Cuối tháng 5/2025, Ủy ban nhân dân tỉnh Bình Định (nay là tỉnh Gia Lai) đã phê duyệt Đề án Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, an toàn và an ninh mạng tỉnh Bình Định giai đoạn 2025-2030.
Mục tiêu của đề án này là đào tạo và phát triển nguồn nhân lực trong các lĩnh vực công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI), an toàn và an ninh mạng. Đáp ứng nhu cầu thực tiễn của doanh nghiệp và thị trường lao động tại tỉnh. Đồng thời định hướng xây dựng Bình Định thành trung tâm đào tạo, nghiên cứu và ứng dụng công nghệ cao hàng đầu. Góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế số và công nghiệp công nghệ cao tại Việt Nam.
Trong đó, Trường Đại học Quy Nhơn là đơn vị có nhiệm vụ thực hiện một trong những mục tiêu của đề án và đang tích cực đổi mới chương trình đào tạo liên quan đến trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, an toàn và an ninh mạng đồng thời xây dựng chiến lược dài hạn để thực hiện mục tiêu trên.
Cơ hội để trường đổi mới hoặc nâng cấp chương trình đào tạo theo hướng hiện đại
Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Tiến sĩ Đinh Anh Tuấn - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Quy Nhơn đánh giá cao tính chiến lược, bài bản và tầm nhìn dài hạn của Đề án phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, an toàn và an ninh mạng của tỉnh Bình Định giai đoạn 2025–2030.
Theo thầy Tuấn, đề án không chỉ bám sát các định hướng lớn của Chính phủ về chuyển đổi số, phát triển kinh tế tri thức và công nghiệp công nghệ cao, mà còn thể hiện quyết tâm cụ thể của tỉnh trong việc tạo ra đột phá về chất lượng nguồn nhân lực, từ đó thu hút đầu tư và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.
Đối với địa phương, đây là một bước đi cần thiết để tỉnh chuyển mình từ một địa phương có nền kinh tế truyền thống sang trung tâm đổi mới sáng tạo và công nghệ cao ở khu vực miền Trung. Đồng thời, việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực bán dẫn, AI, an ninh mạng sẽ tạo lực đẩy mạnh mẽ cho thu hút doanh nghiệp công nghệ, xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh của tỉnh.
Còn đối với nhà trường, đề án mở ra cơ hội lớn để đổi mới hoặc nâng cấp chương trình đào tạo theo hướng hiện đại, thực tiễn và bám sát yêu cầu thị trường lao động. Cùng với đó, được đầu tư về cơ sở vật chất, đặc biệt là các phòng thí nghiệm bán dẫn dùng chung nhằm hỗ trợ đào tạo, nghiên cứu liên quan thiết kế, đóng gói, kiểm thử. Bên cạnh đó, giúp tăng cường hợp tác với doanh nghiệp và các trường đại học lớn trong nước và quốc tế. Ngoài ra, thu hút và đào tạo giảng viên có chuyên môn sâu, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ và vị thế học thuật của trường.
Tiến sĩ Đinh Anh Tuấn - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Quy Nhơn. Ảnh website trường
Theo đề án, giai đoạn 2025 - 2030, Bình Định đặt mục tiêu đào tạo ít nhất 7.500 nhân lực trong các ngành liên quan. Trong đó, đào tạo hơn 4.000 cử nhân và kỹ sư thuộc các chuyên ngành thiết kế vi mạch, đóng gói và kiểm thử vi mạch, AI, an toàn và an ninh mạng. Ngoài ra, phấn đấu đào tạo khoảng 1.000 kỹ sư thực hành trong lĩnh vực này.
Đánh giá về vấn đề này, thầy Tuấn cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, các lĩnh vực vi mạch, trí tuệ nhân tạo, an toàn và an ninh mạng được xem là nền tảng cốt lõi của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Đây không chỉ là các ngành khoa học công nghệ cao có tốc độ phát triển nhanh, mà còn có tác động sâu rộng đến mọi lĩnh vực kinh tế, xã hội, quốc phòng – an ninh và đời sống. Việc tỉnh Bình Định lựa chọn tập trung đào tạo nhân lực trong các lĩnh vực trên là một quyết định chiến lược hợp thời, có tầm nhìn xa và phù hợp chủ trương của Đảng và Chính phủ.
Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu đào tạo 1.000 kỹ sư thực hành, các cơ sở giáo dục tại địa phương cần bảo đảm đồng bộ nhiều điều kiện.
Thứ nhất, đảm bảo cơ sở vật chất chuyên sâu, đồng bộ. Xây dựng phòng thí nghiệm, thực hành hiện đại, chẳng hạn như việc ủy ban nhân dân tỉnh đã hỗ trợ Trường Đại học Quy Nhơn xây dựng phòng sạch cho đóng gói, kiểm thử vi mạch, phòng lab AI, mạng và an ninh mạng, máy chủ dữ liệu lớn, hệ thống mô phỏng công nghiệp. Cùng với đó, trang bị các phần mềm chuyên dụng bản quyền, đặc biệt trong thiết kế vi mạch (Synopsys, Cadence…), công cụ lập trình AI (TensorFlow, PyTorch…) và mô phỏng mạng bảo mật. Đồng thời, xây dựng mạng lưới doanh nghiệp thực hành, nhằm kết nối với doanh nghiệp để sinh viên thực hành và triển khai các dự án thực tế.
Thứ hai, về nguồn nhân lực đào tạo chất lượng cao. Cần phát triển đội ngũ giảng viên chuyên ngành có trình độ sau đại học, có kinh nghiệm thực tế, thường xuyên được cập nhật kiến thức và kỹ năng thông qua liên kết trong và ngoài nước. Đồng thời, có các chính sách thu hút chuyên gia, mời giảng viên, chuyên gia từ doanh nghiệp, viện nghiên cứu trong nước và quốc tế tham gia đào tạo, cố vấn. Đối với chính sách phát triển giảng viên, cần có những hỗ trợ giảng viên đi nghiên cứu sinh được đào tạo nâng cao chuyên môn, kỹ năng thực hành.
Thứ ba, chương trình đào tạo cần bám sát thực tiễn. Trong đó, xây dựng chương trình linh hoạt, theo hướng thực hành, đào tạo theo mô hình “project-based”, giảm lý thuyết hàn lâm, tăng cường kỹ năng tay nghề, giải quyết vấn đề thực tế. Cùng với đó, tích hợp đào tạo - nghiên cứu - khởi nghiệp, giúp sinh viên tiếp cận sáng tạo, ứng dụng ngay trong quá trình học.
Thứ tư, về chính sách hỗ trợ người học và thu hút đầu vào. Cần hỗ trợ miễn giảm học phí và lãi suất cho vay đối với sinh viên theo học hệ kỹ sư và cử nhân. Đặc biệt, hỗ trợ để miễn 100% số tiền nợ gốc nếu sau khi tốt nghiệp được tuyển dụng và làm việc ít nhất 3 năm tại các cơ quan, doanh nghiệp, tổ chức hoạt động trong lĩnh vực ngành công nghiệp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, an toàn và an ninh mạng trên địa bàn tỉnh Bình Định. Ngoài ra, cần có các chính sách cam kết việc làm sau đào tạo và hợp tác với doanh nghiệp để đảm bảo đầu ra, tạo động lực cho người học. Mặt khác, tăng cường truyền thông định hướng nghề nghiệp từ trung học phổ thông để thu hút học sinh có năng lực và đam mê công nghệ.
Rút ngắn thời gian thích ứng công nghệ, giảm áp lực tài chính cho người học
Đề án đặt mục tiêu đào tạo ngắn hạn nâng cao kiến thức cho 2.500 kỹ sư, cử nhân thuộc các ngành gần như điện tử - viễn thông, kỹ thuật điện, tự động hóa, công nghệ thông tin… Bồi dưỡng nâng cao trình độ cho 95 giảng viên và đào tạo 5 tiến sĩ về công nghiệp bán dẫn, AI, an toàn và an ninh mạng.
Theo thầy Tuấn, việc đào tạo ngắn hạn và bồi dưỡng chuyên sâu cho kỹ sư, cử nhân và giảng viên sẽ rút ngắn thời gian thích ứng công nghệ, nhanh chóng nâng cao năng lực thực tiễn của lực lượng lao động hiện có. Đây là bước đi thiết thực giúp lấp đầy khoảng trống nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong giai đoạn chuyển đổi số và phát triển công nghiệp công nghệ cao.
Về lâu dài, lực lượng này sẽ trở thành nguồn lực nòng cốt giúp Bình Định phát triển thành trung tâm đào tạo và công nghệ mới, đồng thời bổ sung đáng kể vào lực lượng chuyên gia công nghệ cấp quốc gia, góp phần vào chiến lược tự chủ công nghệ và phát triển kinh tế tri thức của đất nước.
Thầy Tuấn cũng nhấn mạnh, việc địa phương khuyến khích người học các ngành trên bằng chính sách vay vốn đóng học phí với lãi suất ưu đãi cho sinh viên tham gia chương trình cử nhân và kỹ sư, dự kiến cho vay 40 triệu đồng/năm và hỗ trợ miễn lãi suất trong thời gian đào tạo sẽ giảm gánh nặng tài chính sẽ giúp sinh viên yên tâm học tập, đặc biệt là các em có hoàn cảnh khó khăn.
Từ đó, tạo động lực rõ ràng để các em mạnh dạn đăng ký vào các ngành kỹ thuật – công nghệ vốn học phí cao, đồng thời khuyến khích theo đuổi lĩnh vực mới, với nhiều cơ hội việc làm. Đây là cách hỗ trợ thiết thực để thu hút nhân lực chất lượng ngay từ đầu vào.
Chia sẻ kế hoạch của nhà trường nhằm thực hiện nhiệm vụ trên của đề án, thầy Tuấn cho biết, nhà trường sẽ định hướng mở mới và cập nhật chương trình đào tạo trong thời gian tới.
Cụ thể, trường sẽ rà soát và mở một số chuyên ngành mới như Thiết kế vi mạch, Công nghệ đóng gói và kiểm thử vi mạch, An toàn thông tin. Cập nhật các học phần về vi mạch, AI, an ninh mạng vào các chương trình hiện có như: Công nghệ thông tin, Điện tử - Viễn thông, Khoa học dữ liệu, Kỹ thuật điện,… và thực hiện biên soạn, mở các khóa học ngắn hạn dưới dạng bồi dưỡng, cấp chứng chỉ liên quan đến các ngành của đề án.
Cùng với đó, để tăng cường liên kết, hợp tác đào tạo, trường thực hiện ký kết hợp tác với các trường đại học mạnh trong và ngoài nước như: Đại học Bách khoa Hà Nội, Trường Đại học Bách khoa (Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh), Trường Đại học Bách khoa (Đại học Đà Nẵng), Trường Đại học Việt Đức, Trường Đại học FPT, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông,... và các trường trong khu vực ASEAN, Hàn Quốc, Nhật Bản… Mời giảng viên, chuyên gia tham gia đào tạo, xây dựng học liệu và hướng dẫn sinh viên nghiên cứu, thực tập. Tổ chức các hội nghị, hội thảo khoa học liên quan chủ đề bán dẫn, AI, an toàn và an ninh mạng nhằm chia sẻ những nghiên cứu, ứng dụng liên quan đến Đề án nhằm tận dụng những chuyên gia hàng đầu và đầu ngành về trình bày, chia sẻ.
Bên cạnh đó, về đầu tư cơ sở vật chất và phát triển đội ngũ giảng viên, nhà trường đã cam kết vốn đối ứng để đầu tư 1 phòng thí nghiệm bán dẫn dùng chung và nâng cấp các phòng lab hiện có liên quan đến dữ liệu lớn, AI, khoa học vật liệu,... Đồng thời, nhà trường cử giảng viên đi bồi dưỡng chuyên môn, nghiên cứu sinh và học tập kinh nghiệm từ các cơ sở tiên tiến.
