Những năm gần đây, tình trạng sách giáo khoa giả, sách in lậu xuất hiện ngày càng tinh vi, len lỏi vào nhiều cửa hàng, kênh bán hàng. Vào dịp đầu mỗi năm học, nhu cầu mua sách của phụ huynh gia tăng, nguy cơ này càng trở nên nhiều hơn.
Trước thực trạng đó, theo lãnh đạo một số trường học ở Ninh Bình, để chuẩn bị cho năm học 2025-2026 sắp tới, cùng với việc chuẩn bị cơ sở vật chất, trang thiết bị và chương trình học, nhà trường đặc biệt chú trọng công tác hướng dẫn phụ huynh, học sinh chọn mua sách giáo khoa từ những nguồn uy tín.
Cẩn trọng khi mua sách giáo khoa từ kênh bán hàng trôi nổi trên thị trường
Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, chị Đào Hoài Thu có con đang học tại một trường tiểu học ở Ninh Bình cho biết: “Đầu năm học 2024-2025, khi con bước vào lớp 1, để tiết kiệm chi phí, tôi xin lại một bộ sách giáo khoa từ người quen. Tuy nhiên, bộ sách này thiếu một số cuốn bắt buộc, nên tôi tìm mua bổ sung trên một sàn thương mại điện tử. Tôi rất cẩn thận chọn cửa hàng có nhiều lượt mua và đánh giá tốt. Song, giá sách chỉ bằng một nửa so với giá bìa khiến tôi hơi nghi ngờ, nhưng vì thấy nhiều phản hồi tích cực nên tôi vẫn quyết định đặt hàng”.
Khi sách được giao tới, chị Thu nhận thấy sách được đóng gói trong bao bì gọn gàng, màu sắc đẹp, có cả tem chống hàng giả khiến vị phụ huynh hoàn toàn tin tưởng đó là sách giáo khoa thật. Mãi đến khi cả gia đình chuẩn bị đi du lịch dài ngày, chị mới phát hiện sự thật.
Tôi dự định lấy mã kích hoạt học liệu điện tử trên bìa sau cuốn sách để cho con học trong khi gia đình đi xa và không đem theo sách, nhưng đường link liên tục báo lỗi. Liên hệ với người bán, tôi chỉ nhận được câu trả lời “đường link đang bị tạm khóa, thử lại sau”, rồi sau đó bị chặn liên lạc”, chị Thu kể lại.
Nghi ngờ, vị phụ huynh mua một cuốn sách giáo khoa cùng loại tại nhà sách uy tín để kiểm tra. Kết quả, mọi thao tác kích hoạt học liệu điện tử đều diễn ra bình thường nên chị Thu khẳng định cuốn sách trước đó là hàng giả. “Tôi rất tức giận và cảm giác như mình đã bị lừa”, vị phụ huynh bức xúc nói.
Rút kinh nghiệm từ việc mua phải sách giả năm trước, bước sang năm học 2025-2026, chị Thu quyết định đăng ký mua toàn bộ sách giáo khoa cho con trực tiếp tại trường để tránh “tiền mất, tật mang”.
Với kinh nghiệm nhiều năm công tác trong ngành giáo dục và tiếp xúc với sách giáo khoa, thầy Hà Văn Hải - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Mỹ Tho (Ninh Bình) cho cho hay, việc vô tình mua phải sách giáo khoa giả có thể ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình học tập của học sinh, bởi cả về chất lượng in lẫn độ chính xác của nội dung trong sách đều không được đảm bảo.
Sách giả hiện nay được sản xuất rất tinh vi, có hình thức gần giống sách thật, nhưng giá bán rẻ hơn đáng kể. Sách in lậu thường có màu sắc ám đen, hình ảnh mờ và chữ in không đều. Nếu đặt cạnh sách thật, sự khác biệt về màu sắc và độ sắc nét của chữ, hình ảnh có thể dễ dàng nhận thấy.
Điều đó có thể ảnh hưởng tới thị lực của học sinh khi đọc những cuốn sách giáo khoa giả. Đồng thời, sách giả còn tiềm ẩn rủi ro về nội dung. Một số số liệu, thông tin trong sách có thể bị sai lệch so với bản gốc. Đáng chú ý, sách giả thường đi kèm tem giả, khiến người mua dễ tin tưởng.
Ngoài ra, mã kích hoạt học liệu điện tử in trên thẻ cào ở sách giả thường sao chép từ sách thật, dẫn đến khi kích hoạt sẽ báo mã không đúng hoặc đã được sử dụng, gây ảnh hưởng tới quyền lợi của người dùng. Trong khi đó, sách giáo khoa thật có mã thẻ cào nguyên vẹn, cho phép truy cập vào phiên bản sách mềm và học liệu điện tử mọi lúc, mọi nơi, trên nhiều thiết bị.
Nhà trường chủ động tuyên truyền, ngăn sách giả len lỏi vào trường học
Trước thềm năm học 2025-2026, để ngăn chặn tình trạng sách giáo khoa giả len lỏi vào trường học, nhiều cơ sở giáo dục đã chủ động tuyên truyền cho phụ huynh dấu hiệu nhận biết sách thật, sách giả và nên chọn mua ở những nhà sách uy tín.
Thầy Lê Thanh Giang - Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Giao Thủy (Ninh Bình) thông tin: “Để chuẩn bị cho năm học 2025-2026, ngay sau khi nhận được công văn của sở giáo dục và đào tạo, nhà trường đã khẩn trương rà soát cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện có. Các tổ, nhóm chuyên môn cùng giáo viên được yêu cầu lập danh mục những thiết bị, đồ dùng dạy học cần bổ sung để phục vụ năm học mới.
Đối với sách giáo khoa cho học sinh tại trường, phụ huynh và học sinh sẽ chủ động mua những đầu sách cần thiết do nhà trường yêu cầu. Đặc biệt, sở giáo dục và đào tạo thường xuyên giới thiệu danh sách các đơn vị phát hành đủ điều kiện cung ứng trên thị trường tỉnh. Từ nguồn thông tin này, nhà trường chủ động thông báo, hướng dẫn cụ thể để phụ huynh và học sinh đăng ký mua sách tại những đơn vị uy tín. Cách làm này vừa bảo vệ quyền lợi của học sinh, vừa góp phần hạn chế sách giả, sách lậu trên thị trường.
“Để tránh mua phải sách giáo khoa giả, sách in lậu, phụ huynh cần thận trọng trong khâu lựa chọn và mua sắm. Phụ huynh nên ưu tiên mua tại nhà sách chính thống hoặc những địa chỉ được nhà trường giới thiệu, thay vì chọn những cửa hàng thiếu uy tín. Đồng thời, phụ huynh nên tránh tâm lý ham rẻ mà bỏ qua yếu tố chất lượng, bởi giá rẻ trước mắt có thể dẫn đến những thiệt hại lâu dài cho việc học tập của con em sau này”, thầy Giang nhấn mạnh.
Còn tại Trường Trung học phổ thông Mỹ Tho, hiệu trưởng nhà trường cho biết, phần lớn học sinh lựa chọn mua sách giáo khoa thông qua nhà trường. Đầu mỗi năm học, học sinh sẽ được phát đơn đăng ký và nhà trường tập hợp, gửi cho một kênh phân phối chính thức là Công ty cổ phần sách và thiết bị giáo dục Nam Định (phường Nam Định, tỉnh Ninh Bình). Đây là đơn vị được ủy quyền phân phối sách giáo khoa từ Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam về các trường học trên địa bàn.
Ngoài ra, với một số học sinh lựa chọn tự mua sách giáo khoa, nhà trường sẽ thông báo danh mục sách giáo khoa cần dùng để phụ huynh và học sinh chủ động mua sắm.
“Trong 3 năm trở lại đây, nhà trường chưa ghi nhận trường hợp học sinh mua phải sách giáo khoa giả. Đối với những em tự mua sách, nhà trường có hướng dẫn cụ thể để các em và phụ huynh chọn đúng loại sách, đúng nhà xuất bản.
Ngoài ra, trường cũng có hướng dẫn cơ bản để học sinh phân biệt sách giáo khoa thật - giả như chất lượng in ấn, kiểm tra mã thẻ cào để truy cập học liệu điện tử đi kèm, cũng như khuyến nghị phụ huynh và học sinh mua sách tại các cửa hàng, nhà phân phối uy tín”.
Lựa chọn cửa hàng sách uy tín giúp phụ huynh, học sinh tránh mua nhầm sách giả. Ảnh: Ngọc Huyền
Để đẩy lùi tình trạng sách giáo khoa giả, theo thầy Hải, công tác tuyên truyền, vận động trong nhà trường đóng vai trò quan trọng. Bên cạnh đó, việc kiểm tra, xử lý nghiêm các cơ sở in lậu, buôn bán sách giáo khoa giả sẽ góp phần ngăn chặn nguồn cung ngay từ gốc, bảo vệ quyền lợi học sinh và uy tín của ngành giáo dục.
