Biến quá trình tập huấn thành tự tập huấn, tự nghiên cứu, tự bồi dưỡng
Ngày 05/8, Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức hội nghị triển khai phân cấp quản lý nhà nước về giáo dục khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp. Thứ trưởng Thường trực Phạm Ngọc Thưởng chủ trì hội nghị.
Dự hội nghị có có lãnh đạo, chuyên viên các đơn vị thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo; lãnh đạo 34 Sở Giáo dục và Đào tạo; đại diện các phòng, ban chuyên môn thuộc Sở Giáo dục và Đào tạo và sở, ban, ngành có liên quan; lãnh đạo Ủy ban nhân dân cấp xã, công chức giáo dục cấp xã, đại diện cơ sở giáo dục mầm non, cơ sở giáo dục phổ thông và giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên.
Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến tại điểm cầu Bộ Giáo dục và Đào tạo, điểm cầu 34 Sở Giáo dục và Đào tạo và hơn 3.000 điểm cầu các xã, phường… trên toàn quốc với khoảng hơn 50.000 người tham dự, trong đó khoảng 90% là cấp xã.
Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng cho biết: “Chính quyền địa phương hai cấp đã được tổ chức và vận hành được hơn một tháng. Thực hiện chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương, các bộ, ngành đều tổ chức triển khai nắm bắt tình hình thực tiễn và có các văn bản quy phạm pháp luật… để kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc; từ đó, vận hành chính quyền địa phương hai cấp, đặc biệt cấp xã, trơn tru, hiệu quả, không sót việc, không gián đoạn.
Với tinh thần đó, thời gian qua, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Mới đây, Bộ đã phối hợp với Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội tổ chức tọa đàm về quản lý giáo dục khi vận hành chính quyền địa phương hai cấp.
Chuẩn bị cho hội nghị hôm nay, Bộ đã tổ chức biên soạn tài liệu, phát phiếu gửi về các Sở Giáo dục và Đào tạo, Ủy ban nhân dân cấp xã để nắm bắt thông tin.
Đến ngày 27/7, toàn bộ 34 Sở Giáo dục và Đào tạo và 3.321 xã đã nhận được bộ tài liệu “Hướng dẫn thực hiện quản lý nhà nước về giáo dục theo chính quyền địa phương hai cấp” và “Hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật quy định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền quản lý nhà nước về giáo dục khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp”.
Đến nay, đã có trên 20.000 lượt tải tài liệu này, thể hiện tinh thần trách nhiệm, lo lắng, quan tâm đến công việc của đông đảo cán bộ, công chức liên quan tới lĩnh vực này…”.
Theo Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng, tham dự hội nghị hôm nay có đủ đại diện lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo, lãnh đạo 3.321 xã/phường/đặc khu, cùng công chức giáo dục cấp xã, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục. Trong đó, nhiều thầy cô đã có kinh nghiệm trong quản lý giáo dục, nhưng cũng có không ít người chưa từng làm công tác giáo dục, chưa từng làm công tác quản lý giáo dục.
“Tuy nhiên, tinh thần chung, trong bối cảnh hiện nay, chúng ta đều là những người bắt đầu - bắt đầu vận hành mô hình quản lý nhà nước về giáo dục theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Bởi vậy, cần tập trung cao nhất, lắng nghe, nghiên cứu tài liệu và trao đổi những vấn đề còn vướng mắc.
Với tinh thần làm rất thần tốc, “vừa chạy vừa xếp hàng”, trong quá trình thay đổi mô hình quản lý, sửa đổi các nghị định, thông tư, các văn bản quy phạm pháp luật, không thể tròn trịa được ngay; đặc biệt, khi đi vào vận hành sẽ có những nội dung phát sinh. Bởi vậy, cần phải tập huấn, thống nhất các nội dung; tuy nhiên, không phải chỉ qua một buổi tập huấn, các vấn đề đều được giải quyết” - Thứ trưởng đề cập.
Chính vì thế, Thứ trưởng mong muốn các cán bộ quản lý, từ cấp Sở Giáo dục và Đào tạo đến Ủy ban nhân dân cấp xã, các thầy cô giáo tiếp tục nghiêm túc nghiên cứu các văn bản quy phạm pháp luật, biến quá trình tập huấn thành tự tập huấn, tự nghiên cứu, tự bồi dưỡng; đồng thời trao đổi, học hỏi trong đồng nghiệp những vướng mắc phát sinh…
Sau hội nghị, các đơn vị thuộc Bộ sẽ được giao thiết lập đầu mối thông tin để có cơ chế phản ánh bất cập, khó khăn phát sinh. Tinh thần là có khó khăn, những nội dung còn phát sinh, nội dung chưa thống nhất, còn cần phải điều chỉnh lại, thì chủ động giải quyết theo thẩm quyền, hoặc kịp thời tổng hợp báo cáo cấp có thẩm quyền giải quyết. Tuyệt đối không coi đó là trở ngại không thể giải quyết. Đó là tinh thần chỉ đạo chung của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, cũng như lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng sẽ biên tập tài liệu hỏi - đáp về quản lý giáo dục ở chính quyền địa phương hai cấp, hỗ trợ tốt hơn địa phương trong quá trình làm việc.
Thứ trưởng Thường trực Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng nhắc đến cách làm hay, chủ động, sáng tạo và hiệu quả của một số Sở Giáo dục và Đào tạo như: Chia nhóm, khu vực; cử cán bộ công chức của Sở trực tiếp hỗ trợ giúp đỡ các xã… Bởi không ai hiểu xã, hiểu cơ sở bằng các Sở, còn đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo, chịu trách nhiệm hoàn thiện các thể chế, các văn bản quy phạm pháp luật ở tầm vĩ mô, ở cấp toàn quốc để thống nhất chỉ đạo, tháo gỡ…
Thứ trưởng đề nghị sau hội nghị, các Sở Giáo dục và Đào tạo tiếp tục có những cách thức, phương pháp làm việc trách nhiệm, chủ động, sáng tạo, hướng tới mục tiêu cao nhất là công tác quản lý giáo dục ở địa phương được vận hành thông suốt, hiệu quả…
Một số lưu ý trước khi Luật Nhà giáo và các văn bản hướng dẫn có hiệu lực
Tại hội nghị, đại diện lãnh đạo Vụ Giáo dục phổ thông, Vụ Pháp chế, Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục, Vụ Giáo dục mầm non, Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên, Vụ Kế hoạch tài chính đã hướng dẫn thực hiện quản lý nhà nước về giáo dục theo chính quyền địa phương hai cấp lĩnh vực đơn vị phụ trách. Đồng thời, đưa ra những đề xuất, kiến nghị, lưu ý giúp các Sở Giáo dục và Đào tạo, Phòng Văn hóa - Xã hội thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã triển khai thực hiện tốt quản lý nhà nước về giáo dục theo chính quyền địa phương hai cấp.
Những vấn đề địa phương quan tâm tại hội nghị cũng được các Cục, Vụ liên quan của Bộ thông tin, giải đáp, trao đổi.
Bên cạnh nội dung về phân quyền, phân cấp, phân định thẩm quyền chính quyền địa phương hai cấp trong lĩnh vực giáo dục phổ thông, Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông Thái Văn Tài cũng dành nhiều thời gian hướng dẫn sử dụng tài liệu “Hướng dẫn thực hiện quản lý nhà nước về giáo dục theo chính quyền địa phương hai cấp” và tài liệu “Hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật quy định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền quản lý nhà nước về giáo dục khi thực hiện chính quyền địa phương hai cấp”.
Phát biểu tại hội nghị, ông Phạm Tuấn Anh - Phó Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục (Bộ Giáo dục và Đào tạo) nêu một số định hướng trong công tác tuyển dụng, sử dụng cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên, nhân viên, người lao động trong các cơ sở giáo dục trong thời gian tới.
Ông Phạm Tuấn Anh - Phó Cục trưởng Cục Nhà giáo và Cán bộ quản lý giáo dục (Bộ Giáo dục và Đào tạo).
Theo đó, một là, khi Luật Nhà giáo và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật Nhà giáo có hiệu lực từ ngày 01/01/2026, công tác tuyển dụng, sử dụng nhà giáo sẽ được thực hiện theo Luật Nhà giáo và pháp luật về viên chức đối với nhà giáo công lập, nhà giáo ngoài công lập sẽ được thực hiện một số nội dung quy định theo Luật Nhà giáo như nhà giáo công lập.
Hai là, trong giai đoạn từ nay đến khi Luật Nhà giáo và các văn bản hướng dẫn có hiệu lực, một số nội dung được Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng dẫn như sau: Công tác tuyển dụng, hợp đồng, điều động, thuyên chuyển, bố trí liên trường đối với giáo viên, nhân viên, người lao động trong các cơ sở giáo dục công lập sẽ do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh phân cấp ủy quyền cho cơ quan đơn vị thực hiện phù hợp với điều kiện thực tiễn hiện nay. Trong đó, định hướng nên giao cho Sở Giáo dục và Đào tạo vì thực tế đội ngũ công chức giáo dục ở cấp xã cần hoàn thiện để đáp ứng nhiệm vụ này.
Việc bổ nhiệm người đứng đầu, cấp phó người đứng đầu của các cơ sở giáo dục công lập thuộc phạm vi quản lý nhà nước của hai đơn vị hành chính cấp xã trở lên, quy định tại khoản 8 Điều 4 tại Thông tư số 15, thực hiện trong trường hợp các xã, phường quy mô nhỏ, số lượng trường học rất ít, cần điều động nhà giáo từ các xã phường khác để bổ nhiệm, Sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì tham mưu cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thực hiện hoặc thực hiện theo phân cấp ủy quyền.
Để chuẩn bị điều kiện cho năm học 2025-2026, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh rà soát, tính toán các giải pháp phù hợp với điều kiện thực tế địa phương, cụ thể, địa phương đã có kế hoạch tuyển dụng được cấp có thẩm quyền phê duyệt tiếp tục thực hiện tuyển dụng theo quy định, địa phương chưa được phê duyệt thì xem xét thực hiện hợp đồng lao động, điều động, bố trí liên trường để đảm bảo đội ngũ cho đến khi các văn bản hướng dẫn Luật Nhà giáo có hiệu lực, thì thực hiện theo quy định. Trong đó, giao Sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì tham mưu Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chỉ đạo thực hiện hoặc thực hiện theo phân cấp ủy quyền…
Khi Luật Nhà giáo và các văn bản hướng dẫn có hiệu lực, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành quy chế điều động, thuyên chuyển để được sắp xếp, bố trí nhà giáo, viên chức giáo dục, đảm bảo hợp lý, cân đối, tối ưu nhất có thể. Các địa phương rà soát, tính toán các giải pháp tổng thể, đồng bộ để khắc phục khó khăn nêu trên. Cụ thể, ưu tiên bố trí lãnh đạo, công chức cấp xã có chuyên môn giáo dục, có kinh nghiệm quản lý giáo dục trực tiếp chỉ đạo, phụ trách lĩnh vực giáo dục đào tạo.
Trong đó, cần xem xét, rà soát, động viên các công chức đã từng công tác tại các phòng Giáo dục và Đào tạo trước đây hoặc tiếp nhận biệt phái cán bộ quản lý, giáo viên các cấp có chuyên môn, kinh nghiệm phù hợp bố trí vào vị trí lãnh đạo, công chức giáo dục cấp xã. Tính toán, cân nhắc phương án thành lập các bộ phận cán bộ quản lý cơ sở giáo dục cốt cán hoặc tạm thời huy động cán bộ quản lý cơ sở giáo dục để hỗ trợ hoạt động nghiệp vụ quản lý giáo dục đào tạo cấp xã.
Quy chế tổ chức, cách thức hoạt động của bộ phận cán bộ quản lý cơ sở giáo dục cốt cán nêu trên do địa phương chủ động hướng dẫn trên cơ sở tính toán chế độ làm việc, chế độ trả lương làm thêm giờ, và các chính sách hỗ trợ khác nếu có, đảm bảo không phát sinh về đơn vị tổ chức hành chính. Tăng cường các hoạt động tập huấn, bồi dưỡng đội ngũ công chức cấp xã phụ trách lĩnh vực giáo dục đào tạo, hệ thống kiến thức, kỹ năng, nghiệp vụ, cùng giải quyết công việc được giao và các hình thức linh hoạt, phù hợp, đẩy mạnh chuyển đổi số, trang bị công nghệ thông tin, ứng dụng trí tuệ nhân tạo để giải quyết công việc. Theo dõi, cập nhật thường xuyên, liên tục các văn bản quy định về quản lý nhà nước đối với đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục, viên chức và người lao động trong cơ sở giáo dục để xác định rõ thẩm quyền, chức năng và nhiệm vụ…
Các địa phương chia sẻ khó khăn và kinh nghiệm “vừa chạy vừa xếp hàng”
Tại hội nghị, các địa phương chia sẻ những nội dung đã triển khai, kết quả đạt được, vấn đề còn tồn tại, kinh nghiệm, giải pháp và đưa đề xuất, kiến nghị.
Theo ông Trần Thế Cương - Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hà Nội, hiện tại, tổng số công chức phòng Văn hóa - Xã hội cấp xã được phân công phụ trách giáo dục là 347 người, trong đó, số người có bằng sư phạm chỉ có 212 người, so với cả nước có lẽ cũng là một tỉ lệ cao. Tỉ lệ công chức phòng Văn hóa - Xã hội phụ trách giáo dục và đào tạo có bằng sư phạm là trên 61%, còn lại khoảng 39% không có bằng cấp về sư phạm. Trong 61% đó, có những đơn vị chỉ có chuyên môn giáo dục mầm non.
Ông Nguyễn Văn Hiếu - Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồ Chí Minh cũng chia sẻ, khó khăn mà các phường xã gặp phải nhiều nhất hiện nay là việc thiếu giáo viên.
Do đó, Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồ Chí Minh sẽ tổ chức tập huấn cán bộ giáo dục 168 phường, xã, chuẩn bị cho khai giảng năm học mới. Trong đó, tập trung nội dung rà soát các điều kiện, như cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng dạy học, đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục. Dù còn không ít khó khăn, nhưng Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồ Chí Minh cho biết, Sở đã phối hợp hiệu quả với các phường, xã, thị trấn, các phường xã đặc thù để có thể chuẩn bị tốt nhất cho năm học 2025-2026.
Tại hội nghị, ông Huỳnh Viết Trung - Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Hòa Sơn (Đắc Lắk) cũng nhắc đến khó khăn khi khối lượng công việc phải đảm nhiệm quá lớn, số lượng người làm việc lại quá ít và không có chuyên môn về giáo dục. Trước những khó khăn này, giải pháp của phường Hòa Sơn là thành lập 3 tổ chuyên môn (mầm non, tiểu học, trung học cơ sở), mỗi tổ từ 3-4 người, thành phần gồm chuyên viên phòng Văn hóa - Xã hội và cán bộ quản lý cơ sở giáo dục. Các tổ có nhiệm vụ tham mưu, thay thế cho chuyên viên cấp phòng Giáo dục và Đào tạo trước đây.
Một số mong muốn, đề xuất cũng được ông Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Hòa Sơn chia sẻ để thực hiện nhiệm vụ hiệu quả hơn; trong đó có vấn đề liên thông hệ thống văn bản, dữ liệu ngành; giải pháp khắc phục tình trạng thiếu giáo viên tại vùng đặc biệt khó khăn, vùng dân tộc thiểu số…
Đề nghị quán triệt tinh thần và tổ chức thực hiện theo phương châm “4 không”
Kết luận hội nghị, Thứ trưởng Thường trực Bộ Giáo dục và Đào tạo nhấn mạnh: “Thời gian qua, từ cấp xã cho đến cấp tỉnh, Bộ Giáo dục và Đào tạo trong lĩnh vực này, chúng tôi đánh giá tinh thần hết sức chủ động: Một là, chủ động nắm bắt tình hình hết sức kịp thời và ngay từ cơ sở qua báo cáo của các địa phương, chủ động nắm bắt các khó khăn, vướng mắc…
Hai là, chủ động tập huấn và hướng dẫn các đồng chí đã và đang làm. Chẳng hạn như tại Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố Hồ Chí Minh, sẽ tổ chức tập huấn cho toàn bộ công chức cấp xã, giáo viên trong vài ngày tới và trước khi khai giảng năm học mới.
Ba là, chủ động tháo gỡ khó khăn, tất cả các nội dung đã và đang làm với mô hình quản lý hiện nay, đã chia ra theo các khu vực, địa giới để sinh hoạt chuyên môn, để nắm bắt thông tin, để tổ chức các vấn đề về quản lý của chuyên môn… như thế là rất tốt, vẫn không bị cát cứ, không bị buông lỏng… điều đó là phù hợp điều kiện tình hình mới.
Bốn là, chủ động thực hiện nhiệm vụ theo chức trách nhiệm vụ của mình được giao”.
Thứ trưởng đề nghị, trong thời gian tới, cần nghiên cứu hệ thống các văn bản, những văn bản cấp thiết nhất để triển khai thực hiện nhiệm vụ trong thời gian trước mắt và các Cục, Vụ đã số hóa và gửi đến các địa phương, các đơn vị.
Đồng thời, đề nghị quán triệt tinh thần và tổ chức thực hiện theo phương châm “4 không”: Không bỏ trống nội dung quản lý; Không chồng chéo nội dung quản lý; Không rõ nội dung quản lý; Không rõ phương pháp quản lý.
“Chúng ta có nội dung quản lý rồi, phải có phương pháp và phải đổi mới tư duy quản trị, phương pháp lãnh đạo quản lý phù hợp với tình hình hiện nay” - Thứ trưởng nhấn mạnh.
Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng cũng đề cập: “Hiện nay, không còn phòng Giáo dục và Đào tạo, không còn bộ phận thanh tra kiểm tra của phòng, tôi đề nghị các đồng chí lãnh đạo xã phải làm tốt công tác quy hoạch, bổ nhiệm hiệu trưởng hiệu phó, lúc này càng phải yêu cầu cao hơn về năng lực lãnh đạo của từng thầy cô giáo hiệu trưởng. Mỗi hiệu trưởng phải là vừa là viên chức, nhưng đồng thời vừa là người tổ chức thực hiện nhiệm vụ giáo dục ở một cơ sở giáo dục cụ thể, sẵn sàng làm công tác tham mưu cho cán bộ cấp xã. Khi đó, chúng ta sẽ có lực lượng đông, chứ không phải chỉ là một công chức cấp xã".
Thứ trưởng cũng nhắc lại tinh thần “6 rõ” đã được các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước quán triệt, đó là: rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ thẩm quyền, rõ thời gian và rõ sản phẩm.
