Trước yêu cầu tái cơ cấu ngành theo hướng bền vững và hội nhập, ngành Nông nghiệp Công nghệ cao đang trở thành xu hướng tất yếu trong quá trình hiện đại hóa nông nghiệp.
Việc áp dụng công nghệ tiên tiến vào sản xuất không chỉ giúp gia tăng giá trị nông sản mà còn mở rộng thị trường xuất khẩu. Đây cũng là lĩnh vực có tiềm năng lớn trong việc thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu phát triển nông nghiệp thông minh trong tương lai.
Hướng đi tất yếu trong hiện đại hóa nông nghiệp
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, đại diện khoa Nông học, Học viện Nông nghiệp Việt Nam cho biết: Ngành Nông nghiệp Công nghệ cao tại Việt Nam đang mở ra nhiều triển vọng phát triển trong giai đoạn hiện đại hóa nông nghiệp và ứng phó với biến đổi khí hậu.
Thay vì phụ thuộc vào phương pháp canh tác truyền thống, nhiều mô hình sản xuất hiện nay đã ứng dụng các công nghệ tiên tiến như hệ thống cảm biến môi trường, tự động hóa nhà kính, tưới nhỏ giọt theo nhu cầu cây trồng, giám sát dịch bệnh qua camera kết hợp AI, hay quản lý sản xuất bằng phần mềm kết nối dữ liệu qua nền tảng điện toán đám mây. Các trang trại lớn còn áp dụng blockchain để truy xuất nguồn gốc nông sản, hay Big Data để phân tích và dự báo năng suất, thời tiết, nhu cầu thị trường.
Những đổi mới này giúp tăng năng suất cây trồng từ 15–30%, giảm lượng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, tiết kiệm nước, đồng thời giảm phát thải khí nhà kính.
Về nhân lực, nhu cầu tuyển dụng kỹ sư trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao đang ngày càng tăng nhanh, đặc biệt tại các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp thông minh, các hợp tác xã kiểu mới hoặc chuỗi siêu thị chế biến - xuất khẩu. Các đơn vị này cần nhân sự có khả năng thiết kế và vận hành hệ thống nhà màng, nhà lưới, điều khiển tưới tiêu tự động, phân tích dữ liệu sản xuất, hoặc quản lý quy trình sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế như VietGAP, GlobalGAP.
Ngoài ra, những kỹ sư có khả năng kết nối giữa công nghệ số với thực tiễn sản xuất, chẳng hạn xây dựng quy trình trồng trọt phù hợp với hệ thống IoT hoặc tích hợp phần mềm theo dõi tăng trưởng cây trồng đang rất được săn đón.
So với nông nghiệp truyền thống vốn phụ thuộc nhiều vào kinh nghiệm và lao động thủ công, ngành Nông nghiệp Công nghệ cao mang đến một cách tiếp cận hoàn toàn mới, dựa trên nền tảng khoa học và công nghệ hiện đại.
Đại diện khoa Nông học, Học viện Nông nghiệp Việt Nam cho biết, nếu như trước đây người nông dân chủ yếu làm việc thủ công, dựa vào thời tiết và cảm tính, thì nông nghiệp công nghệ cao sẽ sử dụng hệ thống nhà kính điều khiển tự động, công nghệ thủy canh, khí canh, máy bay không người lái (drone) để phun thuốc, bón phân, hay áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để nhận diện sâu bệnh, phân tích tình trạng cây trồng theo thời gian thực.
Trên thực tế, nông nghiệp công nghệ cao không chỉ nâng cao năng suất và chất lượng nông sản mà còn đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn, hữu cơ và bền vững, phù hợp với yêu cầu khắt khe của thị trường trong nước lẫn xuất khẩu. Sự kết hợp giữa kiến thức nông nghiệp và năng lực công nghệ giúp sinh viên ngành này dễ dàng thích nghi và phát triển trong môi trường sản xuất hiện đại, cả ở trong nước và quốc tế.
Cụ thể, sau khi tốt nghiệp người học có cơ hội làm việc trong nhiều vị trí khác nhau như kỹ sư vận hành và quản lý trang trại công nghệ cao. Làm cán bộ kỹ thuật tại các doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ, chuyên viên trong các dự án phát triển nông nghiệp số, nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp hữu cơ, hay làm cán bộ khuyến nông tại các cơ quan quản lý nhà nước…
Mặt khác, người học cũng có thể tự khởi nghiệp trong lĩnh vực trồng trọt thông minh, chế biến - bảo quản nông sản theo công nghệ tiên tiến.
Chị Nguyễn Thị Minh, cựu sinh viên ngành Nông nghiệp Công nghệ cao, Học viện Nông nghiệp Việt Nam - hiện đang làm việc tại một doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao chia sẻ rằng: “Sinh viên ngành Nông nghiệp Công nghệ cao của Học viện được đào tạo toàn diện cả về lý thuyết lẫn thực hành, với nền tảng liên ngành vững chắc, kết hợp giữa khoa học cây trồng, công nghệ sinh học, công nghệ thông tin, cơ giới hóa - tự động hóa và quản trị nông nghiệp.
Đặc biệt, chương trình học tích hợp các công nghệ tiên tiến như IoT, AI, blockchain, công nghệ vi sinh, nhà kính thông minh… giúp sinh viên thành thạo trong vận hành và ứng dụng vào thực tiễn sản xuất nông nghiệp”.
Theo chia sẻ của chị Minh, trong quá trình học tập, sinh viên ngành Nông nghiệp Công nghệ cao sẽ được tham gia thực tập tại các doanh nghiệp, trang trại công nghệ cao ngay từ năm thứ ba, giúp tích lũy kinh nghiệm, hình thành tư duy khởi nghiệp và kỹ năng chuyển giao công nghệ.
Ngoài ra, chương trình đào tạo yêu cầu tiếng Anh tối thiểu B1 và tích hợp các học phần kỹ năng mềm như làm việc nhóm, đàm phán, lãnh đạo, giao tiếp đa văn hóa, giúp sinh viên sẵn sàng hội nhập thị trường lao động trong và ngoài nước.
“Chính nhờ sự chuẩn bị bài bản và môi trường học tập năng động, sinh viên ngành Nông nghiệp Công nghệ cao của Học viện ngày càng được các doanh nghiệp đánh giá là lực lượng nhân sự then chốt, góp phần xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, bền vững”, chị Minh nhận định.
Đánh giá về triển vọng ngành, chị Minh khẳng định nhu cầu nhân lực am hiểu công nghệ trong nông nghiệp sẽ còn tăng mạnh trong 5–10 năm tới, nhất là khi Việt Nam theo đuổi mục tiêu Net Zero và chuyển đổi số toàn ngành.
Trên cơ sở đó, chị gửi lời khuyên đến các bạn sinh viên hãy trau dồi công nghệ, ngoại ngữ và tích cực trải nghiệm thực tế. Đặc biệt, nên trân trọng những cơ hội thực tập hay tham gia dự án tại Học viện để xây dựng hành trang, kinh nghiệm cho bản thân sau này.
Đào tạo gắn lý thuyết với thực tiễn, bắt nhịp chuyển đổi số
Dưới tác động của biến đổi khí hậu, chuyển đổi số và yêu cầu phát triển nông nghiệp bền vững, ngành Nông nghiệp Công nghệ cao đang trở thành hướng đi tất yếu của nền nông nghiệp hiện đại. Trước thực tế đó, nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao am hiểu cả công nghệ lẫn sản xuất nông nghiệp đang ngày càng cấp thiết, đáp ứng yêu cầu phát triển của các doanh nghiệp, hợp tác xã và các vùng sản xuất nông nghiệp công nghệ cao trên cả nước.
Tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam, ngành Nông nghiệp Công nghệ cao được thiết kế đào tạo theo hướng liên ngành với thời lượng 135 tín chỉ trong 4 năm. Sinh viên được trang bị kiến thức nền tảng từ khoa học cây trồng, công nghệ sinh học, công nghệ thông tin, cơ điện nông nghiệp đến quản trị nông nghiệp.
Đặc biệt, chương trình tích hợp nhiều công nghệ hiện đại như IoT, AI, blockchain, công nghệ vi sinh, công nghệ không gian và cơ giới hóa - tự động hóa, giúp sinh viên có thể xây dựng và vận hành các quy trình sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, hướng đến nâng cao năng suất và chất lượng nông sản trong bối cảnh hội nhập quốc tế.
Theo đại diện Khoa Nông học, sinh viên ngành này không chỉ học lý thuyết mà còn được thực hành tại phòng thí nghiệm, trang trại công nghệ cao, tham gia các dự án, đề tài nghiên cứu và thực tập tại doanh nghiệp ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Đây cũng là cơ hội để sinh viên khởi nghiệp sớm, phát triển các mô hình nông nghiệp thông minh của riêng mình.
Đồng thời, Học viện sở hữu đội ngũ giảng viên giàu kinh nghiệm, trong đó phần lớn là giáo sư, tiến sĩ đầu ngành. Cơ sở vật chất hiện đại gồm phòng lab công nghệ sinh học, nhà kính, hệ thống học liệu số. Sinh viên được kết nối với các doanh nghiệp lớn như WinEco, PAN Group, Nafoods và các dự án quốc tế, tạo điều kiện học tập gắn liền thực tế và chuẩn bị sẵn sàng cho thị trường lao động trong nước lẫn quốc tế.
“Trong thời gian tới, Học viện sẽ tiếp tục đẩy mạnh chiến lược đào tạo gắn với thực tiễn sản xuất, tăng cường liên kết với doanh nghiệp và các vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trong nước.
Đồng thời, nhà trường tích cực mở rộng hợp tác quốc tế nhằm đào tạo đội ngũ kỹ sư nông nghiệp công nghệ cao đạt chuẩn toàn cầu, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu nhân lực chất lượng cao tại các thị trường nước ngoài. Đây cũng là bước đi quan trọng trong định hướng xuất khẩu lao động trí thức, góp phần nâng cao vị thế ngành nông nghiệp Việt Nam trên bản đồ công nghệ thế giới”, đại diện khoa Nông học thông tin.
Nhận thấy lĩnh vực nông nghiệp của Việt Nam đang chuyển dịch mạnh mẽ theo hướng ứng dụng công nghệ cao để tạo ra sản phẩm sạch, chất lượng, đáp ứng nhu cầu xuất khẩu và thích ứng với biến đổi khí hậu, em Vũ Hoàng Long đã quyết định lựa chọn ngành Nông nghiệp Công nghệ cao tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam.
Theo chia sẻ của nam sinh, đây là một trong những ngành học giàu tiềm năng phát triển, phù hợp với xu hướng tất yếu của nền nông nghiệp hiện đại. Đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh hiện đại hóa nông nghiệp, việc ứng dụng công nghệ cao được xem là giải pháp quan trọng để nâng cao chất lượng, đảm bảo an toàn nông sản, mở rộng thị trường xuất khẩu và thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu.
Trong quá trình học tập tại Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Hoàng Long đánh giá cao chương trình đào tạo ngành Nông nghiệp Công nghệ cao nhờ sự bài bản, tính liên ngành rõ nét và hệ thống cơ sở vật chất hiện đại. Theo đó, sinh viên được trực tiếp tiếp cận, thực hành với nhiều công nghệ tiên tiến đang được áp dụng trong sản xuất nông nghiệp hiện đại như hệ thống nhà kính - nhà màng, tưới nhỏ giọt thông minh, IoT trong giám sát môi trường, công nghệ vi sinh, blockchain trong truy xuất nguồn gốc nông sản….
Đặc biệt, nam sinh cảm thấy hứng thú khi được tham gia lập trình và vận hành các hệ thống cảm biến, điều khiển tự động trong sản xuất cây trồng, những kỹ năng thiết yếu trong bối cảnh nông nghiệp đang chuyển dịch mạnh mẽ sang hướng số hóa và tự động hóa.
Theo đánh giá của Long, để đáp ứng những yêu cầu từ công việc thực tế, sinh viên ngành Nông nghiệp Công nghệ cao không chỉ chú trọng nền tảng kiến thức chuyên môn, mà còn cần phát triển đồng thời các kỹ năng như sử dụng công nghệ thông tin, ngoại ngữ, tư duy phân tích, giải quyết vấn đề, làm việc nhóm, nghiên cứu khoa học và đặc biệt là tinh thần khởi nghiệp.
Do đó, ngoài chương trình học chính khóa, Học viện Nông nghiệp Việt Nam còn thường xuyên tổ chức các hoạt động ngoại khóa như hội thảo chuyên đề, tọa đàm với doanh nghiệp, các buổi chia sẻ kinh nghiệm từ chuyên gia trong và ngoài nước.
“Những hoạt động này đã mang lại cho sinh viên cơ hội mở rộng kiến thức thực tiễn, tiếp cận xu hướng mới trong ngành và kết nối với các doanh nghiệp, tạo nền tảng vững chắc để định hướng nghề nghiệp ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường”, nam sinh bày tỏ.
