Chuyển nền giáo dục nặng về “ứng thí” sang thực học, thực nghiệp
Phát biểu kết luận tại buổi Họp báo công bố phương án tổ chức Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông từ năm 2025, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng cho biết, với đối tượng học sinh thi tốt nghiệp năm 2024 bị trượt sẽ được thi lại, được đảm bảo quyền lợi chính đáng.
 |
| Họp báo công bố phương án tổ chức Kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông từ năm 2025. |
“Phải đảm bảo quyền và lợi ích chính đáng của học sinh, các em thi trượt ở chương trình hiện hành thì cơ quan của Bộ sẽ tham mưu, nghiên cứu, tổ chức 1 kỳ thi theo chương trình giáo dục phổ thông 2006 cùng năm 2025.
Số lượng thí sinh thi lại sẽ rất ít, không lo vấn đề tốn kém về chi phí, và dù có tốn kém cũng đảm bảo quyền lợi cho các em”, Thứ trưởng nhấn mạnh.
Trước câu hỏi lo ngại mặt hạn chế của thi trắc nghiệm, Thứ trưởng cho hay, sẽ có giải pháp xây dựng, thiết kế đề thi và các câu hỏi mang tính tư duy logic, suy luận, học sinh phải có tư duy logic mới làm được trong khoảng thời gian theo yêu cầu.
Ở đâu đó, giáo viên và học sinh còn dạy theo kiểu “trả lời mẹo, làm mẹo”, Bộ Giáo dục Đào tạo sẽ chỉ đạo các sở, quá trình dạy học phải khắc phục vấn đề này.
Chúng ta phải từng bước chuyển nền giáo dục lâu nay nặng về “ứng thí”, tức là “học để thi, có thi thì mới học” chuyển sang một nền giáo dục “thực học, thức dạy, thực nghề và thực nghiệp”, tức là dạy thật, học thật, học để làm chứ không phải học để thi, không phải thi thì mới học, theo đúng tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và yêu cầu thực tiễn của xã hội.
Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng cho biết, từ việc lựa chọn phương án thi “2+2” cho đến việc môn ngoại ngữ không phải là môn thi bắt buộc, điều này không có nghĩa làm giảm đi vai trò của môn ngoại ngữ, mà xét về mặt khoa học thực tiễn cũng như từng bước thay đổi quan điểm tư duy thì đây là phương án thích hợp.
Đổi mới, kiểm tra đánh giá là một trong 9 nhiệm vụ và giải pháp để đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục theo tinh thần của Nghị quyết 29. Còn phương án thi cũng là một trong những nhiệm vụ về đổi mới kiểm tra, đánh giá. Về kiểm tra, đánh giá, quan trọng nhất là kiểm tra, đánh giá thường xuyên, kiểm tra, đánh giá quá trình, còn kiểm tra, đánh giá một kì thi nó chỉ đáp ứng những mục tiêu nhất định.
 |
Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng phát biểu tại Họp báo. |
Tất nhiên phương án thi cũng cực kỳ quan trọng vì nó tác động lớn xã hội nhưng cần phải hài hòa giữa kiểm tra thường kỳ, thường xuyên.
“Thời gian qua, Bộ Giáo dục Đào tạo đã thành lập Ban nghiên cứu, tổ chức nghiên cứu hết sức công phu, chặt chẽ, bài bản trên cơ sở căn cứ pháp lý, căn cứ chính trị, căn cứ khoa học, tham khảo ý kiến, kinh nghiệm của thế giới, lấy ý kiến của chuyên gia, của các nhà khoa học, của các thầy cô giáo trên toàn quốc, và lấy ý kiến của các cấp có thẩm quyền .
Và cuối cùng là trình lên Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực, Chủ tịch Hội đồng và Hội đồng thống nhất cao với phương án “2+2”, Thứ trưởng thông tin.
Với các phương án “4+2” hay “3+2”, nhiều câu hỏi đặt ra là vì sao không thi môn ngoại ngữ. Thứ trưởng cho biết, tất cả những nội dung đó, Bộ đã tổng hợp có hơn 80 đầu báo phản ánh về những nội dung này.
Trong các bài báo, các tác giả, thầy cô giáo, thậm chí có những chuyên gia không đồng tình, chưa đồng tình với phương án “hai cộng hai” và đưa ra những lý do khác. Những nội dung này đều được nghiên cứu hết sức kỹ lưỡng, để phục vụ công tác chuyên môn.
Đương nhiên, dù lựa chọn phương án nào thì phương án đấy phải đáp ứng được nhiều tham số nhất như trong đề án đã nêu. Mục tiêu không phải chỉ là giảm áp lực, giảm tốn kém mà quan trọng nữa là đánh giá đúng năng lực của học sinh, đảm bảo chất lượng kỳ thi và đủ độ tin cậy.
Tới đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo làm về nghiên cứu mô hình, định dạng một cấu trúc đề thi, tiếp tục phải có những hướng dẫn xây dựng quy chế về thi tốt nghiệp trung học phổ thông từ năm 2025 theo đề án này.
Thứ trưởng cho rằng, chọn phương án nào thì cũng có điểm hạn chế và không có phương án nào toàn diện 100% . Nhưng chọn lấy phương án đồng thuận cao nhất, thỏa mãn nhiều yếu tố nhất và phương án này được sự thống nhất cao của các cấp, các ngành và Hội đồng Quốc gia Giáo dục và Phát triển nhân lực.
Với phương án thi này, chắc chắn hướng tới vì học sinh, vì nhà trường, và vẫn đảm bảo cơ hội cho học sinh với hai môn lựa chọn và hai môn bắt buộc, tạo ra 36 tổ hợp, học sinh nhận thấy thế mạnh, ưu điểm của mình vượt trội ở bộ môn nào, tổ hợp thì các em sẽ có lựa chọn.
3 nhóm nguyên tắc lớn để xây dựng phương án thi tốt nghiệp năm 2025
Theo Giáo sư Huỳnh Văn Chương - Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng, Bộ Giáo dục và Đào tạo, có 3 nhóm nguyên tắc lớn để xây dựng phương án tổ chức Kỳ thi và xét công nhận tốt nghiệp trung học phổ thông từ năm 2025.
Nhóm nguyên tắc thứ nhất căn cứ vào các Nghị quyết, chủ trương của Đảng, Quốc hội, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ. Trong đó, Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương ngày 4/11/2013 nhấn mạnh đổi mới phương thức thi và công nhận tốt nghiệp trung học phổ thông theo hướng giảm áp lực và tốn kém cho xã hội mà vẫn bảo đảm độ tin cậy, trung thực, đánh giá đúng năng lực học sinh, làm cơ sở cho việc tuyển sinh giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học.
Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 của Quốc hội yêu cầu đổi mới phương thức thi và công nhận tốt nghiệp trung học phổ thông theo hướng gọn nhẹ, giảm áp lực và tốn kém cho xã hội mà vẫn bảo đảm độ tin cậy, trung thực, đánh giá đúng năng lực học sinh, cung cấp dữ liệu cho việc tuyển sinh giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học.
 |
Giáo sư Huỳnh Văn Chương - Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng, Bộ Giáo dục và Đào tạo phát biểu tại Họp báo. |
Nghị quyết số 144/NQ-CP ngày 10/9/2023 của Chính phủ nhấn mạnh: “Sớm nghiên cứu, công bố Phương án thi tốt nghiệp trung học phổ thông từ năm 2025 bảo đảm gọn nhẹ, hiệu quả, thiết thực, giảm áp lực, giảm chi phí và tạo sự đồng thuận của xã hội”.
Ngoài ra, việc xây dựng phương án tổ chức Kỳ thi và xét công nhận tốt nghiệp từ năm 2025 cũng bám sát các quy định liên quan đến thi tốt nghiệp trung học phổ thông và tuyển sinh của Luật Giáo dục và Luật Giáo dục Đại học hiện hành.
Nhóm nguyên tắc thứ hai căn cứ vào cơ sở khoa học, đó là tập trung bám sát mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 quy định: Giáo dục trung học phổ thông là giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp giúp học sinh tiếp tục phát triển những phẩm chất, năng lực cần thiết đối với người lao động, ý thức và nhân cách công dân, khả năng tự học và ý thức học tập suốt đời, bảo đảm học sinh được tiếp cận nghề nghiệp, lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực và sở thích, điều kiện và hoàn cảnh của bản thân để tiếp tục học lên, học nghề hoặc tham gia vào cuộc sống lao động.
Chương trình giáo dục phổ thông 2018 cũng quy định: Bảo đảm tính hệ thống, đồng bộ giữa đổi mới các kỳ thi quốc gia với kiểm tra đánh giá thường xuyên, định kỳ trong quá trình dạy học; đồng bộ với lộ trình tự chủ giáo dục đại học, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác tuyển sinh giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp.
Nhóm nguyên tắc thứ ba là kế thừa, phát huy những kinh nghiệm quý báu trong tổ chức Kỳ thi và xét công nhận tốt nghiệp trung học phổ thông nhiều năm vừa qua, đặc biệt là 3 năm gần đây từ 2021-2023 chúng ta đã phân cấp phân quyền, ứng dụng công nghệ thông tin và có nhiều bài học cho kỳ thi.
Những tích luỹ, kinh nghiệm này là những bài học quý cho việc kế thừa, tiếp tục kỳ thi, kết hợp với việc chủ động tiếp nhận và ứng dụng những thành tựu và kinh nghiệm quốc tế trong đổi mới công tác thi tốt nghiệp trung học phổ thông.
