nên sức ép học thêm cho các em.
Nói về điều này, thầy Hồ Tấn Nguyên Minh, Tổ trưởng chuyên môn tổ Văn, Trường Trung học phổ thông Chuyên Lương Văn Chánh, Phú Yên cho hay: "Tôi không cho chương trình mới là nặng. Nặng hay không cái chính là do bản thân thầy, cô giáo.
Chương trình mới trao rất nhiều quyền cho thầy, cô, chúng ta có quyền thực hiện chương trình một cách linh hoạt tùy theo đối tượng học sinh mà không cần phải phụ thuộc một cách máy móc.
Chúng ta cũng có quyền lựa chọn nội dung trong sách giáo khoa để dạy. Cái nào sơ lược, cái nào đào sâu, cái nào cho học sinh tự nghiên cứu, cái nào cần mở rộng ra bên ngoài đều là quyền của chúng ta cả.
Một thầy cô giáo giỏi sẽ biết cách thực hiện làm sao để không có cảm giác nặng nề và giảm áp lực học thêm cho các em".
Chị Đặng Thị Loan (Hà Nội), có con trai năm nay học lớp 12 chia sẻ: “Tôi thấy chương trình giáo dục phổ thông 2018 giảm tải được khá nhiều so với chương trình giáo dục phổ thông 2006.
Vì con bớt được một số môn học nên sẽ có thời gian tập trung cho các môn xét tuyển đại học. Hiện tại, con trai tôi vẫn đang đi học thêm Toán, Hóa và luyện tiếng Anh thi IELTS, mỗi môn 2 buổi/tuần
Riêng gia đình tôi cũng như bản thân cháu không quá đặt nặng về việc học. Tôi xác định sau khi học xong cấp ba, con học trường nào không quan trọng, không nhất thiết phải là trường top đầu miễn là con chọn được ngành yêu thích, phù hợp.
Do đó, cháu không chịu áp lực về điểm số và tôi cũng không ép con phải đi học thêm quá nhiều".
